Fosforan wapnia
Ogólne informacje
Nomenklatura systematyczna ( IUPAC ):
ortofosforan(V) triwapnia
Inne nazwy	ortofosforan wapnia
Wzór sumaryczny	Ca3(PO4)2
Masa molowa	310,18 g / mol
Identyfikacja
Numer CAS	7758-87-4
Właściwości Gęstość i stan skupienia 3,14 g/cm3 ; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 0,002 g / 100 g H2O Temperatura topnienia 1390 °C (pod wysokim ciśnieniem)
Podobne związki
Inne aniony	fosforan sodu , fosforan tributylu
Inne kationy	siarczan wapnia , węglan wapnia , chlorek wapnia , azotan wapnia
Pochodne	wodorofosforan wapnia, CaHPO4 diwodorofosforan wapnia, Ca(H2PO4)2 pirofosforan wapnia, Ca2P2O7
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25 °C, 1000 hPa)

Fosforan(V) wapnia (TCP, ortofosforan(V) triwapnia, fosforan triwapniowy), Ca₃(PO₄)₂ - nieorganiczny związek chemiczny , sól wapniowa kwasu ortofosforowego (V) .

Występowanie w przyrodzie

Występujący naturalnie jako skała fosforyt wapnia nie jest substancją czystą, lecz zawiera w swej strukturze inne substancje takie jak piasek czy wapień . Występuje on w Maroko , Izraelu , Egipcie , na Filipinach i na półwyspie Kolskim ( Rosja ). Naturalnie występujące złoża fosforanu wapnia zawierają 30-40% masowych P₂O₅.

Kości i zęby kręgowców zbudowane są z fosforanu wapnia, głównie z hydroksyapatytu .

Zastosowanie

Naturalnie występujący fosforan wapnia wykorzystywany jest na dużą skalę do produkcji nawozów fosforowych , np. superfosfatu . Używany jest jako dodatek do żywności ( E 341c ). Często używany jako biomateriał pod nazwą TCP (od tricalcium phosphate). Cechuje się on lepszą rozpuszczalnością od HAp ( hydroksyapatyt ). Zaliczany do biomateriałów ceramicznych, resorbowalnych. Ponadto fosforan wapnia jest substratem do otrzymywania fosforu , poprzez ogrzewanie go z koksem i piaskiem w próżni (do reakcji można używać np. fosforytu lub zmielonych kości):

2 Ca₃(PO₄)₂ + 6 SiO₂ + 10 C → 6 CaSiO₃ + 10 CO↑ + P₄↑

Fosfor wydziela się w postaci pary, która ulega kondensacji . Zestalony fosfor oczyszcza się na drodze destylacji .

Otrzymywanie

Jednym ze sposobów otrzymywania fosforanu wapnia jest działanie kwasu fosforowego(V) na węglan wapnia w ilościach stechiometrycznych :

3CaCO₃ + 2H₃PO₄ → 3H2O + 3CO2 ↑ + Ca₃(PO₄)₂↓

Powstający fosforan(V) wapnia jest praktycznie nierozpuszczalny w roztworze reakcyjnym i tworzy biały osad.