tradycyjne palmy ze wsi Łyse na Kurpiach
Palma wielkanocna - lub zastępująca ją gałązka wierzbowa - tradycyjny symbol
Niedzieli Palmowej
.
Na pamiątkę wjazdu
Jezusa
do Jerozolimy w
Kościele katolickim
obchodzona jest Niedziela Palmowa, z którą wiąże się zwyczaj święcenia palm, znany w Polsce od
średniowiecza
.
Tradycyjne palmy wielkanocne przygotowuje się z gałązek wierzby, która w symbolice kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Obok wierzby używano również gałązek malin i porzeczek. Ścinano je w
Środę Popielcową
i przechowywano w naczyniu z wodą, aby puściły pąki na
Niedzielę Palmową
. W trzpień palmy wplatano również
bukszpan
,
barwinek
,
borówkę
,
cis
,
widłak
.
W
Wielką Sobotę
palmy są palone, a
popiół
z nich jest używany w następnym roku, kiedy w
środę popielcową
ksiądz znaczy wiernym głowy popiołem.
Tradycja wykonywania palm szczególnie zachowała się na
Kurpiach
w miejscowości
Łyse
w parafiach Gminy Zbójna i w wielu gminach sąsiednich oraz w
Małopolsce
w
Lipnicy Murowanej
i w
Rabce
. W zależności od regionu, palmy różnią się wyglądem i techniką wykonania. Swoją odrębność zachowały palemki wileńskie.
Palma kurpiowska powstaje z pnia ściętego drzewka (jodły lub świerka), oplecionego na całej długości widłakiem, wrzosem, borówką, zdobionego kwiatami z bibuły i wstążkami. Czub drzewka pozostawia się zielony.
Palma góralska wykonana jest z pęku witek wierzbowych, wiklinowych lub leszczynowych. Zwieńczona jest czubem z bazi, jedliny, bibułkowych barwnych kwiatów i wstążek. Palmy te spotyka się podczas procesji w Lipnicy Murowanej,
Tokarni
, Rabce. W Lipnicy i w Rabce rokrocznie odbywają się konkursy na najdłuższą i najpiękniejszą palmę. Palma na konkursie w Lipnicy Murowanej w 2008 roku miała długość 33,39 m i była tym samym dłuższa o prawie 1,39 m od najdłuższej palmy w Rabce postawionej w 2007 roku.
Palemka wileńska jest obecnie najczęściej święconą palmą wielkanocną. Niewielkich rozmiarów, misternie upleciona z suszonych kwiatów, mchów i traw jest charakterystyczna dla okolic
Wilna
, skąd przywędrowała do Polski kilka lat temu, od razu zyskując ogromną popularność.
Z palmami wielkanocnymi wiąże się wiele ludowych zwyczajów i wierzeń:
- poświęcona palma chroni ludzi, zwierzęta, domy, pola przed czarami, ogniem i wszelkim złem,
- połykanie bazi zapobiega bólom gardła i głowy, a sproszkowane kotki dodawane do naparów z ziół mają moc uzdrawiającą,
- bazie z poświęconej palmy zmieszane z ziarnem siewnym podłożone pod pierwszą zaoraną skibę zapewnią urodzaj,
- krzyżyki z palmowych gałązek zatknięte w ziemię bronią pola przed gradobiciem i burzami,
- poświęcone palmy wystawiane podczas burzy w oknie chronią dom przed piorunem,
- poświęconą palmą należy pokropić rodzinę, co zabezpieczy ją przed chorobami i głodem,
- uderzenie dzieci witką z palmy zapewnia zdrowie,
- wysoka palma przyniesie jej twórcy długie i szczęśliwe życie,
- piękna palma sprawi, że dzieci będą dorodne.
Zobacz też