Łosoś szlachetny, łosoś pospolity, łosoś europejski, łosoś atlantycki (Salmo salar) –
ryba
z
rodziny
łososiowatych
(Salmonidae)
Występowanie
W północnej części
Atlantyku
, w rzekach
Ameryki Północnej
, w
Europie
od
Portugalii
po
Morze Białe
,
Północne
i
Bałtyk
. W jeziorach
Ładoga
i
Onega
tworzy formy wyłącznie słodkowodne.
Opis
Dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Według ustnych przekazów łososie z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg masy.
Łuski
drobne, mocno osadzone.
Linia boczna
dobrze widoczna. Na linii grzbietu występuje mała, czerwono-szara
płetwa
tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Podczas
tarła
samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode mają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe mają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała.
Odżywianie
Łosoś jest rybą drapieżną, początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później mniejszymi rybami oraz
skorupiakami
.
Rozród
Typowa
ryba anadromiczna
tzn. wędrująca na czas rozrodu z
mórz
do
rzek
. W czasie tej wędrówki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat. W trakcie przekraczania granicy wód słodkich i słonych dokonują się w ich organizmach zmiany biochemiczne i fizjologiczne. W trakcie wędrówki nie pobierają pokarmu.
Tarło
odbywa się jesienią, w zimnej, dobrze natlenionej wodzie o silnym prądzie.
Ikra
w liczbie do 30 000 ziaren (o średnicy 4–7 mm) jest składana do jamek wygrzebanych przez samicę w piaszczystym lub kamienistym dnie. Larwy wykluwają się wiosną. Mają one długość około 2 cm. Okres resorpcji
woreczka żółtkowego
trwa około 40 dni. Po
tarle
wiele osobników ginie. Osobniki młode spędzają w rzekach 2–3 lata, następnie wędrują do morza, przybierają wtedy barwę szarozieloną na grzbiecie i srebrzystobiałą na bokach i brzuchu (tzw. stadium
smolt
). W morzu spędzają kolejne 2–3 lata, po czym wracają do tej samej rzeki na tarło.
Wykluwająca się larwa łososia
Zagrożenia i ochrona
Zagrożeniami dla łososi w czasie wędrówki są
zapory wodne
. Niegdyś liczny w rzekach dorzecza
Odry
i
Wisły
. Populacja łososia w polskich rzekach całkowicie wyginęła w połowie
lat 80. XX w
. Było to związane z zanieczyszczeniem tarlisk spowodowanym odmulaniem zbiornika Kamienna (
1981
i
1982
) na rzece
Drawie
w dorzeczu Odry. Przegradzanie i pogarszająca się jakość wód Drawy stanowiło poważne zagrożenie dla ostatniej ostoi polskiego łososia (na wiślańską populację łososia katastrofalny wpływ miało wybudowanie zapory we
Włocławku
). Ostatnie tarlaki obserwowano w Drawie w
1985
, ostatnie łososie w stadium
parr
złowiono w
1987
. W
1995
rozpoczęto program
restytucji
łososia w polskich rzekach, materiał zarybieniowy pozyskano z łotewskiej rzeki
Dźwiny
. W
1997
stwierdzono w Drawie obecność gniazd tarłowych. Mimo sukcesu, obecny w polskich rzekach łosoś nadal jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, znaczącą poprawę sytuacji może zapewnić jedynie dalsza wyraźna poprawa jakości wód, udrożnienie rzek, udostępnienie tarlisk, racjonalna polityka rybacka oraz walka z
kłusownictwem
.
Przypisy
- ↑
Salmo salar
w: Integrated Taxonomic Information System (
ang.
)
- ↑
Salmo salar
. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (
ang.
)
Bibliografia
-
Salmo salar.
(
ang.
) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 19 września 2009]
Zobacz też