Wierzba biała
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	malpigiowce
Rodzina :	wierzbowate
Rodzaj :	wierzba
Gatunek :	wierzba biała
Nazwa systematyczna
Salix alba L. Sp. pl. 2:1021. 1753

Gatunek leczniczy

Wierzba corocznie przycinana

Kwiatostany męskie

Wierzba biała, w. srebrna, w. pospolita (Salix alba L.) – gatunek drzewa należący do rodziny wierzbowatych . Rodzimym obszarem jej występowania jest Europa, Azja i Afryka Północna (Algeria, Maroko), rozprzestrzenia się też gdzie indziej^[2]. Nie występowała w Skandynawii , Irlandii i Szkocji , ale została tam sprowadzona i jest sadzona jako roślina ozdobna . W Polsce pospolita na całym terytorium. Status gatunku we florze Polski : gatunek rodzimy . Gatunek typowy w obrębie swego rodzaju.

Morfologia

Pokrój

Drzewo osiągające wysokość do 30 m. Korona szerokorozłożysta. Często w pniu starszych drzew występują spróchniałe dziuple. Gałęzie giętkie.

Pień

Kora szarobrunatna, popękana. Drewno bardzo miękkie i łatwo próchniejące. Roczne gałązki cienkie, młode pędy i pączki owłosione.

Liście

Wąskie, lancetowate o długości ok. 10 cm. Młode liście obustronnie jedwabiście owłosione, starsze tylko na spodniej stronie. Górna strona liści ciemnozielona, spodnia srebrzysta.

Kwiaty

Jest rośliną dwupienną , kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami , lub zwyczajowo baziami. Kotki żeńskie w nasadzie luźnokwiatowe, o języczkowatych i nietrwałych przysadkach jasnordzawego koloru. Kwiaty z 1 gruczołem miodnikowym , słupek nagi z siedzącą zalążnią . Kotki męskie z jednobarwnymi przysadkami, dwoma gruczołami miodnikowymi i 2 pręcikami o nitkach owłosionych w dolnej części.

Owoc

Filcowato owłosiona szara torebka . Nasiona bardzo drobne z pęczkiem srebrnych włosków, rozsiewane przez wiatr.

Biologia i ekologia

Drzewo szybko rosnące i dość krótkowieczne. Rośnie przede wszystkim w lasach łęgowych wzdłuż rzek, często tworząc tam wraz z topolami duże skupienia. Preferuje okresowo zalewane, piaszczyste gleby. Występuje również wzdłuż dróg, nad stawami. Często jest sadzona. Dochodzi w górach do wysokości ok. 800 m n.p.m. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Salicion albae i Ass. Salicetum albo-fragilis^[3]. Zakwita wczesną wiosną (marzec – kwiecień), równocześnie z rozwojem liści. Kwiaty zapylane przez owady , nasiona rozsiewane przez wiatr.

Zmienność

Czasami można spotkać różniące się od typowej formy, trudne do oznaczenia mieszańce z w. kruchą , w. pięciopręcikową , w. purpurową , w. migdalową.

Zastosowanie

• Roślina lecznicza :
  • Surowiec zielarski : kora (Cortex Salicis) zawiera flawonoidy , kwasy organiczne oraz glikozydy . Najważniejszym z nich jest glikozyd fenolowy – salicyna . Korę zbiera się z 2 – 3 letnich gałęzi wczesną wiosną, gdy ruszają soki i łatwo jest ją oddzielić od drewna. Korę suszyć można zarówno w ciemnych, jak i jasnych pomieszczeniach. Do celów leczniczych wykorzystywana może być również kora wierzby kruchej , wierzby purpurowej , wierzby pięciopręcikowej i wierzby wiciowej .
  • Działanie: salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i ściągające. Wykorzystywana jest przy takich dolegliwościach i chorobach, jak: ból głowy , przeziębienie przebiegające z gorączką, różne choroby reumatyczne , miażdżyca . Obecnie już nie pozyskuje się do celów leczniczych kory wierzby, gdyż jest zastępowana syntetycznie produkowanym kwasem acetylosalicylowym (nazwa handlowa „Aspiryna”, „Polopiryna”). W medycynie ludowej wykorzystywano korę wierzby również do leczenia nerwobólów i jako środka ułatwiającego zasypianie i uspokajającego.
• Drewno jest powszechnie wykorzystywane jako materiał opałowy.
• Jest często nasadzana przy drogach, na wałach przeciwpowodziowych oraz na brzegach rzek w celu ich umocnienia i zabezpieczenia przed osuwaniem ziemi. Dzięki silnie rozbudowanemu systemowi korzeniowemu i szybkiemu wzrostowi nadaje się również do rekultywacji terenów i wysypisk śmieci .
• Jako roślina pobierająca z podłoża bardzo duże ilości wody sadzona jest na terenach podmokłych i bagnach w celu ich osuszenia.
• Niektóre odmiany są uprawiane jako rośliny ozdobne .

Przypisy

Bibliografia