Jerzy IV Wilhelm,
niem.
Georg Wilhelm I (ur.
29 września
1660
w
Oławie
, zm.
21 listopada
1675
w
Brzegu
) –
książę
legnicko-wołowsko-brzeski
. Był ostatnim księciem ze
śląskiej linii
Piastów
i całej dynastii, synem księcia
Chrystiana
i jego żony
Ludwiki Anhalckiej
.
Życiorys
Jerzy Wilhelm urodził się na zamku[1]
Oławie
29 września
1660
. Jego ojciec, który spędził wiele lat na emigracji w
Rzeczypospolitej
podczas
wojny trzydziestoletniej
, a po abdykacji
Jana Kazimierza
myślał o ubieganiu się o tron Polski, chciał początkowo nadać synowi imię
Piast
, jednak sprzeciwiło się temu duchowieństwo
kalwińskie
utrzymując, że odczytano by to jako nawrót do pogaństwa. Ojciec jednak dbał o to, aby syn mówił po polsku i nosił polskie szaty.
Jerzy Wilhelm wobec śmierci w
1663
i
1664
r. swoich stryjów
Jerzego III Brzeskiego
i
Ludwika IV Legnickiego
został jedynym spadkobiercą ojca w rozległym w dalszym ciągu księstwie
legnicko-brzeskim
. W związku z czym od młodych lat odbierać zaczął staranne wykształcenie. Nad jego wychowaniem czuwali marszałek legnickiego dworu Fryderyk Bohme, oraz lekarz Henryk Martini. Młody książę wyniósł z tego pierwszego okresu edukacji doskonałą znajomość języków: niemieckiego, francuskiego i łaciny (potrafił jednak porozumieć się także po włosku, hiszpańsku i po polsku), próbowano też zainteresować ostatniego Piasta teologią, filozofią i retoryką.
W roku śmierci ojca (
1672
) Jerzy Wilhelm został wysłany przez matkę na studia do
Frankfurtu nad Odrą
. Nauki jednak nie ukończył. Przeszkodą stała się tutaj niechęć protestanckich stanów legnicko-brzeskich do przedłużającej się regencji matki księcia, Ludwiki, wspierającej coraz bardziej otwarcie przybywających na dwór katolików (prawdziwym skandalem stała się sprawa poślubienia przez starszą siostrę księcia Karolinę katolickiego arystokraty z rodu Holstein-Sonderburg-Wiesenburg).
Do formalnego przejęcia władzy doszło
14 marca
1675
. Miesiąc wcześniej Jerzy Wilhelm był obecny na dworze
cesarza
rzymsko-niemieckiego
Leopolda I
w
Wiedniu
, gdzie złożył uroczysty
hołd lenny
.
Ludwika Anhalcka
zmuszona przez niechętnych jej poddanych usunęła się do otrzymanej po mężu
oprawy wdowiej
w
Wołowie
. Dobrze zapowiadające się rządy Jerzego Wilhelma przerwał nagły zgon księcia. Powodem śmierci piętnastoletniego Piasta była silna gorączka, jakiej nabawił się na polowaniu, na które udał się pomimo niewyleczonej ospy[2]. Stało się to w
Brzegu
21 listopada
1675
. Książę został pochowany w kościele Świętego Jana w
Legnicy
. Księstwo legnicko-brzeskie wobec śmierci ostatniego Piastowicza stało się częścią domeny cesarskiej i to pomimo zgłoszenia pretensji do spadku ze strony stryja Jerzego Wilhelma – Augusta hrabiego Legnickiego.
Wołów
do
1680
r. pozostał w rękach
Ludwiki Anhalckiej
. W
1707
r. zmarła jej córka Karolina, ostatnia Piastówna.
Ostatni Piast
Uważany w większości źródeł za ostatniego z dynastii Piastów.
Inne źródła dowodzą, że nie był jednak ostatnim Piastem brzesko-legnickim, podając jego stryja,
Augusta
hrabiego Legnickiego
, zmarłego
14 maja
1679
w swym majątku Prieborn (
Przeworno
) w księstwie brzeskim (któremu jednak jako pochodzącemu z morganatycznego związku nie przysługiwało prawo do nazwiska i dziedzictwa).
Nieścisłości co do faktu śmierci ostatniego Piasta wynikać mogą z kontrowersji wokół uznania za Piastów z krwi przedstawicieli bocznych i nieksiążęcych linii dynastii.
Patrylinealna linia pokrewieństwa
Linia pokrewieństwa, ukazująca pochodzenie Jerzego Wilhelma legnickiego od Piasta, legendarnego protoplasty dynastii.
-
Chościsko
(wg. Galla Anonima)
-
Piast
-
Siemowit
-
Lestek
-
Siemomysł
-
Mieszko I
-
Bolesław I Chrobry
-
Mieszko II Lambert
-
Kazimierz I Odnowiciel
-
Władysław I Herman
-
Bolesław III Krzywousty
-
Władysław II Wygnaniec
-
Bolesław I Wysoki
-
Henryk I Brodaty
-
Henryk II Pobożny
-
Bolesław II Rogatka
-
Henryk V Brzuchaty
-
Bolesław III Rozrzutny
-
Ludwik I brzeski
-
Henryk VII z Blizną
-
Henryk IX lubiński
-
Ludwik III lubiński
-
Jan I lubiński
-
Fryderyk I legnicki
-
Fryderyk II legnicki
-
Jerzy II brzeski
-
Joachim Fryderyk legnicko-brzeski
-
Jan Chrystian brzeski
-
Chrystian legnicki
- Jerzy Wilhelm
Jerzy Wilhelm legnicki był w 29. pokoleniu potomkiem Piasta i ostatnim z założonej przez niego dynastii.
Zobacz też
Przypisy