Michaił Petrowicz Frinowski (ur.
1900
[1], zm.
4 lutego
1940
) –
komandarm
1 rangi, wysoki funkcjonariusz
NKWD
, m.in. I zastępca Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych, tym samym naczelnik Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (
GUGB
) przy Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych
NKWD
. Wykazał się dużym okrucieństwem podczas tzw. czystek z końcowych lat trzydziestych, m.in. osobiście otruł ówczesnego naczelnika
INO
(wywiadu zagranicznego)
Abrama Słuckiego
. Komisarz
Marynarki Wojennej
, skazany (między innymi) za współpracę z wywiadem
polskim
i
japońskim
oraz wykroczenia podczas pracy w NKWD, rozstrzelany
8 lutego
1940
roku.
Młodość
Urodzony w
1900
roku w rodzinie inteligenckiej (ojciec był nauczycielem w randze kolegialnego asesora), po ukończeniu nauk w krasnosłobodskiej szkole duchownej i relegowaniu z seminarium pezeńskiego, w wieku 17 lat wstąpił do wojska, z którego podobno wkrótce zdezerterował. Związał się wówczas na krótko z anarchistami, biorąc udział w akcjach terrorystycznych. W
1917
roku Frinowski znalazł się w
Moskwie
, uczestnicząc w zamieszkach lutowych, aby w październiku w szeregach Czerwonej Gwardii walczyć o zwycięstwo bolszewików.
W CzeKa
W
1918
roku Frinowski zaciągnął się do Rosyjskiej Komunistycznej Partii Bolszewików RKP(b). Ciężko ranny został przeniesiony do
CzeKa
, gdzie służył w organach
kontrwywiadu
, m.in. jako szef wydziału specjalnego Frontu Południowo-Zachodniego w kampanii polskiej, a następnie w 1 Armii Konnej, gdzie prawdopodobnie po raz pierwszy spotkał
Józefa Stalina
. Następnie Frinowski został odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru za wykazanie męstwa podczas ataku na sztab sławnego anarchisty bat’ki Machno i likwidacji oddziałów atamana Tjutjunnika. W latach 20. był m.in. naczelnikiem sekcji specjalnej Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego, na czele której pacyfikował
Osetię
,
Czeczenię
i
Inguszetię
. Po ukończeniu kursów doskonalenia wyższych kadr dowódczych w Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego, zajął (z poręczenia
Gienricha Jagody
) stanowisko zastępcy szefa Osobych Otdiełów (OO) Moskiewskiego Okręgu Wojskowego.
Kaukaz
W
1930
roku w związku z tzw. Aferą bezideowego bloku, w którą był zamieszany Frinowski, został skierowany z powrotem na
Kaukaz
, gdzie otrzymał dowództwo nad dywizją im. Stalina, która zwalczała ruchy niepodległościowe i wolnościowe. Wykazując się bezwzględnością i okrucieństwem podczas dławienia powstań chłopskich, które wybuchły na Zakaukaziu w proteście przeciwko kolektywizacji rolnictwa, został mianowany szefem
GPU
w
Azerbejdżanie
, oraz po raz drugi otrzymał
Order Czerwonego Sztandaru
i bardzo wysoko cenioną Odznakę Honorowego Czekisty numer 228.
Zastępca szefa NKWD
W
1933
roku Frinowski stanął na czele Głównego Zarządu Ochrony Pogranicznej i Wojsk
OGPU
. Szybka kariera Frinowskiego w organach bezpieczeństwa, którą zawdzięczał głównie
Genrichowi Jagodzie
, postępowała w najlepsze, co mimo to nie przeszkodziło mu zgłosić się na ochotnika do zatrzymania Jagody, a podczas przesłuchań jako pierwszy zabrał się do jego bicia. Już w
1936
roku Frinowski został mianowany zastępcą nowego Komisarza Spraw Wewnętrznych
Nikołaja Jeżowa
.
Naczelnik GUGB/pierwszy zastępca
Po aresztowaniu Jagody i większości jego ludzi Frinowski zaczął odgrywać czołową rolę w centralnym aparacie
NKWD
. W październiku
1937
roku Frinowski objął na miejsce
Jakowa Agranowa
stanowisko naczelnika
Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD
, tym samym został pierwszym zastępcą Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych, Nikołaja Jeżowa. Na tym stanowisku Frinowski kierował śledztwem przeciwko
marszałkowi
Tuchaczewskiemu
i czystką w
Armii Czerwonej
. W drugiej połowie
1938
roku Frinowski pojechał na Daleki Wschód z misją specjalną, która polegała na zmontowaniu prowokacji przeciwko marszałkowi Blucherowi.
Komisarz Marynarki Wojennej
Po przejęciu kontroli nad NKWD przez
Berię
Frinowski został oddelegowany z NKWD, został przeniesiony na jeszcze wyższe stanowisko, został mianowany komisarzem
Marynarki Wojennej
i otrzymał awans o dwa stopnie, m.in. na komandarma 1 rangi. Dotychczasowe doświadczenia Frinowskiego jako dowódcy marynarki ograniczały się podobno do jednorazowej wizytacji rzecznej flotylli ochrony pogranicza w Amurze. To że nie był marynarzem, pojęto od razu. Wasylij Płatonow o jednym z wystąpień Frinowskiego -
- Nie mając pojęcia o sprawach floty i okrętach, bełkotliwie i bez zrozumienia odczytywał nieznany mu, napisany obcą ręką tekst obszernego referatu. Gubił wątek i kaleczył specjalistyczne i techniczne terminy, wykazując całkowitą ignorancję w kwestiach morskich. Było jasne, że na tak odpowiedzialnym stanowisku ten człowiek znalazł się przypadkiem i nigdy nie będzie komisarzem morskim z prawdziwego zdarzenia.
Aresztowanie
Podczas obrad XVIII Zjazdu
WKP(b)
rozpoczętego
10 marca
1939
roku, Frinowski siedział nie na miejscu prezydialnym, co należało mu się z urzędu, ale w dalszych rzędach, a do zabrania głosu w imieniu resortu wywołano na jego miejsce niespodziewanie Kuzniecowa. Frinowski nie został także wysunięty do Komitetu Centralnego.
20 marca
1939
roku został zdymisjonowany ze stanowiska komisarza Marynarki Wojennej. Aresztowano go
6 kwietnia
1939
roku na cztery dni przed aresztowaniem Jeżowa. Z relacji przyszłego przywódcy
ZSRR
Nikity Chruszczowa
wynika, że samego aresztowania dokonał ówczesny zastępca szefa
Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD
Bogdan Kobułow
- Ogromny zwalisty masywny człowiek złapał go od tyłu i przewrócił, po czym Frinowski został związany. - Są także inne wersje: jedną z nich jest, że zabarykadował się w swoim gabinecie i nie chciał wyjść, został wyciągnięty podstępem przez swojego przyjaciela, wówczas komisarza bezpieczeństwa państwowego 3 rangi
Juweliana Sumbatowa-Topuridze
, późniejszy naczelnik Zarządu Głównego Administracyjno-Gospodarczego, który działał na polecenie nowego szefa NKWD
Ławrientija Berii
, dzięki czemu ocalił własne życie. Podczas przesłuchań w centrali
NKWD
na
Łubiance
Frinowski obciążał za wszystko, tak jak sobie życzył oficer śledczy, swego byłego szefa, Jeżowa.
Oskarżenia i wyrok
Obok zarzutów współpracy na rzecz obcych wywiadów:
polskiego
i
japońskiego
, akt oskarżenia Frinowskiego głosił:
- Na naradzie funkcjonariuszy NKWD pod koniec
1937
roku wzywał podwładnych do wzmagania represji, nakłaniając ich przy tym do dopuszczania się bezprawia i stosowania prowokacyjnych metod w pracy agentury
- Wyznaczał limity aresztowań, żądał torturowania aresztantów i fałszowania ich zeznań
- Osobiście bił aresztowanych w więzieniu lefortowskim, zwłaszcza skatował kombiriga Miedwiediewa, uzyskując kłamliwe zeznania o istnieniu spisku wojskowego
- Dawał instrukcje terenowym trójkom NKWD, by rozstrzeliwano więźniów, którzy nie składają zeznań i nie są skłonni do samooskarżeń
- W
lutym
1938
roku (wraz z Jeżowem) otruł w swoim gabinecie służbowym naczelnika
INO
(wywiad zagraniczny NKWD)
Abrama Słuckiego
.
Michaił Frinowski przyznał się do wszystkich zarzutów,
4 lutego
1940
roku został osądzony, wyrok wykonano
8 lutego
1940
roku.
Źródło
m.in -
Paweł Wieczorkiewicz
: Łańcuch śmierci - Czystka w Armii Czerwonej w latach 1937-1939
Zobacz też
-
CzeKa
,
OGPU
,
NKWD
,
GUGB
,
NKGB
,
MGB
,
MVD
,
KGB
,
FSB
,
GRU
,
Smiersz
,
Komitet Informacji
,
I Zarząd Główny KGB
Przypisy
- ↑ Większość źródeł datę urodzenia Frinowskiego podaje na 1898 rok; ponieważ w roku 1917 Frinowski dodał sobie dwa lata, we wszystkich dokumentach oficjalnych figuruje data 1898 rok.