Sytuacjonizm - powstały w latach pięćdziesiątych XX wieku ruch społeczno-artystyczny skupiający głównie artystów, architektów i radykalnych działaczy studenckich z
Francji
,
Holandii
,
Belgii
,
Danii
i
Włoch
.
Zrzeszał członków z ruchu artystycznego
Międzynarodówki Lettrystycznej
.
Wg sytuacjonizmu, dźwignią rewolucji społecznej jest przewrót w świadomości zbiorowej. Dlatego pojawia się postulat kreowania Sytuacji kontrkulturowych (kontrkultury) - stąd termin Sytuacjonizm. Młodzież z właściwą jej żywą twórczością jest podmiotem walki rewolucyjnej. Zamiast demonstracji zaleca się "bezpośrednie działanie polityczne". Studenci-sytuacjoniści zajęli w 1966 samorząd Uniwersytetu w Strasburgu, rozpoczynając tym sytuację buntu młodzieży w Europie, którego finałem stał się
Maj 1968
. Studenci-sytuacjoniści podjęli 14 maja 1968 okupację uniwersytetu w Nanterre pod Paryżem.
Sytuacjoniści wywodzili swoją teorie filozoficzną bezpośrednio od
marksizmu
lub
anarchizmu
, zaś od strony artystycznej nawiązywali m.in. do
dadaizmu
i
surrealizmu
, co doprowadziło ich do całościowej krytyki kultury świata
Zachodu
.
Sytuacjoniści krytycznie podchodzili do innych nurtów
ultralewicowych
.
Stalinistów
,
trockistów
i
maoistów
atakowali za biurokratyzację rewolucji,
anarchistów
za skrajny idealizm i niezrozumienie procesów społeczno-ekonomicznych. Ich krytyka okazała się słuszna gdy w czasie paryskiego maja 1968 roku wszystkie pozostałe nurty albo zasiliły siły kontrrewolucji (staliniści) albo dryfowały na rewolucyjnej fali nie rozumiejąc sytuacji. Sytuacjoniści walczyli również z koncepcjami łączenia
marksizmu
ze
strukturalizmem
,
postmodernizmem
i
psychoanalizą
, uważając że prowadzi to do upadku marksizmu jako teorii i metody rewolucyjnej oraz utraty przez niego wszelkiej siły krytycznej.
Sytuacjoniści twierdzili, że współczesny świat obdarzony jest szczególną formą fałszywej świadomości, która każe mu traktować
fetyszyzm
opisanych przez
Marksa
relacji towarowych jako rzeczywistość, a wszelkie przejawy życia sprowadza do ich reprezentacji.
Rozwinięte przez nich pojęcie "Spektaklu" odnosiło się do krajów "demokratycznego" kapitalizmu (tzw. Spektakl rozproszony) w których jawił się on poprzez nadmiar towarów i rozwój reklamy, jak i do kapitalizmu państwowego krajów bloku wschodniego (tzw. Spektakl skoncentrowany) w których opierał się on na partii. W 1988 Guy Debord opisał tzw. Spektakl zintegrowany, który rozwinął się po upadku Związku Radzieckiego, a którego zalążki dostrzegł on w latach osiemdziesiątych.
Za twórców teoretycznego podłoża ruchu sytuacjonistów uważani są
Guy Debord
oraz Ivan Chtcheglov (Иван Владимирович Щеглов).
Międzynarodówka Sytuacjonistów (
Internationale situationniste
) powstała w
1957
roku.
W Polsce do myśli sytuacjonistycznej nawiązywały działające w latach dziewięćdziesiątych grupy anarchistów skupione wokół pisma "Rewolta" w Warszawie i "Monada" we Wrocławiu.
Źródło
- Guy Debord, Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Wstęp tłumacza, Warszawa 2006
Zobacz też
Linki zewnętrzne