Żoliborz
ŻoliborzRatusz dzielnicy Żoliborz Żoliborz – dzielnica
Warszawy
położona w północno-zachodniej części miasta na lewym brzegu
Wisły
. Po podziale administracyjnym z 2002 roku Żoliborz graniczy z dzielnicami:
Bielany
,
Bemowo
,
Wola
i
Śródmieście
. W latach 1951-1994 w skład Żoliborza wchodziły
Bielany
, obecnie będące odrębną dzielnicą (w latach 1994-2000 samorządną gminą). Jest najmniejszą warszawską dzielnicą pod względem powierzchni. Wg danych
GUS
z dnia 31.12.2009 r dzielnica posiada powierzchnię 8,5 km² i liczy 48 060 mieszkańców.[1] Osiedla dzielnicyWg
MSI
Żoliborz można podzielić na 3 rejony: Przy czym Stary Żoliborz składa się z kilku części: -
Żoliborz Oficerski
(okolice placu Słonecznego i placu Inwalidów) zamieszkiwany przed wojną przez wysokiej rangi wojskowych.
-
Żoliborz Urzędniczy
(okolice alei Wojska Polskiego i kościoła św. Stanisława Kostki) pierwotnie zamieszkiwany przez rodziny urzędników państwowych.
-
Żoliborz Dziennikarski
(okolice Dziennikarskiej, Promyka i Bohomolca), mieszkało tu wielu literatów.
- Żoliborz Spółdzielczy (obszar Warszawskiej Społdzielni Mieszkaniowej, dominuje modernistyczna zabudowa wielorodzinna, okolice ul. Słowackiego)
- Żoliborz Centralny (okolice placu Wilsona)
- Żoliborz Dolny (pomiędzy Krasińskiego, Gwiaździstą, Potocką i Mickiewicza)
HistoriaWspółczesny Żoliborz jaki znamy powstał w latach 20. XX wieku. Po odzyskaniu niepodległości niezabudowane tereny wokół
Cytadeli
dawały możliwość budowy miejskiej tkanki zupełnie od zera. Dzielnicę zaprojektowano według koncepcji stworzonej przez Tony Garniera – osiowych założeń urbanistycznych i monumentalnych obiektów przy głównych ulicach. Założenie urbanistyczne stworzył Antoni Jawornicki, nadając dzielnicy kształt trapezu zawarty pomiędzy Wisłą, ulicą Potocką, Zajączka i Popiełuszki. Głównymi osiami tego układu stały się
Mickiewicza
z owalnym
Placem Inwalidów
u zbiegu z
Aleją Wojska Polskiego
i z następnym placem –
Wilsona
, u zbiegu z Krasińskiego, będąca poprzeczną osią założenia. Etymologia nazwyNazwa Żoliborz pojawia się w XVIII wieku. Wcześniej używano nazw Polikowo, Polików, Polków i Fawory. Obecna nazwa dzielnicy pochodzi od francuskiej nazwy Joli Bord (wym. żoli bor) - Piękny Brzeg, ogrodów założonych przez
konwikt
księży
pijarów
wokół letniej siedziby Collegium Nobilium, którą zbudowano w latach 1774-1775 w południowej, najwyższej, malowniczo położonej części skarpy wiślanej. Po
1831
teren zajęto pod budowę
cytadeli
. Przed
II wojną światową
na Żoliborzu powstała nowoczesna dzielnica mieszkaniowa. Na Żoliborzu, w rejonie ul. Suzina, stoczono pierwsze walki
powstania warszawskiego
. Ważniejsze miejsca i zabytki PrzyrodaDuża część Żoliborza to tereny zielone (250 z 830 ha powierzchni), m.in. -
Park Kaskada
-
Park Kępa Potocka
- w parku odbywają się seanse w ramach festiwalu filmowego (kino letnie),
-
Park im. Stefana Żeromskiego
- ma powierzchnię prawie 6 ha. Powstał w 1932 r. na przedpolu Cytadeli, w miejscu dawnych umocnień fortu Sokolnickiego. Cały park przecięty jest na dwie części wysokim wałem. Projektantami parku byli Leon Danielewicz i Stanisław Zadora-Żeleński. Na skwerze zaraz za głównym wejściem – od pl. Wilsona – ustawiono fontannę z rzeźbą "Dziewczyna z dzbanem" dłuta Henryka Kuny. Otaczał ją zadbany okrągły trawnik i kuliste krzewy cisów
-
Sady Żoliborskie
,
-
Park im. Żołnierzy Żywiciela
,
- Park "Fosa i stoki
Cytadeli
"
ZabytkiGroby członków Szarych Szeregów na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach Pomnik przy Pl. Inwalidów Odbudowana kaponiera cytadeli Obiektami godnymi zobaczenia są: - kościoły i świątynie:
- cmentarze:
- pomniki:
- pomnik 1 Dywizji Pancernej
gen. St. Maczka
na placu Inwalidów
-
pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej
Dyw. gen. Józefa Hallera (upamiętnia Żołnierzy Błękitnej Armii]) na placu Grunwaldzkim
- 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty
AK
Al. Armii Krajowej(róg ul. Gdańskiej)
- księdza Jerzego Popiełuszki ul. Krasińskiego (róg Popiełuszki). Napis na pomniku: "Ksiądz
Jerzy Popiełuszko
1947
-
1984
oddał życie za wiarę i niepodległość Polski, zło dobrem zwyciężył".
- żołnierzy "
Żywiciela
" ul. Ks. Jerzego Popiełuszki; skwer "Żywiciela" przy
Teatrze Komedia
(upamiętnia żołnierzy XXII Obwodu AK walczących w czasie Powstania Warszawskiego na Żoliborzu w zgrupowaniach "
Żaglowiec
", "
Żmija
", "
Żbik
", "
Żubr
", "
Żyrafa
", "
Żniwiarz
"i symbolizuje cały wysiłek powstańczy).
- płyta, głaz, rzeźba
- ul. Mickiewicza; róg Gen. Zajączka (upamiętnia miejsce największych walk AK o Dworzec Gdański gdzie w dniach 20-22 VIII 1944 r. poległo ponad 500 żołnierzy oddziałów powstańczych "Kampinos" i "Żoliborz")
- Głaz Pamiątkowy poświęcony J. Kuroniowi w Parku Żeromskiego
- Płyta "DESANTOWA" ul. Wybrzeże Gdyńskie – Upamiętnia żołnierzy II Warszawskiej Dywizji Piechoty I Armii Wojska Polskiego, którzy dokonując desantu polegli przy niesieniu pomocy
Powstańcom Warszawskim
.
- inne:
-
Twierdza Warszawa
i jej forty:
- Galeria Autorska i Teatr "Well-Art" przy al. Wojska Polskiego 10
- Bar "Fawory" (obecnie nie istnieje [jest tam klinika medyczna])
-
Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie
(Centrum Olimpijskie im. JPII) ul. Wybrzeże Gdyńskie 4
-
Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa
-
Teatr Komedia
przy ul. Próchnika 8 w budynku Społecznego Domu Kultury WSM
- szkoła specjalna przy ul. Czarnieckiego 49
- zabudowania Miejskich Zakładów Autobusowych przy ul. Włościańskiej 52 – teren byłej fabryki "Opla" – rejon walk w czasie Powstania Warszawskiego
Komunikacja miejskaNa Żoliborz docierają następujące środki komunikacji miejskiej (stan na dzień 2 lutego 2009 r.): -
metro
:
A-17 Dworzec Gdański
,
A-18 Plac Wilsona
,
A-19 Marymont
;
- linie
tramwajowe
: 17, 22, 27, 28, 33, 35, 41;
- linie
autobusowe
- zwykłe: 103, 110, 112, 114, 116, 118, 122, 132, 156, 157, 180, 181, 185, 186, 197;
- mikrobusowe: 205;
- przyśpieszone okresowe: 409, 414;
- przyśpieszone stałe: 506, 508, 510, 511;
- ekspresowe okresowe: E4, E8;
- nocne: N01, N02, N41, N44, N46, N91;
- komunikacji Łomianek: Ł, Ł-bis.
Edukacja Bezpieczeństwo- Komisariat Policji Warszawa Żoliborz, ul. Rydygiera 3A
Kultura i sztuka- Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy przy ul. Próchnika 8a (z filią przy ul. Broniewskiego 9a)
-
Teatr Komedia
przy ul. Słowackiego 19 a
-
Kino Wisła
pl.Wilsona 2
Organizacjezwiązane z dzielnicą / obecnie i w przeszłości: Ciekawostki- "Zielony Żoliborz, pieprzony Żoliborz, rozkwita na drzewach na krzewach." – tak o Żoliborzu w piosence "Warszawa" śpiewa
T.Love
(i jest to prawdopodobnie najbardziej znany cytat dotyczący dzielnicy).
- O Żoliborzu śpiewa też zespół
Trawnik
, którego wokalista Krzysztof Bień wychował się w tej dzielnicy.
- "Chcemy Żoliborza od morza do morza" – takie hasło pojawiało się na murach żoliborskich domów w
latach 90.
i stało się inspiracją do malowidła zamieszczonego w
2008
na stacji metra
Marymont
.
- Pochodząca z płyty "Autorytet" piosenka "Oda do Żoliborza" była drugim singlem promującym debiutancki album warszawskiego rapera
Funky Filona
w 2000 roku. Kompozytorem muzyki jest również mieszkający na Żoliborzu, sąsiad Funky Filona –
Michał Grymuza
.
- O Żoliborzu pisał też
Konstanty Ildefons Gałczyński
w wierszu Deszcz oraz
Jerzy Zagórski
w wierszu Żoliborz.
Zobacz teżPrzypisy Bibliografia- Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński, Żoliborz. Przewodnik historyczny, Warszawa, Rosner&Wspólnicy,
2008
.
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Żoliborz":
2001 w muzyce
Oddział Zamknięty
The Best Of...
–
One Million Bulgarians
Przede wszystkim muzyki
–
Paprika Korps
Żoliborz - Mokotów
–
Partia
Marchef w butonierce
–
Pidżama Porno
Razem
–
Pod ...
1980
...
Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa
...
Bronisław Geremek
...
Zygmunt Berling
...
Armia Ludowa
...
Godzina "W"
...
Żoliborz
Herb WarszawyŻoliborzdzielnica
Warszawy
Podział MSI ŻoliborzaStatusdzielnica
Burmistrz
Janusz Warakomski
Powierzchnia
8,5
km²
Ludność (
2009
) -
liczba ludności
-
gęstość
48 060 ▼5674 os./km²
Tablice ...
Łapanka
...
Leopold Kronenberg
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Żoliborz":
218b Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 11)
...
218b Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 10)
...
|