Benedykt XIII, Vincenzo Maria Orsini de Gravina, imiona chrzestne Pietro, Francesco (ur.
2 lutego
1649 w
Gravina in Puglia
, archidiecezja
Bari
, zm.
21 lutego
1730
w
Rzymie
),
włoski
duchowny
katolicki
, od 1724
papież
.
Pochodził z arystokratycznego rodu, który dał Kościołowi kilku papieży. Zrezygnował z praw dziedzicznych i w
1667
wstąpił do zakonu
dominikanów
. W
1668
złożył śluby zakonne, w lutym
1671
przyjął święcenia najpierw diakonatu, następnie kapłaństwa. Chciał prowadzić pobożne, skromne życie w klasztorze, jednak zabiegi rodziny dały mu w młodym wieku miejsce w
Kolegium kardynałów
(
1672
, prezbiter S. Sisto) oraz arcybiskupstwo Manfredonia (konsekrowany
3 lutego
1675
przez kardynała
Paluzzo Paluzzi Altieri
). W
1680
został biskupem Ceseny (z tytułem personalnym arcybiskupa), w marcu
1686
– ze względu na niesprzyjający jego zdrowiu klimat w Cesenie – przeniesiony na arcybiskupa Benewentu. W styczniu
1701
został kardynałem-biskupem Frascati, a w 1715 kardynałem-biskupem Porto e Santa Rufina. Przez cały czas utrzymywał jednocześnie stolicę Benewentu.
Brał udział we wszystkich kolejnych
konklawe
– w
1676
,
1689
,
1691
,
1700
,
1721
i 1724. Konklawe po śmierci
Innocentego XIII
nie mogło przez dziewięć tygodni wyłonić nowego papieża wskutek starć frakcji hiszpańskiej, francuskiej i prohabsburskiej; kardynał Orsini, kandydat kompromisowy, został wybrany
29 maja
1724
i wzbraniał się przed przyjęciem decyzji konklawe, ostatecznie przekonał go przełożony zakonu dominikanów. Orsini przyjął początkowo imię Benedykta XIV, zmienił je jednak na Benedykt XIII (inny Benedykt XIII, Pedro da Luna, był
antypapieżem
na przełomie
XIV
i
XV wieku
). Wybór imienia był poświęcony innemu dominikaninowi na tronie papieskim,
błogosławionemu Benedyktowi XI
(zmarłemu w
1304
). Nowy papież został koronowany
4 czerwca
1724.
Po wyborze Benedykt podjął decyzję o utrzymaniu przy sobie godności arcybiskupa Benevento, powierzył zarazem administrację Benevento swojemu wieloletniemu sekretarzowi,
Niccolo Coscii
, którego dodatkowo mianował kardynałem i uczynił swoim najbliższym współpracownikiem. Nie był to trafny wybór, Coscia szybko zaczął wykorzystywać swoją silną pozycję w Państwie Papieskim do serii nadużyć, ostatecznie nie zawahał się nawet przed przywłaszczeniem znacznej sumy ze skarbca watykańskiego. Osoba kardynała Coscii rzuca cień na pontyfikat Benedykta XIII, który niezależnie od tego podjął wiele dobrze ocenianych działań.
Działalność duszpasterską sprawował osobiście, mimo podeszłego wieku w chwili wyboru. Konsekrował nowe kościoły, udzielał sakramentów, przewodniczył synodowi plenarnemu na Lateranie. Przeciwstawił się obyczajom duchowieństwa, ograniczył praktyki
nepotyzmu
. Zakazał także organizacji loterii państwowej, która stała się źródłem nadużyć, oraz potwierdził bullę
Klemensa XI
Unigenitus, potępiającą
jansenizm
. Wśród osób wyniesionych przez papieża Benedykta XIII na ołtarze był Polak
Stanisław Kostka
.
Rozszerzając kult
Grzegorza VII
na cały Kościół, wywołał
kryzys międzynarodowy
, ponieważ stanowiło to potwierdzenie stanowiska o wyższości Kościoła nad państwem świeckim (pochwalono ekskomunikę cesarza
Henryka IV
przez papieża Grzegorza). Działania Niccolo Coscii odebrały także popularność papieżowi w samym Rzymie.
Benedykt XIII został pochowany w kościele S. Maria sopra Minerva w Rzymie, tradycyjnie związanym z zakonem dominikanów. W
1998
papieża ogłoszono Sługą Bożym.
Źródła
Linki zewnętrzne