Tertulian
TertulianQuintus Septimus Florens Tertullianus (ur. pomiędzy 150 a 160, zm.
240
)[1], łaciński
teolog
z Afryki Północnej, nawrócony na
chrześcijaństwo
w
190
roku[1], stał się jego najgorliwszym w owym czasie
apologetą
. Nauczanie Tertuliana jest do dziś cennym źródłem dla teologii, szczególnie dla
teologii dogmatycznej
. ŻycieUrodzony ok. 155 r. w rodzinie pogańskiej w
Kartaginie
, gdzie był
retorem
.
Euzebiusz
pisze o nim jako o prawniku[2]. Przyjął chrzest jako dorosły, kwestia święceń kapłańskich nie jest wyjaśniona. Żył w małżeństwie. Napisał bardzo osobisty traktat "Do żony" ("Ad uxorem")[3]. Około 207 roku przeszedł do
montanistów
i założył własną sektę
tertulianistów
, która istniała jeszcze za czasów
Augustyna z Hippony
(
354
-
430
)[4]. NauczanieTertulian odrzucił cechujące np.
Orygenesa
łączenie nauki chrześcijańskiej z grecką
filozofią
jako bezużyteczne, niemożliwe i szkodliwe (ponieważ prowadzi do pychy i
herezji
). Prawda chrześcijańska jest jedyną potrzebną i osiągalną prawdą, a dostęp do niej uzyskujemy nie rozumem, ale wiarą. Stąd wywodziła się znana formuła Tertuliana, zawarta w dziele De Carne Christi (O Ciele Chrystusa): Et mortuus est Dei Filius, prorsus credibile est, quia ineptum est. Et sepultus resurrexit; certum est, quia impossibile est (I umarł Syn Boży, co wręcz dlatego jest wiarygodne, że jest niedorzeczne. I złożony w grobie zmartwychwstał – to jest pewne, bo niemożliwe). Inne jego znane stwierdzenia to: "Krew męczenników jest nasieniem Kościoła", "Jednością heretyków jest schizma". Natomiast często przypisywane Tertulianowi dictum „wierzę, ponieważ to absurd” (credo, quia absurdum), nie wyszło nigdy spod jego pióra. Formuła ta dobrze wyraża jednak postawę tego rzymskiego uczonego, który był zdania, że chrześcijaństwo przerasta myśl antyczną do tego stopnia, że jest dla niej absurdem. Wiara wykracza ponad porządek doczesny – taki był zamysł Tertuliana[]. Po przejściu na pozycje montanistyczne (ok. 207 r.), cechujące się rygoryzmem moralnym, jego nauczanie zaczęło odbiegać od
powszechnego nauczania Kościoła
– szczególnie w odniesieniu do zagadnień
grzechu
, przebaczenia oraz małżeństwa. Tertulian był pierwszym teologiem chrześcijańskim, który posługiwał się łaciną. To dzięki niemu zrodziła się tzw. łacina kościelna[5]. Dla Tertuliana chrześcijanie byli ludźmi obdarzonymi nową wyższą naturą, kierowanymi przez Ducha, co zgadzało się z wizją
Pawłową
życia chrześcijańskiego (por. Rz 8,14).Wyznawał poglądy
millenarystyczne
[]. Zwalczał sektę
walentynian
w dziele Przeciw Walentynianom (Adversus Valentinianos). Tertulian jako jeden z pierwszych dostrzegł, do czego prowadzi ekspansja człowieka: "Staliśmy się dla świata ciężarem... przyroda już dłużej nie jest w stanie nas wyżywić. Zaiste, zarazę i głód, i wojny, i trzęsienia ziemi należy postrzegać jako lek dla narodów, sposób na ograniczenie nadmiernego rozrostu rasy ludzkiej."[]. Tertulian zaliczany jest do najwybitniejszych
pisarzy starochrześcijańskich
. DziełaKatolickie[6]: - Ad martyras
- Ad nationes
- Apologeticum
- De testimonio animae
- De praescriptione heareticorum
- De spectaculis
- De oratione
- De baptismo
- De patientia
- De cultu feminarum
- Ad uxorem; CCL 1,371-394, wyd. Aem. Kroymann /1954/; przekład polski: Do żony, tłum. A.C. Guryn, W. Myszor, K. Obrycki, E Stanula, w: Tertulian Wybór pism II, Warszawa 1983 ATK PSP 29, s. 147-164.
- Adversus Hermogenem
- Adversus
Marcionem
Montanistyczne[7]: - De Pallio (ed. A. Gerlo)
- Adversus Valentinianos (ed. Aem. Kroymann)
- De Anima (ed. J.H. Wasznik)
- De Carne Christi (ed. Aem. Kroymann) – (O Ciele Chrystusa).
- De resurrectione mortuorum (ed. J. G. Ph. Borleffs)
- De exhortatione castitatis (ed. Aem. Kroymann)
- De corona (ed. Aem. Kroymann)
- Scorpiace (ed. A. Reifferscheid, G. Wissowa)
- De idolatria (ed. A. Reifferscheid, G. Wissowa)
- Ad Scapulam ( ed. E. Dekkers)
- De fuga in persecutione (ed. J.J. Thierry)
- Adversus Praxean (ed. Aem. Kroymann et Ern. Evans)
- De virginibus velandis (ed. E. Dekkers)
- De monogamia, CCL 2, 1227-1253, ed. E. Dekkers; przekład polski: O jednożeństwie, tłum. E. Stanula, w: Tertulian, Wybór pism III, Warszawa 2007 UKSW PSP 65, s. 57-82 .
- De ieiunio (ed. A. Reifferscheid, G. Wissowa)
- De pudicitia (ed. E. Dekkers)
- De fato aliaque fragmenta (ed. A. Harnack)
- Adversus Iudeos (ed. Aem. Kroymann)
Przekłady polskie- Kwintus Septimusz Florens Tertulian, Wybór pism (1), Wstęp E. Stanula, Oprac.W. Myszor, E. Stanula. ATK PSP 5, Warszawa 1970.
- Tertulian, Wybór pism (2), wstęp Cz.Mazur, K.Obrycki; oprac. W.Myszor, K.Obrycki, E.Stanula; przekł. A.C.Guryn [ i in.]. ATK Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 29, s. 255.
- Tertullianus Quintus Septimus Florens, Przeciw Marcjonowi, przekł. Stefan Ryzner; wstęp, oprac. Wincenty Myszor; weryfikacja tł. Emil Stanula et al. ATK PSP 58, Warszawa 1994.
- Tertulian: Przeciw Prakseaszowi. E. Buszewicz ( przekł.). w: Tertulian, Hipolit: Trójca Święta. Kraków: WAM, 1997, seria: ŹTM 4. [8]
- Tertulian Wybór pism (3),wstęp T. Kołosowski SDB, przekł.: Danuta Sutryk, Emil Stanula i in., Wydaw. UKSW PSP 65, Warszawa 2007, s.296.
Zobacz teżPrzypisy- ↑ 1,0 1,1 Stefan Świeżawski - "Dzieje Europejskiej Filozofii Klasycznej" s. 331
- ↑ Historia Kościoła II,2
- ↑ przeł. K. Obrycki, w: Tertulian, Wybór pism (2), wstęp Cz.Mazur, K.Obrycki; oprac. W.Myszor, K.Obrycki, E.Stanula; przekł. A.C.Guryn [ i in.]. ATK Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 29, ss. 147-164
- ↑ Por. Z. J. Kraszewski, Tertulian, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. J. M. Szymusiak SJ, M. Starowieyski (oprac. ). Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1971, ss. 377-383.
- ↑ Por. J. Danielou: Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim. ks. Stanisław Basista (przekład). Kraków: Wydawnictwo WAM, 2002, ss. 3-4. .
- ↑ Wydanie krytyczne,
Tertuliani Opera, Pars I. Opera Catholica. Adversus Marcionem
. ed. E. Dekkers, R. Willems, R. F. Refoulé, G.F. Diercks, Aem. Kroymann, Brepols,
CCL
1,
Turnhout
1954.
- ↑ Wydanie krytyczne,
Tertuliani Opera, Pars II. Opera Montanistica
. Brepols
CCL
2, Turnhout 1954.
- ↑ Por. T. Stwora, Trynitologia Tertuliana w „Przeciw Prakseaszowi”, praca magisterska na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008, na prawie maszynopisu,
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Tertulian":
Ewangeliści
...
Chrześcijaństwo
...
List do Hebrajczyków
...
Świadkowie Jehowy
Apologia↑ Ireneusz z Lyonu, Wykład Nauki Apostolskiej; Adversus haereses↑ Klemens Aleksandryjski, Wychowawca↑ Tertulian, Przeciw Prakseaszowi; O przyzwoitości; O modlitwie↑
Dlaczego Świadkowie nie wierzą w ...
Chrzest
...
Tertulian
w
190
roku, stał się jego najgorliwszym w owym czasie
apologetą
. Nauczanie Tertuliana jest do dziś cennym źródłem dla teologii, szczególnie dla
teologii dogmatycznej
.Spis ...
Abraxas (mitologia)
...
Historia chrześcijaństwa
...
Astrologia
...
Ukrzyżowanie
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Tertulian":
028 Kultura i życie codzienne wczesnośredniowiecznej Europy (plansza 5)
...
|