August Zaleski
Data i miejsce urodzenia	13 września 1883 Warszawa
Data i miejsce śmierci	7 kwietnia 1972 Londyn
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Okres urzędowania	od 9 czerwca 1947 do 7 kwietnia 1972 (od 1954 równolegle z Radą Trzech ) (Prezydent RP na uchodźstwie)
Poprzednik	Władysław Raczkiewicz
Następca	Stanisław Ostrowski
Minister spraw zagranicznych
Okres urzędowania	od 15 maja 1926 do 2 listopada 1932
Poprzednik	Kajetan Dzierżykraj-Morawski
Następca	Józef Beck
Minister spraw zagranicznych
Okres urzędowania	od 30 września 1939 do 25 lipca 1941
Poprzednik	Józef Beck
Następca	Edward Raczyński
Odznaczenia
Order Orła Białego Order Krzyża z Orłem I klasy (Estonia)

August Zaleski (ur. 13 września 1883 w Warszawie , zm. 7 kwietnia 1972 w Londynie ) – polski polityk i dyplomata, dwukrotny minister spraw zagranicznych, Prezydent RP na Uchodźstwie , wolnomularz ^[1].

Życiorys

Absolwent Gimnazjum Praskiego w Warszawie z 1901. Przed I wojną światową ukończył studia w Londynie ( London School of Economics ). Pracował przez pewien czas jako bibliotekarz ordynacji Krasińskich. W 1917 podjął w Londynie stałe wykłady z literatury i języka polskiego, związał się z ruchem wolnomularskim ^[2]. W czasie wojny jego misją było przekonanie Brytyjczyków, że akcja Piłsudskiego nie jest wymierzona w zachodnie mocarstwa Ententy , tylko w Rosję .

Po odzyskaniu niepodległości był dyplomatą akredytowanym w Szwajcarii , Grecji , Włoszech . Brał udział w pracach Ligi Narodów . Po przewrocie majowym był we wszystkich rządach do 1932 ministrem spraw zagranicznych. W latach 1928–1935 zasiadał w Senacie II i III kadencji. Pełnił także funkcję szefa Rady Nadzorczej Banku Handlowego w Warszawie . Po okupacji wojskowej terytorium Polski przez Wehrmacht i Armię Czerwoną w konsekwencji agresji Niemiec i ZSRR ewakuował się do Francji , gdzie został ministrem spraw zagranicznych RP w Rządzie RP na uchodźstwie ( drugi rząd Władysława Sikorskiego ). Po podaniu się do dymisji w lipcu 1941, w proteście przeciw układowi Sikorski-Majski , sposobie jego negocjacji i pominięciu ministra spraw zagranicznych przy formułowaniu i zawarciu układu, szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza.

W 1947, po śmierci Władysława Raczkiewicza , objął urząd Prezydenta RP na Uchodźstwie. Ponieważ uprzednio wyznaczonym następcą Prezydenta RP był Tomasz Arciszewski , zmiana decyzji Prezydenta wywołała kontrowersje w środowisku polskiej emigracji politycznej ( PPS ), która nie przeciwstawiła się jednak ostatecznie objęciu urzędu przez Augusta Zaleskiego, choć pociągnęło to za sobą dymisję rządu Tomasza Arciszewskiego . W 1954 (po zakończeniu siedmioletniej kadencji na urzędzie Prezydenta RP) większość polityków emigracyjnych (w tym generałowie Władysław Anders i Tadeusz Bór-Komorowski ) wypowiedziała posłuszeństwo Augustowi Zaleskiemu. Uznając, że przedłużając pozakonstytucyjnie swoją kadencję złamał on jednocześnie akt zjednoczenia narodowego , utworzyła^[3] w 1954 Radę Trzech – substytucyjną kolegialną głowę państwa, urzędującą równolegle do śmierci Augusta Zaleskiego w 1972. W skład Rady Trzech wchodzili początkowo: Władysław Anders , Tomasz Arciszewski i Edward Raczyński . Po śmierci Tomasza Arciszewskiego jego miejsce zajął w Radzie Trzech Tadeusz Bór-Komorowski . Zwolennikiem Zaleskiego pozostał do swego powrotu do kraju w 1956 Stanisław Cat-Mackiewicz .

August Zaleski wyznaczył następcą Stanisława Ostrowskiego . Po śmierci Zaleskiego w 1972 Rada Trzech rozwiązała się, uznając legalność jego następcy wywodzącego się z PPS na emigracji : Stanisława Ostrowskiego . Został pochowany na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark w Wielkiej Brytanii.

Odznaczony m.in. estońskim Orderem Krzyża z Orłem (1931)^[4].

Przypisy