Państwo wielkomorawskie
Państwo wielkomorawskiePaństwo wielkomorawskie (także Wielkie Morawy -
cz.
Velká Morava,
słow.
Veľká Morava,
łac.
Magna Moravia lub Rzesza Wielkomorawska - cz. Velkomoravská říše, słow. Veľkomoravská ríša) –
średniowieczne
państwo
słowiańskie
. Ruiny wielkomorawskiego grodu w Ducové Powstało na początku
IX wieku
na terenach dzisiejszych
Moraw
, kilka lub kilkanaście lat po ostatecznym zniszczeniu
Kaganatu Awarskiego
przez armię
Karola Wielkiego
w
805
roku. Jest wysoce prawdopodobne, że to słowiańskie elity państwa
Awarów
przyczyniły się bezpośrednio do jego powstania. Rządzone było przez lokalną
dynastię
, której pierwszym znanym przedstawicielem był Mojmir I. Pierwsza wzmianka o tym państwie dotyczy włączenia do niego
Księstwa Nitrzańskiego
przez Mojmira I, co nastąpiło w roku
833
lub nieco wcześniej. Mniej więcej w tym samym czasie w państwie zaszczepione zostało
chrześcijaństwo
. Chrzest przyjęto w
822
od strony państwa wschodniofrankijskiego. Od
863
roku działalność misyjną w państwie wielkomorawskim prowadzili
Cyryl i Metody
, wraz z którymi pojawił się stworzony przez nich
obrządek słowiański
oraz
język staro-cerkiewno-słowiański
. Epizod obrządku słowiańskiego zakończył się w roku
887
, kiedy to za sprawą wrogiej postawy duchowieństwa niemieckiego uczniowie Cyryla i Metodego zostali wygnani. Szczyt ekspansji Wielkich Moraw przypadł na panowanie
Świętopełka I
w latach
871
-
894
, kiedy w ich skład wchodziły poza Morawami częściowo tereny dzisiejszych
Węgier
i
Małopolski
, a także
Czechy
,
Śląsk
,
Łużyce
i
Słowacja
. Państwo upadło około roku
907
w wyniku najazdu koczowniczych
Węgrów
, którzy wtargnęli przez północne
Karpaty
do
Kotliny Panońskiej
. NazwaNazwa Wielkie Morawy (Μεγάλη Μοραβία) została po raz pierwszy wymieniona około
950
roku w dziele De administrando imperio (O rządzeniu państwem)
bizantyjskiego
cesarza
Konstantyna VII Porfirogeneta
[1]. Według jednej z teorii człon "wielkie" jest przekładem pierwotnego greckiego terminu Μεγάλη oznaczającego: odległe, obce, dalekie. Określenie to stosowane było do
Moraw północnych
, w celu odróżnienia ich od Moraw bałkańskich (obecna
Serbia
), w tamtym okresie będących w strefie wpływów Bizancjum[2]. W
822
roku mieszkańcy dorzecza
Morawy
i
Dyi
występują pod własną nazwą: Sclavi Margenses i Sclavi Marahenses[3] (Marharii –
Morawianie
, Merehanii – zachodni
Słowacy
). Państwo morawskie nazywane było: regnum Maraurorum, Margorum, Rastizi, Zuentibaldi, Moravska oblast’. Inna popularna nazwa to Rzesza Wielkomorawska, która wskazywała na federalny charakter państwa. Części badaczy sądzi, że przymiotnik "wielkie", wskazuje na Morawy z terytoriami okolicznymi przyłączonymi w drodze ekspansji w IX wieku[1]. WładzaUstrój państwa wielkomorawskiego zaliczany jest do
monarchii wczesnofeudalnych
. Najwyższą władzę w państwie sprawował władca pochodzący z rodzimej dynastii
Mojmirowiców
. W źródłach określany jako: kьnędzь, princeps, rex, dux, vladyka, comes[4]. Znaczącą pozycję w rządzeniu krajem posiadali otaczający księcia dostojnicy, możni i naczelnicy uzależnionych terenów, nazywani niekiedy Moravjęne[4]. Z warstwy możnych prawdopodobnie pochodzili urzędnicy, sprawujący funkcje:
administracyjne
–
żupani
zarządzający prowincjami zwanymi
żupami
;
wojskowe
–
wojewodowie
zajmujący się organizacją militarną państwa; a także
sądowe
- urzędnicy przewodzący sądom żupnym, którym podlegali wszyscy wolni, jak i niewolni, którzy nie zostali na podstawie zarządzenia książęcego objęci inną
jurysdykcją
np.
kościelną
[5][3]. Władcy wielkomorawscyPrzypisy- ↑ 1,0 1,1 K. Polek Państwo wielkomorawskie i jego sąsiedzi. Kraków 1994, s. 14
- ↑ J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek. Warszawa 2005, s. 37
- ↑ 3,0 3,1 K. Polek Państwo wielkomorawskie i jego sąsiedzi. Kraków 1994, s. 13
- ↑ 4,0 4,1 K. Polek Państwo wielkomorawskie i jego sąsiedzi. Kraków 1994, s. 16
- ↑ J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek. Warszawa 2005, s. 42
Bibliografia- Athanasius Pekar OSBM,
Our Slavic Heritage
, Pittsburgh, PA 1969
- Jan Dekan, Wielkie Morawy. Epoka i sztuka, Bratysława-Wrocław 1979
- Krzysztof Polek, Państwo wielkomorawskie i jego sąsiedzi, Kraków 1994,
- Krzysztof Polek, Podstawy gospodarcze państwa wielkomorawskiego, Kraków 1994,
- Idzi Panic, Ostatnie lata Wielkich Moraw, Katowice 2003,
- Witold Chrzanowski, Świętopełk I Wielki król Wielkomorawski, Kraków 2010,
- Witold Chrzanowski, Kronika Słowian. Tom I Rzesza Wielkomorawska i kraj Wiślan, Kraków 2008,
Inne hasła zawierające informacje o "Państwo wielkomorawskie":
Pęcice
...
Rodzimy Kościół Polski
...
II wiek
...
Cava de' Tirreni
...
Brescia
...
Canelli
...
Mieszko II Lambert
...
Tiumeń
...
Xiamen
...
Odense
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Państwo wielkomorawskie":
008c. Grecja (plansza 12)
...
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 11)
...
204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 14)
...
|