Jan Gamarnik,
ros.
Ян Борисович Гамарник,
biał.
Ян Гамарнік (ur.
21 maja
1894
w
Żytomierzu
, zm.
31 maja
1937
w
Moskwie
) - rosyjski
działacz komunistyczny
,
politruk
i ludowy wicekomisarz obrony (
1930
-
37
), ofiara sprawy Tuchaczewskiego.
Urodził się w inteligenckiej rodzinie
żytomierskiej
jako Jankiew Pudikowicz [1], jednak już od dwunastego roku życia był zmuszony sam zarabiać na siebie. Od
1914
roku studiował w Instytucie Psychologicznym w
Sankt Petersburgu
("Петербургский психоневрологический институт"), rok później przeniósł się na wydział prawny Uniwersytetu Kijowskiego, gdzie spotkał komunistycznych działaczy
Mykoły Skrypnyka
i
Stanisława Kosiora
, którzy wciągnęli go w działalność partyjną. Od
1916
roku pozostawał członkiem
SDPRR(b)
, prowadził agitację w kijowskich zakładach "Arsenał".
Po wybuchu
rewolucji lutowej
stanął na czele kijowskiego komitetu
SDPRR(b)
. Po przyjeździe do
Moskwy
w
1918
roku zaprzyjaźnił się z
Leninem
, wszedł w skład KC
KP(b)U
. W latach
1919
-
21
przebywał w
Ukraińskiej SRR
- w
Odessie
i
Kijowie
, gdzie przewodził lokalnym organizacjom partyjnym.
Od
1927
roku I sekretarz Dalwoskrajkoma
WKP(b)
oraz przewodniczący dalriewkoma oraz Dalwoskrajispołkoma. Rok później przeniesiony na
Białoruś
, gdzie stał na czele
KP(b)B
w latach
1928
-
29
, odpowiadając m.in. za politykę kolektywizacji.
Po usunięciu ze stanowiska redagował gazetę Krasnaja zwiezda (
1929
-
37
), pracował też jako naczelny Zarządu Politycznego RKKA - odpowiedzialny za czyszczenie radzieckiego wojska z "elementu kontrrewolucyjnego", głównie oficerów armii carskiej.
W latach
1930
-
37
zastępca komisarza obrony (narkoma), blisko współpracował z
Michaiłem Tuchaczewskim
i wystąpił w jego obronie przeciwko
stalinowskim
represjom. Zastrzelił się przeczuwając zbliżające się aresztowanie w związku ze sprawą Tuchaczewskiego - w
1955
roku rehabilitowany.
Przypisy
- ↑
Zachar Szybieka
pisze z kolei w książce "Historia Białorusi 1795-2000" o austriackich korzeniach rodziny Gamarnika, zob. Szybieka Zachar, "Historia Białorusi 1795-2000",
Lublin
2002
,