Medycyna weterynaryjna (potocznie weterynaria) -
nauka
traktująca o
chorobach
zwierząt
, ich leczeniu oraz
profilaktyce
, higienie produktów pochodzenia zwierzęcego oraz zajmująca się ochroną ludzi przed
chorobami pochodzenia odzwierzęcego
.
Początki weterynarii
Pierwsze zapiski historyczne o leczeniu zwierząt pochodzą z roku 3000 p.n.e. z
Mezopotamii
i dotyczą pierwszego w historii lekarza weterynarii o imieniu Urlugaledinna. W starożytnej
Grecji
leczeniu zwierząt poświęcał uwagę
Hipokrates
. Około 500 p.n.e. jako pierwszy dokonywał sekcji zwierząt dla celów naukowych
Alkmeon z Krotonu
.
Arystoteles
opisał niektóre choroby zwierząt, m.in.
wściekliznę
psów
i
nosaciznę
koni
.
Pierwszy szpital dla zwierząt powstał w
Indiach
za panowania króla Aśoki w III w. p.n.e. W
średniowieczu
na rozwój weterynarii wpływ wywarło szereg dzieł, m.in. Canon medicinae Avicenny, Anatomia del cavallo C. Ruiniego, opisy rozmaitych chorób zwierząt, m.in. w
1494
pierwszy opis
ospy
owiec
F. Rabelais’go. W
1711
Włoch
G.M. Lancisi pierwszy rozpoznał rinderpest (chorobę bydła).
Pierwszą uczelnią weterynaryjną była Wyższa Szkoła Weterynarii w
Lyonie
we Francji, założona w
1762
przez C. Bourgelata. W latach 70. XVIII w. powstały następne w
Szwecji
, w
Hanowerze
w
Niemczech
, w
Danii
oraz w
Wiedniu
.
W
Polsce
pierwszą książką o leczeniu zwierząt była Sprawa a lekarstwa końskie królewskiego kowala Conrada (
1532
). Pierwszą polską Szkołę Weterynaryjną założył w
1823
Ludwik Henryk Bojanus przy Wydziale Lekarskim
Uniwersytetu Wileńskiego
. W
1840
w
Warszawie
powstała Szkoła Weterynaryjna, pod naciskami zaborcy
zrusyfikowana
i przemianowana w
1873
na Instytut Weterynaryjny.
1881
utworzono we
Lwowie
Szkołę Weterynarii,
1898
przekształconą w Akademię Weterynaryjną.
1927
otwarto Wydział Weterynaryjny na
Uniwersytecie Warszawskim
, przeniesiony
1952
do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
1945
w
Puławach
powstał Instytut Weterynarii, placówka naukowo-badawcza obejmująca szereg pracowni i zakładów naukowych, m.in. mikrobiologii, higieny zwierząt, anatomii patologicznej, parazytologii i chorób inwazyjnych, chorób bydła, świń, drobiu, ryb, owadów użytkowych, technologii i kontroli leków weterynaryjnych, badania produktów zwierzęcych.
Nauki podstawowe to zespół dziedzin obejmujących całość procesów zachodzących w prawidłowo funkcjonującym organizmie, a także wyjaśniające zachodzenie procesów chorobowych. Przygotowują lekarza weterynarii do zrozumienia zasady działania organizmu zwierzęcego. Należą do nich:
Nauki kliniczne to zespół nauk ściśle ukierunkowanych na jedną dziedzinę zainteresowań. Ich opanowanie przygotowuje lekarza weterynarii do sprawnego działania w kierunku profilaktyki, diagnozy i leczenia poszczególnych schorzeń zwierząt. Należą do nich:
- Diagnostyka obrazowa:
zdjęcie rentgenowskie
,
endoskopia
,
USG
,
EKG
,
TK
,
MRI
- Diagnostyka laboratoryjna:
morfologia krwi
,
badanie moczu
,
posiew
,
gazometria
,
skład osocza
,
biopsja
- Sprzęt medyczny:
fonendoskop
,
narzędzia chirurgiczne
Kształcenie lekarzy weterynarii
Studia na kierunku weterynaria w polskich uczelniach trwają 5,5 roku (wyjątek od
Deklaracji Bolońskiej
) jako jednostopniowe studia magisterskie zakończone uzyskaniem tytułu
lekarza weterynarii
, równorzędnego z tytułem
magistra
. Obecnie lekarzy weterynarii w Polsce kształci się na następujących uczelniach:
Uprawnienia dydaktyczne pozwalające kształcić w zakresie nauk weterynaryjnych, a także nadawać tytuły:
- lekarza weterynarii (lek. wet.), międzynarodowa nomenklatura: DVM
-
doktora
nauk weterynaryjnych (dr n. wet.), międzynarodowa nomenklatura: DVM Ph.D.
-
doktora habilitowanego
nauk weterynaryjnych (dr hab. n. wet.), międzynarodowa nomenklatura: Assistant Professor, DVM Ph.D.
oraz występować do
Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów
o nadanie tytułu:
-
profesora
nauk weterynaryjnych (prof. n. wet.), międzynarodowa nomenklatura: Professor, DVM Ph.D.
posiadają w Polsce:
Nadawaniem tytułów specjalistów w danej dziedzinie trudni się
Komisja Do Spraw Specjalizacji Lekarzy Weterynarii
. W Polsce działa 17 programów specjalizacyjnych dla lekarzy weterynarii:
- Choroby przeżuwaczy
- Choroby koni
- Choroby trzody chlewnej
- Choroby psów i kotów
- Choroby drobiu oraz ptaków ozdobnych
- Choroby zwierząt futerkowych
- Użytkowanie i patologia zwierząt laboratoryjnych
- Choroby ryb
- Choroby owadów użytkowych
- Choroby zwierząt nieudomowionych
- Rozród zwierząt
- Chirurgia weterynaryjna
- Radiologia weterynaryjna
- Prewencja weterynaryjna i higiena pasz
- Higiena zwierząt rzeźnych i żywności pochodzenia zwierzęcego
- Weterynaryjna diagnostyka laboratoryjna
- Epizootiologia i administracja weterynaryjna
Struktura weterynarii w Polsce
Zakładami leczniczymi dla zwierząt wg ustawy są:
- gabinet weterynaryjny
- przychodnia weterynaryjna
- lecznica weterynaryjna
- klinika weterynaryjna
- weterynaryjne laboratorium diagnostyczne
We wszystkich wyżej przedstawionych zakładach, oprócz lekarzy weterynarii mogą być również zatrudniani
technicy weterynarii
, którzy posiadają kwalifikacje do wykonywania niektórych czynności weterynaryjnych.
Przy
wydziałach medycyny weterynaryjnej
również funkcjonują kliniki weterynaryjne, które są jednocześnie jednostkami naukowo-dydaktycznymi, jak i zakładami lecznictwa zwierząt. Są to wysoce rozbudowane jednostki, zatrudniające wyspecjalizowanych we wszystkich dziedzinach weterynaryjnych lekarzy weterynarii, doktorów, doktorów habilitowanych, jak i profesorów nauk weterynaryjnych. Takie kliniki są zazwyczaj również wyposażone w wysoce specjalistyczne urządzenia diagnostyczne, jak chociażby
tomograf komputerowy
.
W całej Polsce funkcjonuje również
Inspekcja Weterynaryjna
, która pełni nadzór nad mleczarniami, rzeźniami, i wszystkimi innymi zakładami trudniącymi się produkcją żywności pochodzenia zwierzęcego, pełni nadzór nad zakładami wyspecjalizowanymi w produkcji pasz dla zwierząt, jak i monitoruje stan epizootyczny kraju, tzn. zapobiega szerzeniu się chorób zakaźnych zwierząt.
W każdym województwie zostali również powołani lekarze weterynarii, którzy również sprawują nadzór weterynaryjny na danym terenie. Są to:
- powiatowi lekarze weterynarii
- wojewódzcy lekarze weterynarii
- granicznymi lekarzami weterynarii
Nadzór nad
Inspekcją Weterynaryjną
w kraju sprawuje zatrudniony w randze ministra
Główny Lekarz Weterynarii
. Aktualnie tę funkcję pełni:
- dr. n. wet. Janusz Związek.
Wszyscy lekarze weterynarii posiadający prawo do wykonywania zawodu są zrzeszeni w
Krajowej Izbie Lekarsko-Weterynaryjnej
.Samorząd ten czuwa między innymi nad należytym wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii. Aktualnym Prezesem KILW jest:
- dr n. wet. Tadeusz Jakubowski.
Centralnym laboratorium referencyjnym akredytowanym przez Unię Europejską w zakresie nauk weterynaryjnych jest
Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach
. W kraju istnieje również szesnaście Zakładów Higieny Weterynaryjnej (w każdym województwie po jednym), w których również przeprowadzane są badania laboratoryjne na obecność drobnoustrojów chorobotwórczych w badanych tkankach, lecz już nie na taką skalę jak w
Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - PIB w Puławach
.
Zobacz też
Linki zewnętrzne