Róża dzika
Róża dzika | Gatunek leczniczy |
Róża dzika (Rosa canina
L.
) –
gatunek
krzewu
z rodziny
różowatych
. Ludowe nazwy: psia róża, szypszyna (stąd
szypszyniec różany
). Występuje na obszarach umiarkowanych i ciepłych półkuli północnej. Można ją spotkać prawie w całej
Europie
, na terenach do 1500 m n.p.m., w
Afryce
Północnej, na
Wyspach Kanaryjskich
, na
Maderze
, w
Azji
, rozprzestrzeniła się także w Australii i Nowej Zelandii[2]. W Polsce jest gatunkiem pospolitym. Morfologia-
Łodyga
- Gałązki z silnie, hakowato zakrzywionymi
kolcami
. Dorasta do 3 m
wysokości
, jej gałęzie są łukowato odgięte ku ziemi.
-
Liście
- Złożone są z 5–7 (wyjątkowo 9) jajowato-eliptycznych, ostro ząbkowanych listków o ostro, pojedynczo lub podwójnie piłkowanych brzegach. Są zielone, rzadko tylko sine, nagie lub owłosione..
-
Kwiaty
- Pięciopłatkowe
kwiaty
, różowe lub białawe są pojedyncze lub zebrane w
kwiatostany
. Wyrastają na szypułkach dłuższych od
podsadek
. Działki kielicha po przekwitnięciu są przeważnie odgięte w dół i dość wcześnie odpadają.
-
Owoce
-
Owoc szupinkowy
wielkości 2–3 cm, wydłużony, purpurowoczerwony. Owoce dzikiej róży zwykle są zbierane po przymrozkach, gdyż stają się miękkie i łatwo oddają sok, jednak przemrożenie powoduje niszczenie witaminy C.
Biologia i ekologia
Nanofanerofit
. Porasta zarośla, skraje lasów, miedze, przydroża. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla klasy(Cl.) Rhamno-Prunetea[3]. Kwitnie od maja do lipca, jej kwiaty wydzielają przyjemny zapach. Owoce są rozsiewane są przez zwierzęta (
endochoria
). Zmienność Zastosowanie-
Roślina lecznicza
-
Surowiec zielarski
: dojrzałe owoce (Fructus Rosae). Są składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Zawierają oprócz ogromnej ilości
witaminy C
garbniki
,
karotenoidy
,
kwasy organiczne
,
olejki eteryczne
,
cukry
,
pektyny
. Owoce są niezwykle bogatym źródłem
witaminy C
– zawierają jej dziesięciokrotnie więcej, niż
porzeczka czarna
. Już 1-3 jej owoce w zupełności wystarczą do pokrycia dziennego zapotrzebowania człowieka na tę witaminę. Naturalna witamina zawarta w owocach jest przy tym trzykrotnie bardziej skuteczna od witaminy syntetycznej w tabletkach. Owoce róży mogą być używane do sporządzania przetworów i
win
[5][6][7]
- Działanie: słabo rozkurczające, żółciopędne, łagodnie moczopędne. Róża jest stosowana przede wszystkim jako lek ogólnie wzmacniający (bogate źródło witaminy C), ale także pomocniczo do leczenia różnych schorzeń wątroby, nerek i przewodu pokarmowego[7].
- Zbiór i suszenie: owoce zbiera się, gdy dojrzeją, ale jeszcze zanim zrobią się miękkie. Suszenie ich jest dość trudne; owoce trzeba rozdrobnić, przez pierwsze 10 min. należy trzymać je w temp. ok. 100 °C, by szybko zniszczyć enzymy rozkładające witaminę C, potem suszyć w temp. ok. 50–60 °C[5].
- Z owoców lub utartych z cukrem płatków róży przyrządza się dżemy i konfitury.
- Specjalnie przyrządzone konfitury z dzikiej róży mogą być skutecznym lekiem na chorobę zwyrodnienia stawów[8].
- Z nasion wytwarza się
olej z dzikiej róży
.
- W
szkółkarstwie
Rosa canina jest używana jako podkładka dla róż szlachetnych[9].
Ciekawostki- Stosowana była kiedyś jako
lek
na
wściekliznę
, stąd jej
angielska
nazwa dog-rose.
- Róża dzika jest znana od czasów ludzi pierwotnych, którzy traktowali jej
owoce
jako codzienne pożywienie. Płatki róży stanowiły bardzo popularne pachnidło dalekiego
Wschodu
.
- Starożytni
Rzymianie
wypełniali płatkami poduszki, co miało ich usypiać i uspokajać.
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-01-23].
- ↑ 2,0 2,1
Germplasm Resources Information Network (GRIN)
. [dostęp 2010-03-26].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ 5,0 5,1 Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. .
- ↑
Serwis botaniczny Lonicera
. [dostęp 21 stycznia 2008 r.].
- ↑ 7,0 7,1 Jan Macků, Jindřich Krejča: Atlas roślin leczniczych. Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. .
- ↑
Róża sposobem na stawy – Rzeczpospolita
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. .
Bibliografia- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. . (Charakterystyka)
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. (Charakterystyka, Zmienność)
Inne hasła zawierające informacje o "Róża dzika":
Dzień Zmarłych
...
Stanisław Szczęsny Potocki
...
1878
...
Śnieżne Kotły
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Zdzisław Jerzy Bolek
...
Szkocja
...
1728
...
Rawicz (herb szlachecki)
...
Rozeta (architektura)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Róża dzika":
W czym tkwi piękno i radość miłości i przyjaźni? (plansza 2)
...
W czym tkwi piękno i radość miłości i przyjaźni? (plansza 3)
...
W czym tkwi piękno i radość miłości i przyjaźni? (plansza 4)
...
|