Obcowanie
świętych
lub społeczność świętych (łac. communicatio sanctorum) – w
chrześcijaństwie
wymiana darów duchowych pomiędzy wspólnotami wiernych, którego rozumienie zależy od wyznania; jest jedną z głównych kontrowersji między
Kościołami katolickimi
a
protestanckimi
.
Nazwa
W katolicyzmie i prawosławiu communicatio sanctorum tłumaczy się jako „obcowanie świętych” (lub bardziej tradycyjnie: „świętych obcowanie”). W praktycznie wszystkich
Kościołach protestanckich
za
Marcinem Lutrem
używa się przekładu „społeczność świętych”. Wyjątkiem od tej zasady jest
Kościół Ewangelicko-Reformowany
, który pozostał przy tradycyjnym przekładzie. Nie istnieją jednak między tym wyznaniem, a innymi protestantami różnice co do podejścia do właściwego wyrażania owej społeczności. Pierwotnie bowiem określenie „obcowanie świętych” nie wiązało się jednoznacznie ze współczesnym powszechnym rozumieniem tego terminu, które protestanci odrzucają, i jako takie zostało zaakceptowane przez Kościół Ewangelicko-Reformowany i utrzymane do dziś w tej tradycji wyznaniowej protestantyzmu. Pozostałe
Kościoły ewangelickie
i
ewangelikalne
stosują przekład „społeczność świętych”. Także podczas wyznania wiary w Kościele luterańskim słowami
składu apostolskiego
recytowane są słowa: „wierzę w […] społeczność świętych”, zamiast „świętych obcowanie”.
Kościół katolicki
W katolicyzmie obcowanie świętych dotyczy chrześcijan przebywających na
Ziemi
(Kościół pielgrzymujący), w
czyśćcu
(Kościół pokutujący - dotyczy wyznań wierzących w istnienie czyśćca) i w niebie (Kościół triumfujący), którzy mogą się za sobą nawzajem wstawiać w
modlitwie
i ofiarowywać w swojej intencji umartwienia i dobre uczynki. W Kościele katolickim praktykowana jest modlitwa wiernych za siebie nawzajem. Żywi mogą modlić się za siebie nawzajem. Po śmierci życie Twoich wiernych, Panie, zmienia się, ale się nie kończy (pierwsza
prefacja
za zmarłych), potrzebna jest modlitwa tych, którzy pielgrzymują jeszcze na ziemi za tych, którzy przeszli przez śmierć i odwrotnie - zmarli, którzy zostali zbawieni, mogą się wstawiać za innych zmarłych i jeszcze żyjących.
Dlatego w katolicyzmie składa się Ofiarę Mszy świętej za zmarłych, jak i też prosi się świętych o modlitwę (np. w
litanii do wszystkich świętych
). Modlitwa za zmarłych pojawia się w Starym Testamencie w Księgach Machabejskich (nieuznawanych za kanoniczne przez
Żydów
i protestantów).
Kościoły protestanckie
Nauka o społeczności świętych akceptowana jest w protestantyzmie jako jedna z zasadniczych doktryn, przy czym jej rozumienie jest odmienne niż w katolicyzmie i prawosławiu. Kościoły protestanckie pod pojęciem społeczności świętych rozumieją ogół wierzących żyjących na ziemi i zjednoczonych w jedno Ciało, którym jest powszechny, niewidzialny Kościół Chrystusowy. Utożsamianie każdego wierzącego chrześcijanina ze świętym jest w protestantyzmie szczególnie podkreślane, co ma odbicie nie tylko w charakterystycznym dla protestantyzmu zrozumieniu społeczności świętych, ale także w samej
eklezjologii
tej gałęzi chrześcijaństwa, co wynika z nauki o usprawiedliwieniu przez
samą wiarę
i nieodwołalnym zbawieniu (część protestantów dodatkowo akceptuje także doktrynę zachowania świętych).
Wyrazy społeczności świętych
Symbolem i jednym z wyrazów owej jedności i społeczności między świętymi, czyli członkami owego niewidzialnego ciała, jest w protestantyzmie
Wieczerza Pańska
. Symbolika wspólnotowa Wieczerzy Pańskiej posiada w protestantyzmie długoletnią tradycję, siegającą czasów
reformacji
i osoby reformatora
Huldrycha Zwingliego
. Zwingli w
XVI wieku
zwrócił ponownie uwagę ówczesnych chrześcijan na wymiar wspólnotowy Wieczerzy Pańskiej, a więc jej odniesienie do społeczności świętych (stąd nazwa: „komunia”). Oprócz Wieczerzy Pańskiej protestanci dostrzegają wyraz społeczności świętych we wspólnej modlitwie zborowej na
nabożeństwie
oraz w osobistych modlitwach wstawienniczych żyjących wiernych. Uzasadnieniem dla protestantów takiego wyrażania społeczności świętych są fragmenty
Nowego Testamentu
stwierdzające, iż podobne wyrazy społeczności świętych uznawał Kościół pierwotny[1].
Jednocześnie protestanci odrzucają wszystkie elementy katolicko-prawosławnego zrozumienia tej nauki, które ich zdaniem są sprzeczne z
Pismem Świętym
i nie znajdują w nim poparcia lub są przez nie wyraźnie zakazane. Dlatego też Kościoły protestanckie odrzucają ideę modlitwy do zmarłych świętych jako wyrazu społeczności świętych. Opierają się przy tym na fragmentach Nowego Testamentu mówiących o jedynym pośredniku – Jezusie Chrystusie[2] a także na biblijnym zakazie wzywania osób umarłych przez osoby żywe:
„
Niech nie znajdzie się u ciebie […] wzywający zmarłych.
”
Stanowisko Kościołów protestanckich w tej sprawie było jasno sformułowane już w
XVI wieku
. Księgi wyznaniowe
luteranizmu
nauczają:
„
Także wzywanie świętych jest częścią nadużyć i błędów antychrysta, jest sprzeczne z pierwszym naczelnym artykułem i podważa poznanie Chrystusa. Nie zostało nakazane i nie opiera się na radzie ani na przykładzie, ani na świadectwie Pisma. Wszystko jest nam lepiej i pewniej podane w Chrystusie, tak iż nie potrzebujemy wzywania świętych, a chociażby nawet była to rzecz cenna, jednak jest to rzeczą bardzo zgubną. Chociaż aniołowie w niebie, a święci na ziemi, a może także i w niebie, modlą się za nas (jak zresztą i Chrystus czyni), to jednak z tego nie wynika, iż mamy aniołów i świętych wzywać, uwielbiać i czcić.
”
Linki zewnętrzne
Przypisy