Droga Mleczna widziana przez Kosmiczny Teleskop Spitzera NASA

Struktura Drogi Mlecznej, niekompletna

Droga Mleczna – galaktyka spiralna z poprzeczką , w której znajduje się m.in. nasz Układ Słoneczny . Droga Mleczna inaczej nazywana jest Galaktyką (dla odróżnienia od innych galaktyk pisaną przez duże "G"). Zawiera od 200 (wg starszych szacunków) do 400 miliardów (wg nowszych szacunków) gwiazd , średnicę około 100 000 lat świetlnych i grubość ok. 12 000 lat świetlnych^[1].

Na niebie widziana jest jako jasna smuga przecinająca niebo. Wynika to z faktu, że oglądamy dysk Galaktyki z jej wnętrza, jako że Układ Słoneczny znajduje się w pobliżu płaszczyzny tego dysku. Droga Mleczna świeci najjaśniej w okolicy gwiazdozbioru Strzelca , w którym to kierunku znajduje się jej centrum. Pas Drogi Mlecznej sięga na północy do gwiazdozbioru Kasjopei , a na południu do gwiazdozbioru Krzyża Południa . Odzwierciedla to silne nachylenie płaszczyzny równika galaktycznego do płaszczyzny równika . Płaszczyzna Galaktyki jest także silnie nachylona do płaszczyzny ekliptyki , czyli orbity ziemskiej .

Starożytni Grecy wierzyli, że Droga Mleczna powstała z kropli rozlanego mleka, którym Hera karmiła Heraklesa .

Wiek

W 2004 roku grupa astronomów (Luca Pasquini, Piercarlo Bonifacio, Sofia Randich, Daniele Galli i Raffaele G. Gratton) oszacowała wiek Galaktyki na podstawie pomiaru zawartości berylu w gwiazdach gromady kulistej NGC 6397 . Ten pomiar pozwolił oszacować wiek naszej Drogi Mlecznej na 13,6 ± 0,8 miliarda lat.

Budowa

"Panorama" Drogi Mlecznej widzianej z Ziemi

Droga Mleczna to duża galaktyka spiralna z poprzeczką o masie ok. 10¹² mas Słońca . Dysk galaktyczny ma ok. 100 000 lat świetlnych średnicy. Droga Mleczna widziana z boku przypomina dysk z soczewkowatym zgrubieniem w części środkowej. Centrum Drogi Mlecznej leży ok. 27 000 lat świetlnych od Słońca , a z Ziemi widoczne jest w gwiazdozbiorze Strzelca . Ze względu na położenie Układu Słonecznego wewnątrz dysku Galaktyki, badanie struktury Galaktyki jest znacznie utrudnione.

Prędkość orbitalna Układu Słonecznego wynosi ok. 268 km/s. Prędkość orbitalna gwiazd w dysku poza zgrubieniem centralnym zależy słabo od odległości od jądra (tzw. płaska krzywa rotacji) i przeważnie wynosi ponad 200 km/s, co naturalnie oznacza, że okresy obiegu różnią się znacznie dla gwiazd znajdujących się w różnych odległościach od centrum Galaktyki. Galaktyka nie rotuje jak ciało sztywne , a jej widoczna struktura jest, tak jak u innych galaktyk spiralnych , efektem dynamicznym przypominającym nieco falę stojącą (fala gęstości).

Nasza Galaktyka jest najprawdopodobniej galaktyką spiralną z poprzeczką SBc lub SBb (zgodnie z klasyfikacją Hubble'a ).

Wyobrażenie Drogi Mlecznej

Przypuszczalny wygląd Drogi Mlecznej w widoku prostopadłym do płaszczyzny równika

Znane są cztery główne ramiona Galaktyki:

• Ramię Strzelca (Ramię Strzelca-Kila)
• Ramię Węgielnicy (Ramię Łabędzia, Ramię Zewnętrzne)
• Ramię Perseusza
• Ramię Krzyża (Ramię Tarczy)

a także kilka mniejszych:

• Ramię Oriona
• Bliskie Ramię Trzech Kiloparseków
• Dalekie Ramię Trzech Kiloparseków

Dokładne ustalenie liczby ramion w naszej Galaktyce jest bardzo trudne, ponieważ obserwujemy dysk galaktyczny od wewnątrz, a widzenie jest ograniczone przez znaczne ilości pyłu. Badania struktury prowadzone są za pomocą obserwacji wodoru atomowego oraz tlenku węgla . Odległość między Ramieniem Oriona a Ramieniem Perseusza wynosi ok. 6 500 lat świetlnych. Ramiona można opisać spiralą logarytmiczną . Dysk otoczony jest kulistym halo , składającym się ze starych gwiazd oraz z około 200 gromad kulistych .

Interesującą i złożoną strukturę ma Centrum Galaktyki . Znajduje się tam supermasywna czarna dziura , a zjawiska towarzyszące jej istnieniu manifestują się jako źródło promieniowania Sagittarius A* , a także liczne gwiazdy i pył. Wiadomo także, że nasza Droga Mleczna "wchłonęła" niektóre mniejsze Galaktyki, po których zostały tylko mniejsze grupki gwiazd odmiennych niż te w naszej Drodze Mlecznej. Nasza Galaktyka jest także w trakcie wchłaniania Galaktyk Karłowatych w gwiazdozbiorze Strzelca i Wielkiego Psa.

Sąsiedztwo galaktyki

Droga Mleczna, Galaktyka Andromedy oraz M33 są głównymi elementami Grupy Lokalnej Galaktyk . Jest to zbiór około 35 galaktyk położonych blisko siebie i związanych grawitacyjnie. Większość z nich to galaktyki karłowate lub nieregularne . Wiele spośród tych pierwszych, ze względu na ich małą jasność, pozostaje zapewne nadal nieodkrytych.

Przewiduje się, że za około 3 miliardy lat może dojść do zderzenia Galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną .

Najbliższą galaktyką podobną do Drogi Mlecznej (spiralną) jest Galaktyka Andromedy (M31), widoczna w gwiazdozbiorze Andromedy .

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Droga Mleczna (en)
• Atlas Wszechświata
• Wyobrażenie Drogi Mlecznej z opisem jej struktur i pozycji naszego Słońca w Galaktyce Drogi Mlecznej (en)
• Dalekie Ramię Trzech Kiloparseków