Gospodarka i infrastruktura KomunikacjaNa terenie republiki znajduje się 1 międzynarodowy
port lotniczy
. Przez obszar kraju przebiegają też szlaki
kolejowe
, przy których jest 1 dworzec oraz 14
stacji kolejowych
(osobowych i towarowych). Sieć drogowa jest średnio rozwinięta. Na trasach linii
autobusowych
znajdują się 2 dworce oraz 51 przystanków. Ponadto istnieje
port rzeczny
na
Wołdze
w mieście Koźmodiemianskie oraz 4 przystanie o znaczeniu lokalnym, przystosowane do rozładunku
barek
. Jakkolwiek przez obszar kraju przepływa blisko 500 rzek, powodu niskiego stanu wód żeglowne są tylko 2 rzeki:
Wietługa
i
Wołga
. PrzemysłGłównymi gałęziami
przemysłu
są
przemysł maszynowy
i
metalurgiczny
. Produkują one elementy metalowe, przyrządy, elementy maszyn oraz techniczne oprzyrządowanie dla innych gałęzi lokalnego przemysłu, zwłaszcza leśnego i spożywczego, paszowego i związanego z hodowlą. Ponadto w kraju wytwarza się produkty przemysłu lekkiego, spożywczego, papierniczego oraz drzewnego (i związanego z nim - meblarskiego). Centrami przemysłu są największe miasta kraju -
Joszkar-Oła
,
Wołżsk
,
Koźmodiemiansk
i
Zwienigowo
. Główną gałęzią gospodarki rolnej jest
hodowla
, obejmująca
bydło
,
trzodę chlewną
,
owce
i
drób
. Z upraw największe znacznie mają
zboża
(zwłaszcza
jęczmień
, i
owies
, w mniejszym stopniu
żyto
i
pszenica
) oraz
rośliny pastewne
,
len
,
chmiel
,
ziemniaki
i
warzywa
.
Lasy
zajmujące ponad połowę obszaru Mari El pełnią istotną rolę gospodarczą: dostarczają surowca dla przemysłu drzewnego, papierniczego, a ponadto są źródłem ryb, zwierzyny i owoców runa leśnego, co ma istotne znaczenie, zwłaszcza w ubogich rejonach wiejskich. TurystykaLokalne władze dość energicznie promują także turystykę, która nie pełni jak dotąd istotnej roli gospodarczej. Na terenie kraju znajduje się wiele szlaków do wędrówek pieszych i konnych. Istnieją także liczne szlaki kajakowe, zarówno na rzekach, jak i jeziorach. Jako iż na obszarze kraju znajduje się wiele zakątków w praktycznie dziewiczym stanie, organizowane są liczne
sanatoria
i obozy letnie, zarówno dla mieszkańców republiki, jak i sąsiednich regionów. Historia Starożytność i średniowieczeplemiona ugrofińskie nad środkową Wołgą w średniowieczu Rdzenni mieszkańcy republiki –
Maryjczycy
należą do
ugrofińskiej rodziny językowej
. Narody tej grupy zamieszkiwały obszar kraju już w czasach
przedhistorycznych
. Jako odrębna grupa narodowa wykształcili się pod koniec I tysiąclecia n.e. Pierwsze pisemne wzmianki o Maryjczykach (zwanych pierwotnie
Czeremisami
) pojawiły się w
VI wieku
n.e. u
gockiego
historyka
Jordanesa
. Przodkowie Maryjczyków popadli w ścisłą zależność od
kaganatu
chazarskiego
. W wiekach następnych znajdowali się w jakieś formie zależności od
Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej
. Jednocześnie od końca
IX
w. z zachodu zaczęli napierać na nich
Słowianie
-
Ruś Kijowska
założyła na ziemiach maryjskich kilka miast m.in.
Rostów
i
Suzdal
. Od początku
XI wieku
stopniowo na zachodnich terenach Mari pojawiło się
chrześcijaństwo
(
prawosławne
). W
XII wieku
Maryjczycy znaleźli się pod zależnością od
Złotej Ordy
, a potem
chanatu kazańskiego
. Wraz z próbami wyzwolenia się Rusi od jarzma tatarskiego a następnie walkami o wyzwalanie kolejnych ruskich ziem, tereny Mari stawały się częstym miejscem walk rosyjsko-tatarskich, przy czym Maryjczycy występowali w nich po stronie
Tatarów
. Aż do czasów cara
Iwana Groźnego
górą w walkach tych byli Tatarzy i to w ich rękach, mimo prób opanowania go przez
Rosjan
, pozostawał kraj Mari. W
XVI
w. tereny, na których zamieszkiwali, przyłączone zostały do Rosji: w
1546
r. opanowano ziemie północnej części tego ludu, a gdy w
1552
r. carskie wojska zdobyły stolicę
chanów
-
Kazań
, cały obszar Mari znalazł się pod rosyjską kontrolą, a Maryjczycy zostali zobowiązani do płacenia daniny. NowożytnośćWkrótce po zajęciu terenów Mari przez Państwo Moskiewskie, poprzez zakładanie miast rozpoczęła się planowa rosyjska kolonizacja tych ziem. W
1584
r. założono miasto Carewokokszajsk - dzisiejszą stolicę kraju,
Joszkar-Oła
. Rozpoczęto też planową i kompleksową
chrystianizację
Maryjczyków, która pośrednio spowodowała zmniejszenie ludności kraju, jako że część opornej wobec nowej wiary ludności porzucała swą ojczyznę i przenosiła się bardziej na wschód. Od początku
XVIII wieku
, wraz z reformami
Piotra I
Maryjczycy zaczęli być traktowani nie jak podbite ludy, płacące daninę, lecz jak mieszkańcy kraju (ze wszystkimi, pozytywnymi i negatywnymi tego konsekwencjami), m.in. musieli odbywać służbę wojskową. Od tego też czasu ekspedycje naukowe zaczęły badać i opisywać kraj i jego mieszkańców, zapisując także (
cyrylicą
) mowę autochtonów. W
1782
r. ukazała się pierwsza maryjska
gramatyka
. Wprowadzenie w kraju Mari rosyjskiego modelu gospodarki, opartego na
pańszczyźnie
powodowało niezadowolenie Maryjczyków, którzy masowo poparli w
1775
r.
powstanie
Pugaczowa
. Pod względem administracyjnym obszary zamieszkane przez Maryjczyków nie stanowiły całości i wchodziły w skład takich guberni, jak kazańska, wiatska i niżegorodzka. Autonomia w ZSRRNamiastka własnej
państwowości
(w formie autonomii) nadana została Maryjczykom dopiero w trzy lata po
rewolucji październikowej
.
4 listopada
1920
dekretem Rady Komisarzy Ludowych i Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego ustanowiony został
Maryjski Obwód Autonomiczny
. Był to akt raczej o charakterze propagandowym. Nie określał bowiem granic, stolicy czy organów prawodawczych nowo utworzonego obwodu. Dużo bardziej ścisłe zapisy zawierał kolejny dekret z
25 listopada
. Dokładnie określił on granice obwodu, ustanawiając jego stolicą miasto Krasnokokszajsk.
Maryjski Obwód Autonomiczny
zaczął faktycznie funkcjonować w marcu
1921
.
5 grudnia
1936
przekształcony został w
Maryjską ASRR
. W okresie władzy radzieckiej Mari El przechodził koleje losów typowe dla wszystkich inncy części ZSRR, m.in. walczono z religią, przeprowadzono
kolektywizację
, rozwinięto
przemysł
. W latach 30. większość maryjskiej inteligencji została wymordowana lub zesłana na
Syberię
. Jakkolwiek władza radziecka przyznając Maryjczykom autonomię narodową umożliwiła po raz pierwszy w dziejach wykształcenie czegoś na kształ narodowego kraju Mari, to wkrótce w wyniku dość typowych dla ZSRR przemieszczeń ludności Maryjczycy, do rewolucji stanowiący blisko 60% populacji dzisiejszego obszaru Mari, ok.
1930
r. stali się mniejszością we własnym kraju (aczkolwiek mniejszością najliczniejszą), zaś ok.
1940
r. ich liczba była już mniejsza niż zamieszkujących republikę Rosjan. Jednocześnie mimo iż w namiastce narodowej republiki wykształcił się
maryjski język
literacki (w dwu odmianach
dialektycznych
), to z powodów demograficznych ojczysta mowa Maryjczyków zaczęła być wypierana przez
język rosyjski
. Mari El w niepodległej RosjiNa fali zmian i reform związanych z rozpadem ZSRR oraz proklamowania niepodległości przez
republiki związkowe ZSRR
także i
Maryjska ASRR
ogłosiła
22 grudnia
1990
r. deklarację suwerenności. Akt ten nie miał znaczenia prawnego, jako iż
republiki autonomiczne
nie miały prawa do wyjścia ze
Związku Radzieckiego
. Status prawny obecnej Mari El został ustalony
22 marca
1992
r., kiedy to republika oficjalnie stała się autonomiczną częścią Federacji Rosyjskiej, jednym z ok. 90 podmiotów tego kraju. Nazwę Mari El (Марий Эл) przyjęto oficjalnie
8 lipca
1992
(Эл oznacza kraj). W
1995
r. przyjęto lokalną konstytucję. Prezydenci Mari El Naruszenia praw człowieka
19 grudnia
2004
w republice odbyły się wybory prezydenckie, w których po raz kolejny zwyciężył Leonid Markiełow. Druga kadencja wybranego w kontrowersyjny sposób Markiełowa (maryjskie organizacje mówią o fałszerstwach wyborczych) przyniosła sukcesywne pogarszanie sytuacji Maryjczyków we własnym państwie. Polityka urodzonego w Moskwie i nie znającego nawet maryjskiego języka prezydenta charakteryzuje się stałym ograniczaniem praw narodu maryjskiego. Maryjscy urzędnicy zwalniani są z pracy, w rejonach, które w ostatnich wyborach najdobitniej sprzeciwiły się wybraniu Markiełowa na kolejną kadencję, zamykane są maryjskie szkoły. Rozpoczęły się prześladowania opozycyjnych dziennikarzy. Stojący na straconej pozycji Maryjczycy zwrócili się z prośbą o interwencję do innych ugrofińskich państw –
Finlandii
i
Estonii
. Fińska i estońska prasa rozpoczęła zbieranie podpisów pod listem wzywającym władze Federacji Rosyjskiej do zaprzestania jawnej dyskryminacji maryjskiej mniejszości narodowej. Podpisali się pod nim pisarze, kompozytorzy, działacze polityczni ze
Stanów Zjednoczonych
,
Anglii
,
Szwecji
,
Finlandii
,
Estonii
i
Węgier
. Wśród sygnatariuszy aktu znaleźli się m.in. byli prezydenci
Litwy
i
Estonii
:
Vytautas Landsbergis
i
Lennart Meri
. Tablice rejestracyjne
Tablice
pojazdów zarejestrowanych w Republice Maryjskiej mają oznaczenie
12
w prawym górnym rogu nad
flagą Rosji
i literami RUS. Zobacz też Linki zewnętrzne |