Trewir (Trier)
Herb Herb miasta Mapa
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia-Palatynat
Kod pocztowy	54290, 54292, 54293, 54294, 54295, 54296 (dawniej: 5500)
Powierzchnia	117,14 km²
Populacja (31.12.2008) - liczba ludności - gęstość	104 640 893 osób/km²
Położenie	49°45' N 006°38' E
Burmistrz	Klaus Jensen ( SPD )
Tablice rejestracyjne	TR
Strona internetowa miasta

Trewir^[1] ( niem. Trier, fr. Trèves, łac. Augusta Treverorum) – miasto wydzielone (niem. Kreisfreie Stadt) w zachodnich Niemczech , w kraju związkowym Nadrenia-Palatynat , port nad Mozelą .

Trewir pretenduje do miana najstarszego miasta w Niemczech. W roku 16 p.n.e. w ramach akcji romanizacyjnej na terenie celto- germańskiego szczepu Trewerów^[2] Rzymianie założyli osadę o nazwie Augusta Treverorum. Miasto było jednym z centrów administracyjnych i "podstolic" cesarstwa rzymskiego , miastem rezydencyjnym Konstancjusza I i jego syna Konstantyna Wielkiego . Za Konstantyna Wielkiego dokonano podziału Cesarstwa Rzymskiego na 4 prefektury – Wschód ( Konstantynopol ), Illyricum (Sirmium), Italia ( Mediolan ) oraz Galia (Trewir).

Od 273 r. Trewir jest siedzibą biskupów katolickich . W średniowieczu biskup trewirski był jednym z elektorów Cesarstwa Niemieckiego .

5 maja 1818 r. urodził się w Trewirze Karol Marks .

W 1986 roku rzymskie zabytki Trewiru, katedrę św. Piotra oraz kościół Najświętszej Marii Panny wpisano na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO .

Geografia fizyczna

Klimat Trewiru (Petrisberg)^[3]

Położenie

Trewir leży w środkowej części doliny Mozeli. Większa część miasta ulokowana jest na wschodnim brzegu rzeki. Wzgórza wokół Trewiru – wykorzystywane pod uprawę winorośli – rozciągają się aż do łańcucha Hunsrück na południu i do Eifel na północy.

Trewir jest oddalony o ok. 15 km od granicy Niemiec z Luksemburgiem . Najbliższe duże miasta to Saarbrücken (80 km na południowy zachód), Koblencja (100 km na północny wschód) oraz Luksemburg (50 km na zachód).

Klimat

Trewir znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego . Średnia roczna temperatura powietrza w Trewirze wynosi 9.3˚C. Całkowita średnioroczna suma opadów to 719 mm. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień (średnia temp. 16.1˚C-17.8˚C), a najchłodniejszymi grudzień, styczeń i luty (średnia temp. -0.6˚C-1.6˚C). Najobfitsze opady występują pomiędzy czerwcem a sierpniem (70-80 mm), a najmniejsze w marcu (37 mm).^[]

Geografia społeczno-ekonomiczna

Sąsiednie gminy

Miasto wydzielone Trewir jest otoczone przez tereny należące do powiatu Trewir-Saarburg . W najbliższym sąsiedztwie znajdują się powiaty: Bitburg-Prüm oraz Bernkastel-Wittlich .

Trewir graniczy z następującymi gminami (zgodnie z ruchem wskazówek zegara):

• Schweich , Kenn i Longuich na terenie związku gmin Schweich
• Mertesdorf, Kasel, Waldrach, Morscheid, Korlingen, Gutweiler, Sommerau i Gusterath na terenie związku gmin Ruwer
• Hockweiler i Franzenheim na terenie związku gmin Trier-Land
• Konz na terenie związku gmin Konz
• Igel, Trierweiler, Aach , Newel , Kordel i Zemmer na terenie związku gmin Trier-Land

Podział administracyjny i zagospodarowanie przestrzenne

Po Moguncji , Ludwigshafen nad Renem i Koblencji , Trewir jest czwartym co do wielkości miastem Nadrenii-Palatynatu.

Miasto podzielone jest na 19 okręgów (niem. Ortsbezirk). Każdy okręg posiada własną radę (niem. Ortsbeirat) oraz administratora (niem. Ortsvorsteher). Okręgi Trewiru według numerów administracyjnych (w nawiasie nazwa dzielnicy):

Historia miasta

Makieta Augusta Treverorum, IV w. (widok od strony Porta Nigra )

Termy Cesarskie w Trewirze

Termy Cesarskie w Trewirze (Makieta, IV wiek)

Trewir ok. 1548 r., sztych Meriana z 1646 r.^[4]

Trewir, ok. 1900 r

Czasy rzymskie

Według podania o powstaniu Trewiru, spisanego po raz pierwszy w 1105 roku w Gesta Treverorum, miasto zostało założone przez Trebeta (syna króla Asyryjczyków Ninusa) 1300 lat przed powstaniem Rzymu . Do legendy tej nawiązuje napis z 1684 r., umieszczony na Domu Czerwonym (niem. Rotes Haus) przy trewirskim Rynku Głównym (niem. Hauptplatz): "ANTE ROMAM TREVERIS STETIT ANNIS MILLE TRECENTIS" (Przed Rzymem Trewir stał 1300 lat). Znaleziska archeologiczne stwierdzają obecność osadników na tym terenie w III wieku p.n.e. Obszar Trewiru zamieszkiwany był przez szczep celtycki , Trewerów.

Legiony Juliusza Cezara podbiły plemiona Trewerów pomiędzy 58 a 50 rokiem p.n.e. W 30 r. p.n.e. u podnóża Petrisbergu powstał obóz wojskowy, który jednak nie był długo użytkowany. Dopiero w 16 r. p.n.e. Rzymianie założyli miasto nazwane Augusta Treverorum ku czci cesarza Augusta . Inne miasta poświęcone Augustowi to Augsburg w południowo-zachodniej Bawarii oraz Augst w północnej Szwajcarii . Po reorganizacji prowincji rzymskich w Niemczech cesarz August mianował Trewir stolicą prowincji Gallia Belgica . W II wieku wybudowano mury obronne, a wjazdu do miasta broniły bramy Porta Nigra , Porta Inclyta usytuowana przy nowym moście na Mozeli , Porta Alba oraz Porta Media. Częścią murów obronnych był też amfiteatr , który służył również jako zachodnia brama wjazdowa. W II wieku zbudowano także zespół łaźni rzymskich Barbarathermen , których jedynie część podziemna zachowała się do naszych czasów.

W II poł. III wieku miasto stało się siedzibą arcybiskupa , a pierwszym biskupem Trewiru był Eucharius. Pomiędzy 271 a 274 r. Trewir stał się stolicą samozwańczego cesarstwa galijskiego (łac. Imperium Galliarum) z antycesarzem Tetrikusem I na czele. Cesarstwo galijskie zostało z powrotem wcielone do imperium rzymskiego przez cesarza Aureliana w 274 r. W roku 275 Trewir najechali i złupili Frankowie i Alemanowie . Miasto odbudowano za panowania Konstancjusza I, który uczynił Treveris swoją siedzibą na lata 293-306. Trewir pełnił funkcje rezydencji władców cesarstwa zachodniorzymskiego do 395 r. Z 80 tys. mieszkańców w roku 300 Trewir był największym miastem na północ od Alp .

Za panowania cesarza Konstantyna Wielkiego (306-337) miasto zostało rozbudowane. Wzniesiono wiele monumentalnych budowli, m.in. pałac cesarski oraz łaźnie cesarskie (niem. Kaiserthermen). W 326 roku prywatna rezydencja rodziny cesarskiej została przebudowana do podwójnej bazyliki , której pozostałości są widoczne w Katedrze św. Piotra (niem. Trierer Dom) oraz sąsiadującym Kościele Najświętszej Marii Panny (niem.Liebfrauenkirche). Do dziś zachowała się również aula tronowa (łac. Aula Palatina) cesarza Konstantyna, w której obecnie znajduje się kościół protestancki. Żaden z budynków łaźni nie przetrwał nienaruszony do naszych czasów.

Od roku 318 Trewir był siedzibą prefektury galijskiej (łac. Praefectus Praetorio Galliarium), jednej z dwóch najważniejszych jednostek administracyjnych w cesarstwie zachodniorzymskim, które zarządzały prowincjami zachodniorzymskimi od Maroka po Brytanię . Cesarz Konstantyn II sprawował stąd władzę w latach 328-340. W roku 340 urodził się tu św. Ambroży , późniejszy biskup Mediolanu , Doktor Kościoła Katolickiego. Od roku 367, za panowania Walentyniana I , Trewir po raz kolejny stał się siedzibą cesarzy, aż do śmierci Teodozjusza I w roku 395. Przez kilka lat (383-388) był też stolicą cesarza Magnusa Maksymusa . W roku 407, wkrótce po inwazji Galii przez Wandalów , Alanów oraz Swebów , prefektura galijska została przeniesiona do Arles nad Rodanem . W V wieku miasto było kolejno zdobywane przez Franków (około 413 i 421) a potem Hunów pod wodzą Attyli (451), by w końcu powtórnie znaleźć się w posiadaniu Franków w roku 475.

Średniowiecze

Na mocy traktatu z Verdun Trewir stał się częścią państwa wschodniofrankijskiego , które było poprzednikiem Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego . Następnie miasto było władane przez grafów . W roku 902 Trewir przeszedł we władanie arcybiskupa. Od X wieku miasto czyniło próby uniezależnienia się, tak by podlegać bezpośrednio cesarzowi (niem. reichsunmittelbar). W 1212 r. cesarz Otto IV nadał miastu suwerenność w obrębie cesarstwa, którą podtrzymał później król Konrada IV . Suwerenność wiązała się z prawem do pobierania podatku i cła oraz niezależnym sądownictwem. W 1309 miasto musiało ponownie poddać się władzy arcybiskupa, potężnego Balduina von Luxemburg. Zmianę statusu miasta potwierdził w 1364 r. cesarz Karol IV , a następnie w 1580 r. najwyższy sąd cesarstwa (niem. Reichkammergericht). Aż do końca Starej Rzeszy miasto było stolicą księstwa elektorskiego (niem. Kurtrier).

XVI-XVIII w.

W roku 1512 odbyła się w Trewirze sesja Reichstagu , podczas której ustalono podział administracyjny Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, określając granice dziesięciu okręgów (Reichskreise). W XVII wieku, w obliczu zagrożenia Trewiru podczas wojny trzydziestoletniej , książę elektor Philipp Christoph von Sötern przeniósł swoją rezydencję na zamek Philippsburg w Ehrenbreitstein niedaleko Koblencji .

W XVII i XVIII wieku Trewir był regularnie zajmowany przez wojska francuskie w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648), wojny Francji z Ligą Augsburską (1689-1697), wojny o sukcesję hiszpańską (1701-1714) oraz wojny o sukcesję polską (1733-1735). W 1794 r. Trewir został przejęty przez rewolucyjne wojska francuskie. Na mocy pokoju w Campo Formio (1797) cesarz Franciszek II uznał wschodnią granicę Francji na Renie . Tereny leżące na wschód od Renu zostały podzielone na cztery departamenty : departament Saary ze stolicą w Trewirze, departament Mont-Tonnerre (Donnersberg) ze stolicą w Moguncji , departament Renu i Mozeli ( Koblencja ) oraz departament Rury ( Akwizgran ). Na mocy traktatu pokojowego w Lunéville (1801) Francja przejęła kontrolę nad księstwami na lewym brzegu Renu, a mieszkańcy Trewiru stali się obywatelami francuskimi. W 1803 roku, na żądanie Napoleona , Sejm Rzeszy pozbawił arcybiskupa Trewiru (oraz Kolonii ) praw elektorskich.

XIX-XX w.

Po wygranej Francuzów w Bitwie pod Hohenlinden i Pokoju w Lunéville Francja utrzymała kontrolę nad księstwami na lewym brzegu Renu , rezygnując ze swych roszczeń do terytoriów na brzegu prawym, dlatego mieszkańcy Trewiru pozostali obywatelami Francji. W 1803 roku został powołany w mieście Sąd Apelacyjny dla czterech francuskich departamentów. Wojska pruskie zajęły miasto w styczniu 1814 roku i Trewir został wcielony do Królestwa Prus . W 1818 roku urodził się tutaj w żydowskiej rodzinie Karol Marx . W 1871 roku, po wojnie z Francją, Trewir stał się częścią nowo utworzonego cesarstwa niemieckiego . W 1876 roku zburzono cztery bramy miejskie.

Po I wojnie światowej, od 1918 r. do czerwca 1930 roku, Trewir zajmowały wojska francuskie. W 1919 roku miał miejsce Rozejm w Trewirze .

W 1938 roku podczas nocy kryształowej została zbezczeszczona przez nazistów żydowska synagoga. 19, 21 i 23 grudnia 1944 roku w czasie II wojny światowej miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo brytyjskie i amerykańskie, w wyniku czego nastąpiły poważne zniszczenia i zginęło około 400 osób. Alianci zajęli Trewir bez większych strat 2 marca 1945 roku.

Po wojnie miasto włączono do Nadrenii-Palatynatu . W 1970 roku otwarto w mieście uniwersytet. W 1986 roku rzymskie zabytki Trewiru, katedrę św. Piotra oraz kościół Najświętszej Marii Panny wpisano na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO .

Zabytki

Porta Nigra

Most rzymski

Bazylika Konstantyna

Katedra św. Piotra

Obiekty znajdujące się na liście dziedzictwa kulturowego UNESCO :

• Porta Nigra
• Amfiteatr rzymski
• Termy Cesarskie oraz kompleks łaźni rzymskich z II wieku Barbarathermen
• Bazylika Konstantyna , czyli sala tronowa Konstantyna Wielkiego
• Rzymski most na Mozeli
• Kolumna w Igel (niem. Igeler Säule)
• Katedra św. Piotra
• Gotycki Kościół Najświętszej Marii Panny (niem. Liebfrauenkirche)

Inne zabytki w Trewirze:

• Średniowieczny Rynek Główny (niem. Hauptmarkt) wraz z późnogotycką Steipe (dawną salą bankietową władz miejskich), Czerwonym Domem (niem. Rotes Haus), kościołem św. Gangolfa, Marktkreuz oraz fontanną św. Piotra
• Dom Trzech Króli (niem. Dreikönigenhaus) wczesnogotycki dom przy Simeonstrasse
• Klasztor św. Szymona
• Kościół św. Paulina
• Opactwo benedyktyńskie św. Macieja
• Żurawie nad Mozelą: Stary Żuraw (niem. Alter Krahnen) z 1413 roku oraz barokowy Młodszy Żuraw (niem. Jüngerer Krahnen, inaczej zwany też (Alte) Zollkran) z 1774 r.
• Zamek Elektorski (niem. Kurfürstliches Schloss)
• Rokokowy Pałac Książąt Elektorów (niem. Rococo-Palais der Kurfürsten)
• Dom Karola Marksa
• Cmentarz żydowski
• W Katedrze świętego Piotra w Trewirze znajdują się szaty w których wg tradycji Jezus Chrystus przeszedł Drogę Krzyżową. Zostały one podarowane przez Helenę, cesarzową Jerozolimy.

Kolej

W mieście znajdują się stacje kolejowe: Trier Hauptbahnhof i Trier Süd .

Miasta partnerskie

• Metz , Francja
• Ascoli Piceno , Włochy
• Gloucester Wielka Brytania
• 's-Hertogenbosch , Holandia
• Pula , Chorwacja
• Fort Worth , USA
• Weimar , Niemcy
• Nagaoka , Japonia

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Trewir: strona oficjalna ( chiń.  •  niem.  •  ang.  •  fr.  •  wł.  •  niderl. ). [dostęp 29 stycznia 2009].
• Trewir: panorama miasta ( niem. ). [dostęp 29 stycznia 2009].
• Trewir: zdjęcia miasta ( ang. ). [dostęp 29 stycznia 2009].
• Trewir: zdjęcia miasta ( pol. ). [dostęp 29 stycznia 2009].
• UNESCO: Lista światowego dziedzictwa UNESCO: Zabytki rzymskie, Katedra św. Piotra i Kościół NMP w Trewirze ( ang.  •  fr. ). [dostęp 29 stycznia 2009].

Na mapach: 49°45'24″N 6°38'29″E / 49.75667, 6.64139

}}