Augustyn z Hippony
Augustyn z HipponyAureliusz Augustyn z Hippony, Święty Augustyn,
łac.
Aurelius Augustinus,
scs.
Błażennyj Awgustin, jepiskop Ipponijskij (ur.
13 listopada
354
w
Tagaście
, zm.
28 sierpnia
430
w
Hipponie
) – filozof, teolog, organizator życia kościelnego,
święty Kościoła katolickiego
, jeden z
ojców
i
doktorów Kościoła
, znany jako doctor gratiae (doktor łaski), pisarz i
błogosławiony
prawosławny
o
berberyjskich
korzeniach. Wielu protestantów uważa go również za duchowego przodka
protestantyzmu
, jako że jego pisma miały duży wpływ na nauki
Lutra
i
Kalwina
. BiografiaNajstarsza (VI w.) znana podobizna Augustyna, znajdująca się w bazylice na Lateranie Augustyn urodził się w 354 r., w Tagaście (obecnie
Suk Ahras
,
Algieria
), w średniozamożnej rodzinie, z ojca Patrycjusza, poganina, i matki,
Moniki
,
chrześcijanki
, prawdopodobnie pochodzącej z rodziny
berberyjskiej
, na co może wskazywać imię[1]. Po ukończeniu szkół w Tagaście (
366
) i
Madaurze
(
370
), w
371
po zebraniu odpowiednich funduszy, rodzice wysyłają go do
Kartaginy
, gdzie uczył się
retoryki
. W Kartaginie poznał kobietę o nieznanym imieniu, z którą związał się na kilkanaście lat[2]. Tego samego roku umiera jego ojciec, Patrycjusz. W
373
przychodzi na świat jego syn, Adeodat. Augustyn jest pod wrażeniem dialogu filozoficznego
Cycerona
Hortensjusz
, ulega wpływom
manichejczyków
. W
374
założył szkołę retoryczną w rodzinnej Tagaście, jednak poruszony śmiercią bliskiego przyjaciela (imię nieznane), w
376
wraca do Kartaginy nauczać retoryki. Pod wpływem ducha manicheizmu zaczął pisać swoje pierwsze dzieła filozoficzne, w których usiłował pogodzić filozofię grecką z doktryną tego ruchu religijnego. W
380
(
381
?) napisał traktat De pulchro et apto, czyli "o pięknie i proporcji" – niezachowany do dziś. W
383
zawiera bliższą znajomość ze słynnym biskupem manichejskim
Faustusem
, dyskusje z nim zaczynają go rozczarowywać co do istoty filozofii. Na skutek sporów ze swoją matką (które dotyczyły m.in. statusu społecznego kobiety, z którą Augustyn się związał) zdecydował się opuścić rodzinne miasto i wyjechał do
Rzymu
, by założyć tam szkołę retoryki. Po przyjeździe ciężko zachorował, początkowo obracał się w kręgach manichejczyków, zamieszkał u jednego ze słuchaczy. Następuje jego pierwsze zetknięcie z
neoplatonizmem
, które zapoznało go i zbliżyło do chrześcijaństwa. W
384
zapoznaje słynnego
retora
Symmachusa, autora dziesięciu ksiąg listów, pełniącego wówczas urząd
prefekta miasta
. Symmachus wysyła Augustyna jako profesora retoryki do
Mediolanu
, gdzie odwiedza
katolickiego
biskupa
Ambrożego
. W
385
powierzono Augustynowi wygłoszenie w cesarskim pałacu w Mediolanie, dorocznej mowy na cześć
cesarza
(małoletni
Walentynian II
). Prowadzi filozoficzne dysputy z przyjaciółmi, Alipiuszem i Nebrydiuszem. Z dużą grupą bliskich stronników nie udaje mu się założyć filozoficznej wspólnoty
egzystencji
. Przyjeżdża do niego matka, Monika, cierpiąca z powodu jego nieprawego, niechrześcijańskiego życia, pragnąca pomóc mu w ustabilizowaniu życia zawodowego i rodzinnego. Pod presją przyjaciół rozstaje się z matką Adeodata, jednocześnie przejmując nad synem opiekę. W
386
rozmowa z Firminusem, jednym z jego przyjaciół, wyzwala Augustyna od wiary w
astrologię
. Rozczytuje się w filozoficznych dziełach
platońskich
i neoplatońskich, przełożonych z
greki
na
łacinę
przez Gajusza
Mariusza Wiktoryna
, sławnego retora i
filozofa
, co naprowadza go do studiowania
Pisma Świętego
, przede wszystkim
listów św. Pawła
. Katolicki
kapłan
-nestor, Symplicjan, opowiada Augustynowi o życiu i nawróceniu się (około
355
r.) Mariusza Wiktoryna. Pod koniec sierpnia odwiedziny Pontycjana, wysokiego urzędnika cesarskiego, rodem z
Afryki
, który opowiada mu o życiu
św. Antoniego
, o swoich dwóch współtowarzyszach, którzy w
Trewirze
wstąpili do
zakonu
założonego przez tego świętego. Wspólna
medytacja
prowadzi go do zrezygnowania z planowanej stabilizacji życiowej. By na dobre porzucić dotychczasowe zajęcie, wypełnia ostatnie obowiązki profesora retoryki. Zaproszony wraz z najbliższymi, rodziną i przyjaciółmi, wyjeżdża na
podalpejską
wieś, aby nabrać sił i przygotować się do przyjęcia
chrztu
. Na wsi rozpoczyna pisać Soliloquia. Pewnego dnia doświadczył tam przeżycia duchowego, które okazało się decydującym. Usłyszał w ogrodzie głos jakby dziecka powtarzający: weź to i czytaj! (tolle et lege!). Gdy otworzył Biblię na przypadkowej stronie, znalazł fragment Rz 13, 13-14 o zaniechaniu uczt i rozpusty oraz o przyobleczeniu się w Chrystusa. Doznał przy tym wyzwolenia z dotychczasowego nieuporządkowanego przywiązania do
seksu
, a w jego sercu zrodziło się mocne pragnienie zostania
celibatariuszem
. Przeżycie to na trwałe zmieniło bieg jego życia. Wkrótce podzielił się nim ze swą matką, tak długo modlącą się o jego nawrócenie[3]. Na początku marca
387
wraca do Mediolanu, chrzest wraz z synem Adeodatem i przyjacielem Alipiuszem, przyjmuje z rąk biskupa
Ambrożego
. Rodzina i przyjaciele postanawiają wrócić do ojczystej Afryki, przyjeżdżają do
portowej
Ostii
, gdzie matka św. Monika ciężko zachorowała i umiera, w wyniku czego w
388
przerywają podróż i wracają do Rzymu. Dopiero na jesieni przybywają do Kartaginy, by dotrzeć do celu, rodzinnej Tagasty. Z przyjaciółmi zakłada tam pierwsza wspólnotę
augustiańską
. W
389
powstaje dialog O nauczycielu (De magistro) z Adeodatusem, jego synem. Niestety, 389 lub
390
umierają najpierw Adeodat, a potem Nebrydiusz.
391
Augustyn przyjeżdża do Hippony, gdzie biskup Waleriusz wyświęca go na kapłana. Augustyn zakłada drugą wspólnotę augustiańską. Nocą 28/
29 sierpnia
392
prowadzi publiczną dysputę z manichejczykiem Fortunatem.
396
umiera biskup Hippony Waleriusz, Augustyn zostaje obrany jego następcą. Około
397
-
400
pisze Wyznania (Confessiones). W
410
pod wodzą
Alaryka
wkraczają do Rzymu
Goci
, pustoszą cały kraj, swym okrucieństwem stwarzają wszechobecne przerażenie. Grób św. Augustyna i kopuła "Ciel d'Oro" – "Złote Niebo" 1, 2 i
8 czerwca
411
w Kartaginie bp Augustyn przewodniczy rozprawie (collatio) przed wysłannikiem cesarskim Marcellinem, między stronami
katolików
a
donatystów
.
413
, w nawiązaniu do wydarzeń ostatnich miesięcy, rozpoczyna
historiozoficzne
dzieło O państwie Bożym (De civitate Dei), biskup Hippony rozpoczyna je
apostrofą
do Marcellina, zachwycającym się myślą Augustyna. W wyniku bratobójczych walk o władzę, Marcellin pada ofiarą intrygi, podejrzany zostaje o udział w spisku przeciwko cesarzowi. Augustynowi nie udaje się go uratować, ginie poprzez egzekucję
13 września
413. W
414
uciekając przed
Wandalami
z ojczystej
Hiszpanii
, przybył do Hippony młody kapłan katolicki, Orozjusz. W najbliższym czasie zostanie uczniem Augustyna, będzie zajmował się
historiografią
i we wrześniu i w październiku
416
, w
Milewum
, na
synodzie
będzie wspierał biskupa Augustyna w polemikach z
Pelagiuszem
, od którego wziął nazwę
pelagianizm
. Biskup Hippony otrzymał w tym czasie wsparcie również ze strony
Mariusza Merkatora
. W
426
mianuje kapłana Herakliusza swym następcą na urzędzie biskupa Hippony. Kończy pisać 22., ostatnią księgę dzieła O państwie Bożym. Od
429
Wandalowie, posuwając się od strony Hiszpanii, dopuszczają się masowych grabieży, pożarów i mordów afrykańskiego wybrzeża
Numidii
. Zwłaszcza teraz Augustyn wzmaga swą pasterską troskę nad uciśnioną
diecezją
przepełnioną uciekinierami szukającymi ratunku, nieliczne wolne chwile poświęca pisarstwu. W 430
oblężenie
Hippony przez Wandalów. 28 sierpnia święty Augustyn umiera w wyniku długotrwałej silnej gorączki. W
431
miasto zostaje spalone, ale biblioteka Augustyna cudem ocaleje. Kult
Relikwie
Augustyna przeniesiono do
Italii
. Grób znajduje się obecnie w
Pawii
, w kościele
augustianów
S. Pietro in Ciel d'Oro.
Wspomnienie liturgiczne
św. Augustyna w
Kościele katolickim
obchodzone jest
28 sierpnia
i ma ragę wspomnienia obowiązkowego. Kult w
Cerkwi prawosławnej
jest mniej popularny. Wyznawcy
prawosławia
wspominają świętego 15/28 czerwca[4], tj.
28 czerwca
wg
kalendarza gregoriańskiego
. - Ikonografia
Najstarsze wyobrażenia świętego pochodzą z VI w., ale popularność zyskały dopiero w XIV wieku. Na ogół przedstawiany jest jako biskup, rzadziej jako mnich. W sztuce zachodniej jego
atrybutami
są: płonące serce przebite strzałą (symbol Bożej miłości) lub chłopiec z łyżką i muszlą. Niekiedy przedstawiany jest z modelem świątyni w dłoniach (odniesienie do Miasta Bożego) lub jako pokutnik pogrążony w ekstazie. Teologia Teologia «obrazu Bożego» w człowiekuAugustyn czerpał inspirację swej teologii obrazu Bożego («imago Dei») w człowieku z biblijnego wersu
Księgi Rodzaju
1,27: uczyńmy człowieka na Nasz obraz i podobieństwo. Jego refleksja rozwijała się stopniowo. Początkowo za
św. Ireneuszem
(+ ok.
202
), którego pogląd przyjęło później wielu Ojców Kościoła, uważał Augustyn, że prawdziwym, pisanym dużą literą Obrazem Boga jest tylko Syn Ojca, Jezus Chrystus. Człowiek jest stworzony jedynie na obraz, czyli że jest on obrazem i podobieństwem tego jedynego Obrazu, którym jest Syn[5]. Później jednak Augustyn doszedł do wniosku, że przy stworzeniu człowieka mężczyzną i niewiastą (
Rdz
1,27) Bóg wszczepił obraz Boży w ich dusze, czego wyrazem jest rozumność. To podobieństwo rozumnego umysłu do Boga jako obrazu Bożego jest w dużym stopniu zatarte przez upadek danej osoby w zmysłowość i grzech, będący skutkiem
grzechu pierworodnego
. Umysł może być też uśpiony czy niezbyt zdolny do pojmowania. Jednak ponieważ dusza nigdy nie może utracić swego rozumnego charakteru, zawsze pozostaje obrazem Bożym. Rozumność uzdalnia ją do kontemplacji Boga (capax Dei), do radowania się nim (frui) - gdy zostaje do tego pociągnięta łaską Boga[6]. Zdolność do uczestniczenia w Boskiej naturze, bycie capax Dei jest jednoznaczne z byciem obrazem Boga[7]. Pracując nad traktatem
O Trójcy Świętej
w latach 399-419, Augustyn dokonał swojego własnego odkrycia względem tradycyjnego nauczania
Ojców Kościoła
o rozumnej części duszy jako o obrazie Bożym. Odnalazł mianowicie w samym wnętrzu człowieka triadę władz duszy rozumnej: «umysł-samopoznanie-miłość». W tych trzech członach doskonale - oczywiście Augustyn zawsze przestrzega prawdy o nieskończonej różnicy między doskonałością stworzenia a doskonałością Stwórcy - przedstawiona jest odrębność relacji poszczególnych Osób Boskich, jak też Ich współistotność. Umysł człowieka - symbol Ojca i samopoznanie umysłu, które jest jak zrodzone przez Ojca Słowo, symbolizuje więc Syna, są ogarnięte przez miłość umysłu - symbol Ducha Świętego. Te trzy władze duszy tworzą bez pomieszania, poprzez niecielesne objęcie umysłu i jego samopoznania przez miłość, troistą jedność[8][9]. Augustyn rozumiał więź między troistym obrazem Boga w człowieku a samym Bogiem w następujący sposób: | Kogo – jeśli nie Boga – pełen jest ten, kto pełen jest miłości? «Widzę miłość i na ile potrafię, umysłem ją postrzegam. I wierzę Pismu Świętemu, które mówi, że Bóg jest miłością oraz że kto trwa w miłości, trwa w Bogu (1J 4,16). Lecz gdy ją widzę, nie widzę w niej Trójcy». Przeciwnie, prawdziwie Trójcę widzisz, jeśli widzisz miłość [10] |
J. E. Sullivan
OP
zauważa, że dostrzeganie Boga w miłości jest najbardziej ulubionym motywem teologicznym Biskupa Hippony, stąd nie dziwi, że poszukiwania obrazu Boga w człowieku rozpoczyna od poszukiwania miłości w duszy[9][11]. Teologia jedności kobiety i mężczyznyAugustyn uznaje równość kobiety i mężczyzny - oboje posiadają w jednakowym stopniu w swej duszy obraz Boży. Za
św. Pawłem
przyjął on trzy pary podobnych do siebie związków: Chrystusa i Kościoła, męża i żony, ducha i ciała[12]. Rozwijając naukę Apostoła, biskup Hippony uznał, że małżeństwo jest podobne do relacji umysł-ciało - gdzie mąż jest symbolem umysłu, a żona symbolem ciała - dzięki temu też mogą oni być znakiem-sakramentem miłości Chrystusa-Głowy i Kościoła-ciała. Ale to pociąga za sobą stwierdzenie, że jedynie mężczyzna, jako symbol Chrystusa-Głowy jest obrazem Boga, a kobieta, jako symbol Kościoła-Ciała, obrazem tym nie jest, będąc jednak podobieństwem Chrystusa[13]. Tak też nauczał Św. Paweł, że mężczyzna jest obrazem i chwałą Boga, a kobieta chwałą mężczyzny[14]. Uprzedzając nieporozumienia Augustyn zaraz jednakże z mocą podkreśla, że chociaż żona, będąc kobietą poprzez ciało, jako kobieta obrazem Boga nie jest - oboje, mąż i żona, w równym stopniu mają godność ludzką - mając dusze rozumne, w równym stopniu noszą w sobie obraz Boży i oboje są zdolni do kontemplacji Boga: | Jednak także i kobieta, która kobiecość zawdzięcza ciału, odnawia się w duchu swojego umysłu (por. Ef 4,23) ku poznaniu Boga, według obrazu Tego, który ją stworzył (Kol 3,10), gdzie już nie ma mężczyzny ani kobiety (por.
Ga
3,28). Tak więc nie są odsunięte kobiety od tej łaski odnowy i przywrócenia pierwotnej jasności (reformatio) obrazu Bożego, chociaż w płci ich ciała jest ukazane ( figuratum) coś innego, i ze względu na to właśnie jedynie sam mąż nazywany jest obrazem i chwałą Boga (zob. 1 Kor 11,7); tak więc w stanie pierwotnej niewinności człowieka, ponieważ i kobieta była człowiekiem, miała ona przeto duszę rozumną ( mens rationale), co w sposób oczywisty świadczy, że uczyniona została na obraz Boży [15]. |
Filozofia
Chociaż Augustyn był ponad wszystko teologiem, nauczycielem wiary chrześcijańskiej, dał początek niektórym ważnym koncepcjom używanym w refleksji
filozoficznej
. Jego ujęcia były przez ponad 700 lat najbardziej wpływową szkołą myślenia filozoficznego w
Kościele katolickim
. W okresie
Soboru Trydenckiego
, jej miejsce zajęły ujęcia
Tomasza z Akwinu
, które w ogromnym stopniu inspirowane były przez Augustyna, ale także przez
metafizykę
Arystotelesa
, zwłaszcza
Hilemorfizm
. Recepcja myśli augustiańskiej w średniowieczuSpośród uczniów Augustyna w starożytności, którzy w dużym stopniu wpłynęli na recepcję augustynizmu w wiekach średnich, wymienia się
Fulgencjusza z Ruspe
, a także
Cezarego z Arles
. Wśród średniowiecznych autorów pod wpływem Augustyna kształtowały się poglądy wielu teologów, byli wśród nich:
Hugon od św. Wiktora
,
Abelard
,
Piotr Lombard
,
Tomasz z Akwinu
,
Święty Bonawentura
i inni[16]. -
Innocenty III
w
1209
rozciągnął interpretację augustiańskiej koncepcji
wojny sprawiedliwej
również na walkę kościoła przeciwko szczególnie zatwardziałej herezji (w tym wypadku:
katarskiej
).
- Na podstawie pism świętego Augustyna wielu pisarzy kościelnych zaczęło uważać manicheizm za źródło wszystkich
ruchów heretyckich
[].
- Ustęp z jego tekstu De Genesi contra Manichaeos został dołączony do zbioru kazań Sermones contra Catharos pióra
arcybiskupa kolońskiego
Reinalda z Dassel[17].
- Pisma Augustyna były przewidziane w lectio divina w regule świętego
Benedykta z Nursji
.
Literacki wymiar twórczości świętego Augustyna
Filolodzy klasyczni
przez długi czas nie doceniali wartości literackiej dzieł Augustyna, jak i innych Ojców Kościoła, podchodząc do autorów chrześcijańskich nieufnie. Dzieła patrystyczne były traktowane przede wszystkim jako źródła ważne dla badań teologicznych[18]. Tymczasem święty Augustyn, starannie wykształcony w kulturze i literaturze klasycznej, dbał o formę i styl swoich utworów, stosując powszechnie takie środki wyrazu, jak aliteracje, rymy[19], powtórzenia, zróżnicowanie stylu etc. Ilustruje to następujący fragment z Objaśnienia Psalmu 143: "Uznaj porządek, szukaj pokoju. Ty Bogu, tobie cielesność. Cóż sprawiedliwszego? Cóż piękniejszego? Ty większemu, mniejsze tobie: służ Temu, kto ciebie uczynił, aby służyło tobie to, co uczyniono ze względu na ciebie" (przekł. własny)[20]. Augustyn jako pierwszy wprowadził do literatury europejskiej autobiografię intelektualną – Wyznania. Dzieła
Zobacz teżPrzypisy- ↑ Gerald Bonner: St. Augustine of Hippo. Life and Controversies. Norwich: 1986, s. 38. .
- ↑ Por. J. Salij OP,
Konkubina św. Augustyna
, [w:] tenże, Trud wolności, Kraków 2001 Wydawnictwo «M», s. 198-205,
- ↑ Augustyn opisuje to w swych
Wyznaniach
: Do tego bowiem stopnia nawróciłeś mnie (Ps 51[50], 15), że już nie szukałem ani żony, ani żadnej w ogóle nadziei doczesnej, przyjmując tę regułę wiary, w której ukazałeś mnie mojej matce przed tylu laty w widzeniu. Smutek jej przemieniłeś w radość (Ps 30[29], 12) przewyższającą wszystkie jej pragnienia, [radość] o wiele droższą i czystszą od tej, której mogłaby się spodziewać po wnukach, pochodzących ode mnie cieleśnie. (ks. VIII, 12.30, przekład Z. Kubiak wyd. 3, Warszawa 1987, s. 188; CCL 27, 132 [52-57])
- ↑
podwójne datowanie
- ↑ Por. De diversis quaestionibus octoginta tribus liber, 51.4; CCL 44A, 81 [70] - dziełko powstało w latach 388-396; por. R. A. Markus,
«Imago-similitudo» in Augustine
, "Revue des études augustiniennes", 10 (1964), s. 126.
- ↑ Por. Sprostowania, I, 10(9), 2, s. 205; CCL 57, 30 [27-31]
- ↑ O Trójcy Świętej, XIV, 4.6, przeł. M. Stokowska, Poznań-Warszawa-Lublin 1963, Pisma Ojców Kościoła 25, s. 384; CCL 50A, 428 [IV 10-13] oraz 8.11 s. 390; CCL 50A, 436 [VIII 11,7-11]; por. De moribus Ecclesiae catholicae, et de moribus Manichaeorum, I, 30.62; CSEL 90, 65[11]-66[20]; PL 32, 1336; R. A. Markus,
«Imago-similitudo» in Augustine
, "Revue des études augustiniennes", 10 (1964) s. 143
- ↑ O Trójcy świętej, IX, 8.13; s. 288; CCL 50, 304-305 [VIII 12-15]; por. tamże, IX, 2.2, s. 279-280; CCL 50, 294-295 oraz IX 3.3, s. 280: Dusza nie może siebie miłować, jeśli siebie nie zna, bo w jaki sposób kocha jeśli nie zna?; (CCL 50, 295-296 [1-2]: Mens enim amare se ipsam non potest, nisi etiam se noverit: nam quomodo amat quod nescit?)
- ↑ 9,0 9,1 Por. J. E. Sullivan, The Image of God. The Doctrine of St. Augustine and its influence, Dubuque – Iowa 1963, s. 117.
- ↑ Et qui nisi Deo plenus est, qui plenus est dilectione? «At enim caritatem video, et quantum possum eam mente conspicio, et credo scripturae dicenti: Quoniam Deus caritas est, et qui manet in caritate in deo manet (1 Io 4, 8.16 ). Sed cum eam video, non in ea video trinitatem». Immo vero vides trinitatem, si caritatem vides. (De Trinitate, VIII, 8.12; CCL 50, 286-287 [VIII 6-16]); tłumaczenie własne.
- ↑ Por. W.E. Mann, Inner-Life Ethics w: Praca zbiorowa: The Augustinian Tradition. G.B. Matthews (red.). Berkeley-Los Angeles-Londyn: University of California Press, 1999, s. 146, seria: Philosophical Traditions. . ; K. Broszkowski OP, Człowiek jako obraz Trójcy - rozdz. 2.2. pracy doktorskiej
Świętość sakramentu małżeństwa wobec konsekwencji grzechu pierworodnego w nauczaniu św. Augustyna z Hippony
, (maszynopis komputerowy) Warszawa:
UKSW
2008, s. 70-80.
- ↑ De continentia, 9.23; CSEL 41, 168[19-24]; PL 40, 364: przekład polski, zob.O powściągliwości, Sylwester Laskowski (tłumacz.), [w:] Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie. Przekład i komentarz, Augustyn Eckmann(red.), Lublin 2003 Towarzystwo Naukowe KUL, s. 299-342.
- ↑ Por. Augustyn,
Początkowe nauczanie religii
, 18.29; tłumaczenie polskie w: tenże, Pisma katechetyczne, Warszawa 1952, s. 35.
- ↑ Chciałbym, żebyście wiedzieli, że głową każdego mężczyzny jest Chrystus, mężczyzna zaś jest głową kobiety, a głową Chrystusa - Bóg. (...)(7) Mężczyzna zaś nie powinien nakrywać głowy, bo jest obrazem i chwałą Boga, a kobieta jest chwałą mężczyzny. (
1 Kor
11,7)
- ↑ Komentarz słowny do Księgi Rodzaju, III, 22,34; tłumaczenie własne. Tekst łaciński:
De Genesi ad litteram
(BA 48, 266;
PL
34, 293): Tamen et femina, quia est corpore femina, renovatur etiam ipsa in spiritu mentis suae in agnitionem Dei secundum imaginem eius qui creavit, ubi non est masculus et femina (cf. Ga 3,28). Sicut enim ab hac gratia renovationis, et reformatione imaginis Dei, non separantur feminae, quamvis in sexu corporis earum aliud figuratum sit, secundum quod vir solus dicitur esse imago et gloria Dei (Cf. 1 Cor 11, 7); sic et in ipsa prima conditione hominis, secundum id quod et femina homo erat, habebat utique mentem suam eademque rationalem, secundum quam ipsa quoque facta est ad imaginem Dei.
- ↑ Studium Międzynarodowej Komisji Teologicznej (19 stycznia 2007),
The Hope of Salvation for Infants Who Die Without Being Baptized
,21-25. (
ang.
)
- ↑ Barber M. Katarzy, Warszawa 2005, s. 18, 20, 31, 91. .
- ↑ Jacques Fontaine, Chrześcijańska literatura łacińska, Tarnów 1997, s. 11
- ↑ Jeden z przykładów rymu w traktacie teologicznym, mówiącym o doskonałości pożycia seksualnego w raju, które nie naruszałoby dziewictwa: ...et eo modo non esset dolor et cruor virginis concumbentis, quomodo non esset etiam matris gemitus parientis. (De gratia Christi et de peccato originali, II, 35.40; PL 44, 405) W dosłownym tłumaczeniu: ...tak samo byłaby od bólu i krwi zachowana dziewica współżyjąca, jak od krzyku zachowana byłaby matka rodząca. (tłumaczenie własne).
- ↑ Agnosce ordinem, quaere pacem. Tu Deo, tibi caro. Quid iustius? quid pulchrius? Tu maiori, minor tibi: servi tu ei qui fecit te, ut tibi serviat quod factum est propter te. (Enarrationes in psalmos,143, 6; CCL 40, 2077).
Literatura przedmiotu- Peter Brown, Augustyn z Hippony, 1993
- Henry Chadwick, Augustyn, 2000
- Adalbert G. Hamman, Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna, 1989
- Andrzej Kasia, Augustyn, Myśli i Ludzie, 1960
-
Edward Staniek
, W skarbcu starożytnego Kościoła, Kraków, Wydawnictwo m, ss. 113-116, 1997.
- Św. Augustyn, Wyznania, tłumaczył oraz wstępem i kalendarium opatrzył Zygmunt Kubiak, Znak, Kraków 2007, [Kalendarium życia św. Augustyna: ss. 453-459]
- Źródła internetowe
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Augustyn z Hippony":
354
...
1791
...
430
...
Order Orła Białego
...
Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary
Wyd. 4. T. 3. Londyn: Burns & Oats, 1973, ss. 53-61. . ↑
Augustyn z Hippony
:
De haeresibus, ad Quoduultdeum, 52
(
łac.
). [dostęp 2010-08-28]. Cytat: ...
Łaska
z katolicką nauką o łasce3 Teologia protestancka4 Przypisy5 Bibliografia6 Linki zewnętrzne Teologia katolicka
Augustyn z Hippony
– jeden z czołowych teoretyków doktryny o ŁasceDział
teologii ...
1746
...
1929
...
1964
...
Ambroży z Mediolanu
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Augustyn z Hippony":
08. Geneza i istota państwa (plansza 6)
...
108 Życie religijne w okresie nowożytnym (plansza 7)
...
11. Geneza i istota demokracji (plansza 18)
...
|