Kościół klasztorny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w
Lubiniu
Obecny
barokowy
kształt kościoła pochodzi z XVIII w., do dzisiaj jednak zachowały się w nim partie z wcześniejszych epok.
Romańskie
(z XII w.) są fundamenty i dolna część wieży, mur ściany południowej do wysokości 8 m z przyległym fragmentem muru kamiennego. W stylu
gotyckim
w XV i XVI w. wybudowano zasadniczą część wieży, jak również wyższe partie
nawy
,
prezbiterium
i
zakrystię
jak również
szczyt
od strony wschodniej.
Wnętrze kościoła, utrzymane w stylu
barokowym
, jest jednym najcenniejszych przykładów sztuki sakralnej w Wielkopolsce.
W
nawie
nakrytej
sklepieniem kolebkowym
podczas ostatniej renowacji częściowo odsłonięto i pozostawiono fragmenty romańskich murów kamiennych. Na ścianach
późnorenesansowe
nagrobki Andrzeja i Stanisława Chrzczonowskich (
opata
lubińskiego i jego brata) oraz
opata
Pawła Chojnackiego (wszystkie z XVI w.) i szlachcica Adama Bielewskiego (początek XVII w.).
Po prawej stronie
nawy
kaplica Pana Jezusa z
barokowym
drewnianym
ołtarzem
z 1700 r. w kształcie winorośli,
sarkofagiem
Bernarda z Wąbrzeźna
oraz płytą nagrobną
Władysława Laskonogiego
z XIII w.
W prawym ramieniu
transeptu
kaplica Matki Boski Różańcowej z otoczonym kultem obrazem Matki Boskiej Lubińskiej z XVII w. (wizerunek w typie Matki Boskiej Śnieżnej).
Lewe ramię
transeptu
stanowi kaplica
św. Benedykta
z obrazem świętego z ok. 1800 r. pędzla Leonarda Hempla. Na rogu kaplicy i nawy rokokowa
ambona
w kształcie jaskółczego gniazda z XVIII w.
W
prezbiterium
ołtarz
główny z lat 1730-38 z obrazem Paula Trogera przedstawiającym narodzenie Najświętszej Marii Panny. Ołtarz jest otoczony wieloma rzeźbami m.in. papieży
Leona I
i
Grzegorza I
, Baranka, aniołów, a nad obrazem wznosi się rozbudowana kompozycja rzeźbiarska, ukazująca
Trójcę Świętą
.
Po bokach
stalle
z ok.
1730
–
38
roku z warsztatu Jana Jerzego Urbańskiego, zwieńczone około 50 rzeźbami, w tym Ecclesii (alegorii Kościoła), króla
Dawida
i ojców Kościoła
św. Hieronima
,
św. Grzegorza Wielkiego
,
św. Ambrożego
,
św. Augustyna
. Przy stallach znajduje się też
rokokowy
tron opacki z baldachimem.
Na uwagę zasługuje też
polichromia
pokrywająca wszystkie sklepienia kościoła, wykonana w latach 1730-40 przez bliżej nieznanego malarza benedyktyńskiego z Bawarii o nazwisku Gross lub Croft. Malowidła są głównie treści maryjnej, przedstawiają m.in. scenę
Wniebowzięcia
(nad
prezbiterium
), sześć cnót Marii (skrzyżowanie
nawy
z
transeptem
), koronację Matki Boskiej (prawe ramię
transeptu
) i triumf Marii jako Królowej Nieba jadącej na wozie (
nawa
).
Rozporządzeniem Prezydenta RP z dn. 9 grudnia 2009 r. zespół opactwa Benedyktynów wraz z kościołem klasztornym NMP został uznany za
Pomnik historii
.