Charakterystyka minerału
Lazuryt
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	(Na, Ca)8(SO4, S, Cl)2(AlSiO4)6
Twardość w skali Mohsa	5,5
Przełam	muszlowy
Łupliwość	słabo dostrzegalna/brak
Układ krystalograficzny	regularny
Właściwości mechaniczne	kruchy
Gęstość minerału	2,3 do 2,4 g/cm3 g/cm³
Własności optyczne
Barwa	niebieska, granatowa, fioletowa
Rysa	jasnoniebieska
Połysk	tłusty
Szczególne własności	rzadko tworzy kryształy, najczęściej występuje w skupieniach drobnoziarnistych i masywnych, także w postaci pojedynczych ziaren.

Lapis lazuli – skała metamorficzna powstała w wyniku przeobrażeń utworów węglanowych (wapieni i dolomitów) pod wpływem intruzji granitów, syenitów lub pegmatytów. Jej głównym składnikiem jest lazuryt, minerał z gromady krzemianów , zaliczany do grupy skaleniowców . Nazwa pochodzi od arab. azul i pers. lazhward = niebieski (niebo), nawiązuje do barwy skały.

Skład i występowanie

Próbka lapis lazuli

Poza lazurytem, w skład lapis lazuli wchodzi kalcyt i piryt . Lapis lazuli występuje głównie w marmurach i skarnach . Niekiedy bywa spotykany w formie otoczaków w osadach aluwialnych, przeważnie w żwirach i piaskach. Dostępne są także kamienie syntetyczne.

Miejsca występowania:

• Afganistan (w Hindukuszu – Badakhszan, eksploatowane ponad 6000 lat, najlepsze kamienie i źródło rodzimej ultramaryny ), wydobywa się bloki ponad 100kg.
• Rosja (nad Bajkałem , odkryte w 1851 r. – jasnoniebieski z domieszką pirytu ), wydobywa się bloki ponad 60kg.
• Chile (na północ od Santiago de Chile ),
• USA ( Kalifornia – niebieskoszary z białymi plamkami, Kolorado – ciemnoniebieski).
• Birma , Angola , Rwanda , RPA , Włochy .

Lazuryt bywa mylony z lazulitem .

Właściwości

• Odznacza się drobnoziarnista i zbitą teksturą oraz bezkierunkową strukturą.
• Ma nieco większą gęstość niż lazuryt. Powodem są domieszki innych minerałów.
• Główny minerał budujący skałę to lazuryt (25 -40%) obok niego inne minerały: grupy sodalitu między innymi: augit , kalcyt , diopsyd , piryt , hornblenda , mika .
• Substancją barwiącą jest siarka.
• W kamieniach najlepszej jakości barwa jest rozmieszczona równomiernie.
• Wartość zmniejsza domieszka kalcytu (białawy lub szary) i dużej ilości pirytu – wywołuje niepożądany zielonkawy odcień.
• Drobno rozdzielony piryt jest pożądany.
• Polepszenie barwy jest możliwe po podgrzaniu lub przez barwienie.

Zastosowanie

Ozdoba z lapis lazuli. Widoczne inkluzje pirytowe

Bardzo atrakcyjny, wysoko ceniony kamień:

• kolekcjonerski
• ozdobny
• okładzinowy
• dekoracyjny
• inkrustacyjny
• jubilerski (kamień półszlachetny) – obecnie stosowany do: pierścionków, naszyjników, drobnych rzeźb, przedmiotów artystycznych. Kamień wrażliwy na nacisk, temperaturę, kwasy , mydło . Pierścionki z tym kamieniem trzeba zdejmować do prac domowych.
• w średniowieczu – jako barwnik do uzyskania ultramaryny .

Był stosowany jako materiał ozdobny już w okresie prehistorycznym. Ceniony w starożytnym Sumerze , później w Akadzie , Babilonii i Asyrii . Wykorzystywany do ozdoby przedmiotów kultu, biżuterii, instrumentów muzycznych – m.in. harfy wydobyte z grobowców w Ur , tzw. " Sztandar z Ur ". Używany w Egipcie za czasów faraonów (grobowiec Tutenchamona).

Nazewnictwo

Większość autorów prac o minerałach, skałach, kamieniach jubilerskich i ozdobnych używa nazw lazuryt i lapis–lazuli zamiennie, pomimo faktu, że lazuryt jest minerałem, zaś lapis-lazuli skałą zawierającą lazuryt jako jeden ze składników. Takie rozumienie terminu pojawia się m.in. w następujących pracach:

• K. Maślankiewicz – Kamienie szlachetne – Wyd. Geologiczne – 1982.
• N. Sobczak – Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych – Wyd. Alfa – 1986.
• W. Schuman – Kamienie szlachetne i ozdobne – Wyd. „Alma –Press” – 2004.
• W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd.”Alma- Press” 2003.
• R. Hochleitner – Minerały i kryształy – „Muza S.A.” – 1994.
• J. Bauer – Przewodnik Skały i minerały – Wyd. Multico 1997.
• Podręczny Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne – Horyzont 2002.

Minerał i skałę potraktowano oddzielnie w następujących publikacjach:

• C. Hall – Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne – Wyd. Wiedza i Życie – 1996.
• J. Żaba – Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II Sp. z o. o – 2003.

Zobacz też

• azuryt

Źródła/Linki zewnętrzne

• Lapis lazuli at Gemstone.org
• "The Use of Lapis Lazuli as a Pigment in Medieval Europe"
• Documentation from online course produced by University of California at Berkeley
• Lapis Lazuli from Afghanistan, Sar-e-Sang Mine, Jurm, Afghanistan