Złota Brama (
gr.
Chrysē Pylē,
łac
Porta Aurea,
tur.
Altınkapı lub Yaldızlıkapı) – główna brama
Konstantynopola
, używana także do odbywania triumfów przez zwycięskich
cesarzy
i wodzów
bizantyjskich
[1]. Bramy używano do odbywania triumfów aż do epoki
Komnenów
. W późniejszym okresie jedyną tego typu okazją było wkroczenie do miasta cesarza
Michała VIII Paleologa
15 sierpnia
1261
, tuż po odbiciu
Konstantynopola
z rąk
łacinników
.
Ocalały fragment dekoracji Złotej Bramy, znajdujący się obecnie w miejskim muzeum archeologicznym
Początkowo w miejscu Złotej Bramy stał
łuk triumfalny
wybudowany około roku 388 za panowania cesarza
Teodozjusza I
. Upamiętniał on jego zwycięstwo nad
Magnusem Maksymusem
. W tym okresie stał on samotnie, daleko od murów
Konstantynopola
, wznosząc się nad drogą
Via Egnatia
. Łuk był wykonany w sposób bardzo wyszukany, zbudowano go z dużych, kwadratowych bloków wypolerowanego
marmuru
bez użycia zaprawy. Na całość składały się trzy łuki ozdobione niezliczoną ilością
rzeźb
w tym wykonaną z
brązu
, ciągniętą przez słonie
kwadrygą
. Wrota były początkowo pokryte
złotem
, skąd pochodzi nazwa bramy, jednakże w roku 965 cesarz
Nicefor II Fokas
umieścił w ich miejscu zdobyte brązowe wrota z miasta
Mopsuestia
.
Kiedy łuk triumfalny został włączony do murów Teodozjusza, dobudowana została zewnętrzna brama, która w następnych stuleciach została obłożona dwoma rzędami marmurowych
płaskorzeźb
. Zgodnie z opisem
angielskiego
podróżnika z XVIII wieku, płaskorzeźby te przedstawiały sceny mitologiczne. Od tego czasu płaskorzeźby zaginęły. Inne źródła podają, iż zewnętrzna brama była zwieńczona, statuą bogini
Wiktorii
, trzymającej w rękach koronę.
Po
upadku miasta
w 1453 za kompleksem bramnym wybudowano fortecę
Yedikule
. Ponieważ główna brama była zwykle zamknięta, codzienny ruch odbywał się przez tzw. małą złotą bramę (
gr.
Mikra Chrysē Pylē),
tur.
Yedikule Kapısı. Na złotej bramie wzorowali się władcy
Rusi Kijowskiej
, którzy wybudowali monumentalne bramy o tej samej nazwie w
Kijowie
(patrz
Złota Brama w Kijowie
) oraz we
Włodzimierzu
.
Przypisy
Literatura