Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec (
ang.
Control Council for Germany,
fr.
Conseil de Contrôle en Allemagne,
ros.
Sojuznyj Kontrolnyj Sowiet w Giermanii) - organ
wojskowy
z siedzibą w
Berlinie
, działający w okresie
VIII
1945
-
III
1948
, sprawujący władzę zwierzchnią (suwerenną) na terytorium pokonanych i okupowanych
Niemiec
(w granicach z
1937
), w imieniu rządów czterech mocarstw koalicji antyhitlerowskiej -
Stanów Zjednoczonych
,
Wielkiej Brytanii
,
Francji
i
Związku Radzieckiego
. Był najwyższym organem
prawodawczym
i
administracyjnym
działającym po
1945
na terenie
okupowanych Niemiec
. Siedzibą Rady był
Berlin
, a jej członkami czterech głównodowodzących wojsk koalicyjnych.
Dowództwo
Głównodowodzącym Sojuszniczą Radą Kontroli Niemiec byli: gen.
Dwight Eisenhower
(
USA
), marsz.
Bernard Montgomery
(Wlk Brytania), marsz.
Gieorgij Żukow
(ZSRR) i gen.
Jean de Lattre de Tassigny
(
Francja
).
Powstanie
Powołanie Sojuszniczej Rady Kontroli Niemiec zostało przewidziane na
Konferencji jałtańskiej
w lutym
1945
. Po bezwarunkowej kapitulacji Niemieckiego
Wehrmachtu
(
7 maja
1945
) władzę w
Rzeszy Niemieckiej
sprawował w dalszym ciągu
Prezydent Rzeszy
adm.
Karl Dönitz
oraz mianowany przez niego rząd na którego czele stanął hr.
Lutz Schwerin von Krosigk
. Pod naciskiem
ZSRR
członkowie tych władz zostali jednak aresztowani przez Brytyjczyków
23 maja
1945
.
Było to wydarzenie sprzyjające ogłoszeniu w dniu
5 czerwca
1945
deklaracji czterech głównodowodzących alianckich o objęciu władzy najwyższej w stosunku do Niemiec, stwierdzono w niej m.in.:
- winę Niemiec za rozpętanie wojny oraz ich bezsilność wobec zwycięzców,
- brak
rządu
niemieckiego zdolnego do wykonywania swoich obowiązków,
- przejęcie władzy najwyższej nad Niemcami przez rządy zwycięskich mocarstw (sprawowanej dotychczas przez rząd niemiecki),
- uregulowanie w przyszłości sytuacji
prawnej
Niemiec.
Tego samego dnia głównodowodzący wydali także oświadczenie o podziale Niemiec na
strefy okupacyjne
i formie zarządzania. Według tego oświadczenia Niemcy (w granicach z
1937
) zostały podzielone na 4 strefy okupacyjne, a
Berlin
na cztery sektory. Głównodowodzący stawali się gubernatorami wojskowymi stref okupacyjnych. Każdy z gubernatorów miał zarządzać swoją strefą, a całymi Niemcami - Sojusznicza Rada Kontroli. Uchwały Rady miały zapadać jednomyślnie, a przewodnictwo w Radzie powinno być sprawowane rotacyjne (miesięczna kadencja każdego gubernatora).
Obydwa powyższe dokumenty doprowadziły do likwidacji
Rzeszy Niemieckiej
oraz do utraty przez Niemcy suwerenności państwowej.
Obradująca pod koniec sierpnia
1945
konferencja poczdamska
ustaliła szczegółowe zadania dla Rady: przeprowadzenie w Niemczech całkowitej demilitaryzacji, denazyfikacji i
demokratyzacji
społeczeństwa,
dekartelizacji
gospodarki oraz decentralizacji administracji i przywrócenie
samorządu terytorialnego
.
Rada zbierała się trzy razy w miesiącu w gmachu sądu okręgowego (
niem.
Kammergericht) w amerykańskim sektorze Berlina. Przewodniczący Rady zmieniali się co miesiąc, a jej zebrania miały charakter formalny, gdyż wszystkie istotniejsze decyzje zapadały na szczeblu
rządów
i były przez Radę tylko proklamowane.
Działalność
W trakcie 32 miesięcy swej działalności Rada uchwaliła m.in. następujące proklamacje i ustawy:
- o uzbrojeniu policji niemieckiej (6 października 1945 roku)
- o likwidacji wszelkich organizacji hitlerowskich (10 października 1945 roku) - jedna z tych organizacji (
NSDAP
) została rozwiązana już w maju
1945
przez
Prezydenta Rzeszy
Karla Dönitza
- o zakazie szkolenia wojskowego w Niemczech (1945 rok)
- o ukaraniu osób winnych
zbrodni wojennych
,
zbrodni przeciw ludzkości
i
przeciw pokojowi
(20 grudnia 1945 roku)
- o usunięciu
hitlerowców
z urzędów (12 stycznia 1946 roku)
- o utworzeniu rad zakładowych w przedsiębiorstwach niemieckich (10 kwietnia 1946 roku)
- o kontroli niemieckich badań naukowych (1946 rok)
- o zniesieniu
państwa pruskiego
jako nosiciela
militaryzmu
i reakcji w Niemczech (25 lutego 1947 roku)
Epilog
Powołanie
1 stycznia
1947
Bizonii
, z połączenia amerykańskiej i brytyjskiej strefy okupacyjnej, oraz przywrócenie w
1948
marki niemieckiej
, spowodowało, że Rada faktycznie straciła rację bytu, ponieważ
Sowieci
uznali te działania za pogwałcenie porozumień poczdamskich.
20 marca
1948
marsz.
Wasilij Sokołowski
po raz ostatni wziął udział w jej obradach. Odtąd Sowieci uważali działalność Rady za zawieszoną, a alianci zachodni nie próbowali zwoływać jej posiedzeń.
Ostatnią jej kompetencją był wspólny nadzór nad więzieniem w
Berlin
-
Spandau
. Rada formalnie została rozwiązana dopiero
12 września
1990
mocą
Traktatu o ostatecznej regulacji dotyczącej Niemiec
.