Lipawa (
łot.
Liepāja,
niem.
Libau,
lit.
Liepoja,
rus.
Либава,
est.
Liibavi,
jid.
ליבאַװע), miasto na
Łotwie
, w
Kurlandii
, nad
Morzem Bałtyckim
i
Jeziorem Lipawskim
,
miasto wydzielone
, 85 710 mieszkańców (
2006
), 3. co do wielkości miasto na
Łotwie
.
Historia
Lipawa została założona przez plemiona
Kurów
zajmujące się
rybołówstem
w
1253
roku jako Lyva. W
1263
zakon kawalerów mieczowych
, po połączeniu się z
zakonem krzyżackim
założył tutaj osadę Libau. Nazwa Liepāja weszła do powszechnego użycia po
1560
roku. W
1625
książę
Kurlandii i Semigalii
Fryderyk Kettler
nadał osadzie prawa miejskie, potwierdzone przez
króla Polski
Zygmunta III Wazę
w
1626
roku. Od
II rozbioru Polski w 1793
był to jedyny port
I Rzeczypospolitej
. W
1795
, po upadku księstwa Kurlandii w wyniku
III rozbioru Polski
, Lipawa została przyłączona do
Cesarstwa Rosyjskiego
. W czasie
powstania styczniowego
, tą drogą sprowadzano uzbrojenie dla powstańców (m. in.
sztucery
z
Belgii
). W
XIX wieku
miasto szybko rozwijało się jako główny
bałtycki
port Rosji, a na początku
XX wieku
stało się miejscem, z którego wielu obywateli rosyjskich udawało się na emigrację do
Stanów Zjednoczonych
. W
1876
doprowadzono tutaj
kolej
, dzięki czemu jeszcze bardziej rozwinął się port, zdolny przyjmować towary z całej Rosji. W
1900
roku 7% rosyjskiego eksportu przypadało na port w Lipawie. Podczas
I wojny światowej
Lipawa była okupowana przez
Niemcy
, po zakończeniu wojny i ogłoszeniu niepodległości przez
Łotwę
przez 6 miesięcy miasto pełniło funkcję tymczasowej stolicy, przed przybyciem rządu do
Rygi
. Podczas
II wojny światowej
Lipawa uległa znacznym zniszczeniom, a terror okresu
stalinowskiego
sprawił, że została częściowo wyludniona, głównie przez deportacje na
Syberię
, ale również przez ucieczki mieszkańców miasta na zachód. Niemcy wymordowali miejscowych Żydów w 1941. Podczas okupacji
sowieckiej
w latach
1945
–
1991
port w Lipawie przestał pełnić funkcje handlowe, gdyż utworzono tam (w północnej części miasta, dzielnica Karosta) duży port Marynarki Wojennej ZSRR i bazę okrętów podwodnych. W
1991
port ponownie otwarto dla statków handlowych, zaś ostatni żołnierze sowieccy opuścili Lipawę w
1994
roku. W
1997
na terenie Lipawy utworzono specjalną strefę ekonomiczną, która spowodowała szybki rozwój gospodarczy portu i miasta.
Turystyka
W Lipawie znajduje się wiele zabytków architektury, sztuki i kultury. Kultywowane są tutaj dawne tradycje morskie i kulturalne. Do najważniejszych zabytków należą:
luterański
kościół św. Trójcy z lat
1742
–
1758
,
kościół św. Anny
z ołtarzem z
1697
z pięknymi
organami
(do początków
XX wieku
największymi na świecie), wykonanym przez Serfensa Młodszego. Lipawa to również ośrodek edukacyjny, działa tutaj najstarsza na Łotwie
orkiestra symfoniczna
, odbywają się festiwale muzyki
rockowej
Liepājas dzintars ("Bursztyn Lipawy"). W mieście występuje klub
hokejowy
i
piłkarski
Metalurgs Lipawa
(mistrz kraju w piłce nożnej).
Gospodarka
Port w Lipawie jest trzecim co do wielkości w kraju. Mieści się on w specjalnej strefie gospodarczej. Strefa zajmuje 37 km². Na jej terenie działa 19 spółek, w tym największa, zakłady metalurgiczne Liepājas metalurgs. W porcie przeładowuje się głównie drobnicę, drewno i ładunki metalowe. Lipawa posiada połączenia promowe z
Karlshamn
w
Szwecji
i
Rostockiem
. Znajduje się tutaj również międzynarodowy
port lotniczy
.
Miasta partnerskie
Protestancki kościół p.w. św. Anny w Lipawie
Osoby związane z Lipawą
- Alexander Faltin – polityk
- Rolf Kahn – piłkarz, ojciec
Olivera Kahna
- Zenta Maurina – pisarka
- John Martens – architekt
-
Māris Verpakovskis
– piłkarz
-
Herberts Cukurs
– łotewski lotnik
- Władysław Rummel – inżynier, hydrograf, budowniczy portu
Zobacz też
Linki zewnętrzne