Cukier trzcinowy jest obok cukru buraczanego jedną z dwóch najpopularniejszych odmian cukrów jadalnych spożywanych na świecie.

Historia cukru trzcinowego

W tym, jak słodki jest sok z trzciny cukrowej pierwsi zorientowali się mieszkańcy Nowej Gwinei i już ok. 8000 p.n.e. zaczęli ją uprawiać. Później trzcina zawędrowała do Polinezji , na Filipiny i dotarła też na kontynent azjatycki, do Chin , Indochin i Indii . Produkcję cukru jako artykułu spożywczego rozpoczęto po raz pierwszy w Indiach ok. 3000 p.n.e. W sanskrycie cukier nazywał się siakkar lub sarkar (piasek, żwir). Około 1000 p.n.e. w Chinach żuto kandyzowaną trzcinę. Popularny przesąd mówił, że jest doskonałym środkiem na popęd seksualny. W jednym z dokumentów pochodzącym z ok. 400 p.n.e. z Indii, wspomina się o cukrze dodawanym do mleka , budyniu ryżowego, mąki i napoju imbirowego.

W tym czasie w Europie jedynym znanym środkiem słodzącym był miód . Dopiero po podboju Indii przez Aleksandra Macedońskiego (327 p.n.e.), dzięki jednemu z jego dowódców, niejakiemu Nearchosowi, dotarła do Europy wiadomość o istnieniu trzciny rodzącej miód .

Do Rzymu sprowadzano niewielkie ilości, bardzo drogiego cukru, lecz używano go wyłącznie w celach medycznych. Cukier z Indii nie tylko wędrował na zachód, ale także na wschód. W IV w. z Bengalu importowano go do Chin. Musiał stawać się coraz popularniejszy, skoro zaczęto udoskonalać uprawę trzciny cukrowej i produkować cukier w czystej postaci. Z Indii umiejętność uprawiania trzciny cukrowej przejęli Persowie . Jego szerszą popularyzację zawdzięczamy Arabom , którzy od VII w. rozprowadzali go po całym Bliskim Wschodzie. Powstały dzięki nim plantacje w Syrii , Palestynie , Egipcie , Hiszpanii , na Cyprze , Krecie i Sycylii . Wtedy sanskrycki siakkar przerodził się w arabski sukkar. Od muzułmanów , ok. 1300 , uprawy trzciny i produkcji cukru nauczyli się chrześcijanie .

Podczas gdy na Bliskim Wschodzie cukier stawał się coraz popularniejszy i sięgali po niego także średniozamożni, w Europie był przez całe Średniowiecze ekskluzywnym środkiem dla elit, zazwyczaj lekarstwem podawanym w pigułkach, jako remedium na ból głowy. Największym ośrodkiem handlu cukrem stała się Wenecja. W 1319 rozpoczęto dostarczać go do Anglii, ówczesna cena, w przeliczeniu na dzisiejszą wartość dolara, wynosiła ok. 100 $ za 1 kilogram. W 1374 wyruszył pierwszy transport cukru do Danii, a w 1390 do Szwecji. W 1493 Krzysztof Kolumb w drugą podróży do Ameryki zabrał ze sobą sadzonki trzciny cukrowej. Pierwsza plantacja powstała na Hispanioli (później zwanej Santo Domingo ), a stamtąd uprawa rozprzestrzeniła się powoli w całym Nowym Świecie .

W okresie Renesansu w Europie spożycie cukru było jeszcze niewielkie i wynosiło ok. 1 łyżki na głowę w ciągu roku. W latach 1350-1400 w Anglii kosztował on 10 razy drożej od miodu. Produkcja cukru coraz bardziej rosła. Również Portugalczycy zajęli się produkcją cukru; powstały plantacje na Maderze , Azorach i Wyspie św. Tomasza i to oni po raz pierwszy wykorzystali do tej pracy niewolników . Wśród nich dominowali niewypłacalni dłużnicy, skazańcy i Żydzi, którzy nie chcieli się nawrócić na chrześcijaństwo.

Jednak do XVI w. decydujące znaczenie w przemyśle cukrowniczym miał import ze wschodu, a nie produkcja własna. Do 1530 w Nowym Świecie prawdopodobnie nie było więcej niż 12 plantacji. Niemniej już w 1516 z Karaibów wyruszyła do Europy pierwsza wysyłka cukru, a ok. 1650 na rynku zaczął przeważać cukier właśnie tego pochodzenia. Głównymi centrami produkcji stały się: Barbados , Jamajka i Kuba , później także Brazylia . Wszędzie tam wykorzystywano do pracy na plantacjach niewolników pochodzących z Afryki i po części pracowników najemnych. W roku 1800 całkowita produkcja cukru na świecie wynosiła 250 000 ton.

Pod koniec XIX w. cukier trzcinowy zaczął tracić swą pozycję na rzecz cukru buraczanego , aby w roku 1880 zająć drugie miejsce – wówczas to produkcja cukru buraczanego przekroczyła po raz pierwszy światową produkcję cukru trzcinowego. W 1900 produkcja roczna cukru osiągnęła 11 milionów ton , z czego cukier buraczany stanowił 50%.

Zobacz też

• trzcina cukrowa
• cukier buraczany