Ignacy Łukasiewicz
Ignacy ŁukasiewiczPomnik Łukasiewicza w Gorlicach przy ul. Kościuszki Tablica pamiątkowa w Gorlicach Tablica pamiątkowa w Jaśle Miejsce zapalenia pierwszej na świecie ulicznej lampy naftowej Ignacy Łukasiewicz (ur.
8
[4] lub
23
[2][3] marca
1822
w
Zadusznikach
, zm.
7 stycznia
1882
w
Chorkówce
) –
polski
chemik
i
farmaceuta
i przedsiębiorca
ormiańskiego
pochodzenia, wynalazca
lampy naftowej
, twórca przemysłu naftowego; rewolucjonista i działacz niepodległościowy. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu
Łada
[1] Jako pierwszy na świecie wykorzystał na skalę przemysłową korzyści jakie daje
ropa naftowa
. Bardzo sprawny organizator, z czasem dorobił się na ropie naftowej dużego majątku. Był również wielkim społecznikiem. Propagował zakładanie sadów, budowę dróg i mostów, szkół, szpitali itd., finansując wiele inicjatyw z własnej kieszeni, walczył z biedą i alkoholizmem w regionie, tworzył kasy zapomogowe i fundusze emerytalne. Całe życie związany z
Podkarpaciem
, zrobił wiele dla tego regionu, uznawany za jednego z jego największych dobroczyńców. Mawiano o nim, że wszystkie drogi w Zachodniej Małopolsce brukowane były guldenami Łukasiewicza. Szeregowi pracownicy nazywali go ojcem Ignacym. Dążył do rozwoju rodzącego się tam przemysłu naftowego nie skupiając go całkowicie w swoich rękach, lecz namawiając i pomagając w tworzeniu również innych firm. Biografia-
1822
-
Zaduszniki
(
powiat mielecki
): Ignacy Łukasiewicz urodził się w ormiańskiej szlacheckiej rodzinie inteligenckiej. Syn Józefa (zm.
1836
) (
posesora
, żołnierza
Kościuszki
, zubożałego szlachcica herbu
Łada
, dzierżawcy folwarku) i Apolonii z Świetlików. Miał czworo rodzeństwa: dwie siostry - Marię i Emilię i dwóch braci - Aleksandra i Franciszka.
-
1830
- rodzina Łukasiewiczów przeniosła się do
Rzeszowa
.
-
1832
-
1836
- Rzeszów: nauka w
popijarskim gimnazjum
, gdzie ukończył 4 klasy. W ciągu tych lat nauczył się łaciny i języka niemieckiego, co ułatwiło mu późniejsze lektury. Zła sytuacja finansowa rodziny nie pozwalała na dalszą edukację i zmusiła go do przedwczesnego rozpoczęcia pracy.
-
1836
-
1840
- praktyka w aptece Antoniego Swobody w
Łańcucie
. Była to nie tylko praca, ale przede wszystkich kontynuacja nauki w zakresie chemii i farmacji.
-
1837
-
1840
- udział w organizacjach demokratyczno-niepodległościowych, w końcu Łukasiewicz został zarejestrowany przez władze jako politycznie podejrzany.
-
1840
- zdany egzamin tyrocynalny i awans na pomocnika aptekarskiego.
-
1840
-
1846
- Rzeszów: pomocnik aptekarski u Edwarda Hübla. Przez kilka następnych lat poświęcił się nauce zawodu.
-
1845
- po nawiązaniu znajomości z
Edwardem Dembowskim
został zaprzysiężony jako agent Centralizacji
Towarzystwa Demokratycznego Polskiego
na Rzeszów - była to organizacja o podobnym charakterze jak poprzednie, ale tym razem Łukasiewicz działał już bardzo aktywnie.
-
1846
, 19 lutego - aresztowany razem ze współpracownikami. Aresztowanie uniemożliwiło wybuch powstania w Rzeszowie (patrz:
powstanie krakowskie
). Następnie został osadzony we
Lwowie
.
-
1847
, 27 grudnia - po rocznym dochodzeniu zwolniony z więzienia z braku dowodów, pozostał jednak pod stałą obserwacją i miał zakaz opuszczania Lwowa. Łukasiewicz zaprzestał działalności konspiracyjnej.
-
1848
-
1852
- w sierpniu 1848 podjął pracę w aptece "Pod Złotą Gwiazdą", której właścicielem był Piotr Mikolasch. Dzięki jego wstawiennictwu dostał zgodę na opuszczenie miasta i rozpoczął studia na
Uniwersytecie Jagiellońskim
, gdzie zdał wszystkie egzaminy z wyjątkiem
farmakognozji
, co uniemożliwiło mu otrzymanie dyplomu. Dyplom magistra farmacji uzyskał na Uniwersytecie Wiedeńskim 30 lipca 1852 r.
Wnętrze apteki Mikolascha we
Lwowie
, w której pracował Ignacy Łukasiewicz -
1852
- powrót do Lwowa i apteki Mikolascha. W laboratorium przy aptece, na zlecenie Mikolascha, on oraz drugi asystent -
Jan Zeh
- prowadzili badania nad destylacją ropy naftowej. Z czasem Mikolasch wycofał się z badań, nie widząc praktycznego zastosowania nowych destylatów jako lekarstw.
-
1853
- na przełomie roku 1852/1853 Łukasiewicz i
Jan Zeh
otrzymali
naftę
metodą frakcjonowanej destylacji. Łukasiewicz starał się potem znaleźć dla nafty zastosowanie praktyczne. Stosowane do tej pory lampy oliwne nie nadawały się do nafty i wymagały przekonstruowania. Pierwsza skonstruowana przez Łukasiewicza lampa rozświetliła wystawę apteki.
-
1853
,
31 lipca
- symboliczna, oficjalna data narodzin przemysłu naftowego. Po raz pierwszy zastosowano w praktyce oświetlenie naftowe podczas pilnej nocnej operacji w szpitalu powszechnym na lwowskim Łyczakowie.
-
1854
- na początku roku Łukasiewicz przeniósł się do
Gorlic
, aby być bliżej terenów roponośnych. W tym roku w gorlickiej dzielnicy Zawodzie na skrzyżowaniu ulic Węgierskiej i Kościuszki zapłonęła pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa. Ropę naftową eksploatowano tam już od dawna, wykorzystując ją do różnych celów gospodarczych, jak np. lekarstwo dla bydła lub smar. Rozpoczął pracę w miejscowej aptece Jana Tomaszewicza. Jednocześnie zaczął z okolicznymi właścicielami terenów roponośnych zakładać pierwsze spółki i kopalnie ropy, które powstały w następnych latach w rejonie
Gorlic
,
Jasła
i
Krosna
.
-
1854
- założył pierwszą na świecie
kopalnię ropy naftowej w Bóbrce
koło Krosna (spółka naftowa Trzecieski-Łukasiewicz); kopalnia jest czynna do dzisiaj.
-
1857
-
Klęczany
koło Nowego Sącza: Łukasiewicz otworzył pierwszą na świecie
rafinerię
. Z ropy produkował naftę, smary, oleje smarne i asfalt.
-
1858
- przenosiny z Gorlic do Jasła (prowadził aptekę w domu na północnej pierzei Rynku).
-
1859
- śmierć córki Marianny. Przenosiny do
Polanki
pod Krosnem, gdzie po spłonięciu rafinerii założył kolejną.
-
1863
- wspierał finansowo
powstanie styczniowe
, a później pomagał popowstaniowym uchodźcom.
-
1865
- pod Krosnem kupił wieś
Chorkówka
i przyległy folwark Leśniówka. W Chorkówce założył nowoczesną rafinerię.
Grób Honoraty i Ignacego Łukasiewicza na cmentarzu w
Zręcinie
-
1868
-
1881
- Łukasiewicz zainicjował powstanie kilku kopalni nafty w
Beskidzie Dukielskim
(Ropianka, Wilsznia, Smereczne) i w Gorlickiem (Ropa, Wójtowa), w
Bóbrce
otworzył leczniczy zakład kąpielowy jodowo-bromowy, w Chorkówce kaplicę dla miejscowej ludności, a w miejscowości
Zręcin
(pod Chorkówką) ufundował ze swoim wspólnikiem Klobassą kościół w stylu neogotyckim. Pod koniec życia został wybrany do
Sejmu Galicyjskiego
.
-
1873
papież
Pius IX
za działalność charytatywną nadał mu tytuł Szambelana Papieskiego i odznaczył go Orderem Św. Grzegorza.
-
1877
- Łukasiewicz zorganizował we Lwowie kongres naftowy, a następnie założył w
Gorlicach
Krajowe Towarzystwo Naftowe
.
-
1882
, 7 stycznia - śmierć z powodu ciężkiego zapalenia płuc. Został pochowany na cmentarzu w
Zręcinie
.
Pomniki i inne formy upamiętnienia-
Bóbrka
(
powiat krośnieński
) – popiersie Łukasiewicza na cokole, stojące na skwerze przed domem, w którym mieszkał, autor:
Władysław Kandefer
.
-
Chorkówka
(powiat krośnieński) – pomnik wzniesiony w 1979 r.
-
Gorlice
- ul. Legionów, jedna z postaci Pomnika Tysiąclecia z 1968 r.
- ul. Wyszyńskiego, przed wejściem do Zespołu Szkół Nr 1, dawne Technikum Mechaniczne
- ul. Kościuszki
- skrzyżowanie ul. Węgierskiej i Kościuszki, pomnik w miejscu zapalenia pierwszej na świecie ulicznej lampy naftowej
- Rynek, tablica na budynku ratusza
-
Jasło
– Rynek, tablica pamiątkowa
-
Kraków
– ul. Lubicz, przed budynkiem "NAFTA" w którym znajdują się różne instytucje związane z górnictwem naftowym, a obok Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa – popiersie takie samo jak w Bóbrce, autor:
Władysław Kandefer
.
-
Krosno
– plac Konstytucji 3 Maja - figura całej postaci, w prawej ręce trzyma lampę naftową, pomnik wzniesiono w 1932 r., autor:
Jan Raszka
.
-
Lwów
– ul. Ormiańska, pomnik na chodniku z ukraińskim tekstem określającym uczczonego jako "Galicjanina"
-
Płock
– róg al. Kobylińskiego i ul. Łukasiewicza. Pomnik postawiony jest na cokole. Łukasiewicz stoi na ziemi i opiera się o rurę (aluzja do ropy). W ręku zaś trzyma swoje dzieło – lampę naftową. Po zmierzchu rzuca ona delikatne światło.
-
Zielona Góra
– ul. Bohaterów Westerplatte.
-
Rzeszów
- Politechnika Rzeszowska
Imię Ignacego Łukasiewicza nosi również
Politechnika Rzeszowska
. Moneta z wizerunkiem Łukasiewicza W
1983
roku wyemitowano
miedzioniklową
monetę
obiegową o nominale 50 zł z umieszczonym na
rewersie
wizerunkiem Ignacego Łukasiewicza wg projektu A. Jarnuszkiewicz i St. Wątróbska-Frindt w nakładzie 611 700 sztuk[5]. W roku
2003
wizerunek Łukasiewicza (wg projektu R. Nowakowskiej) znalazł się na kolejnych monetach, tym razem na kolekcjonerskich:
złotej
i
srebrnej
o nazwie „150-lecie narodzin przemysłu naftowego i gazowniczego” wybitych w nakładach odpowiednio 2100 i 43 000 sztuk. Oprócz portretu Łukasiewicza zamieszczono na nich również datę „31 VII 1853”[6][7]. Przypisy- ↑ 1,0 1,1 Imiona według metryki chrztu: Jan Boży, Józef Ignacy.
- ↑ 2,0 2,1
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3935359
Encyklopedia PWN
- ↑ 3,0 3,1 Jan Dębski, Ignacy Łukasiewicz, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1955
- ↑ "Słownik biograficzny historii Polski", Ossolineum
- ↑
http://www.m4n.pl/monety/001/9210m001.xml
- ↑
http://www.m4n.pl/monety/006/9123m006.xml
- ↑
http://www.m4n.pl/monety/006/9112m006.xml
Zobacz też Bibliografia Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Ignacy Łukasiewicz":
XVI wiek
...
Józef Paszkowski
...
Stanisław Konarski
...
Janusz Józefowicz
...
Ignacy Hołowiński
...
Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych
...
Insurekcja kościuszkowska
...
Rada Najwyższa Narodowa
...
Józef Kossakowski
...
1878
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ignacy Łukasiewicz":
210 Przewrót majowy i sanacja (plansza 11)
...
214a II Wojna Światowa. Działania zbrojne w latach 1939 - 1941 r. (plansza 8)
...
213 Polska kultura, sztuka i nauka dwudziestolecia międzywojennego (plansza 12)
...
|