Batalion (nazwa skrócona baon) –
jednostka organizacyjna wojska
, mniejsza od
pułku
– ok. 300-700 żołnierzy (czasem więcej niż 700).
Termin wprowadzony został po raz pierwszy przez
Niccolò Machiavellego
jako określenie oddziału piechoty mniejszego od
batalii
. Od połowy
XVI
wieku nazwę tę wprowadzono we
Francji
dla oznaczenia jednostki taktycznej o zmiennej liczbie
żołnierzy
.
Maurycy Orański
jako wódz naczelny armii holenderskiej terminem batalion oznaczył jednostkę taktyczną
piechoty
podzieloną na 2 dywizjony
muszkieterów
i 1 dywizjon
pikinierów
, jednostka taka składała się z 550 ludzi. Później ten typ jednostki upowszechnił się w innych armiach. Od połowy
XVII
wieku batalion stał się także jednostką administracyjną wojska liczącą około 1000 żołnierzy.
W
Polsce
batalion jako jednostka taktyczna pojawił się w
1705
roku w ramach reformy wojsk przeprowadzanych przez
Augusta Mocnego
na wzór wojsk
saskich
i były częścią regimentów piechoty.
W okresie
wojny siedmioletniej
w wojskach
Prus
,
Austria
i
Rosja
ukształtował się batalion jako jednostka taktyczna licząca 1000 żołnierzy, dzieląca się administracyjnie na 6
kompanii
. Pod względem taktycznym dzieliła się ona na 2 skrzydła, 4 dywizjony i 8 plutonów, do takiego batalionu przydzielano zazwyczaj od 3 do 5
dział
. W Prusach oprócz jednostek piechoty liniowej liczących 1000 żołnierzy, istniały również bataliony strzelców liczące 400 ludzi.
We Francji w okresie
rewolucji francuskiej
ukształtował się batalion liczący 800 żołnierzy podzielony na 9 kompanii. W
1808
w ramach reformy wojsk francuskich batalion stał się jednostką składającą się z 6 kompanii (4 kompanii
fizylierów
, 1 kompanii
grenadierów
i 1 kompanii
woltyżerów
), każda z nich liczyła po 140 żołnierzy.
W czasie
wojny krymskiej
batalion został ostatecznie ukształtowany jako jednostka piechoty składająca się z 4 kompanii liczący po 200 – 250 żołnierzy. Taka forma utrzymała się do
I wojny światowej
, gdy w skład batalionów zaczęto wprowadzać
pododdziały
wsparcia. Zjawisko to nasiliło się zwłaszcza w trakcie
II wojny światowej
, gdy do batalionów piechoty wprowadzano pododdziały
dział przeciwpancernych
,
moździerzy
, łączności, zaopatrzenia.
W okresie po I wojny światowej rozpoczął się proces różnicowania wojsk i obok batalionów piechoty zaczęły powstawać wyspecjalizowane typy batalionów. Proces ten postępował wraz z rozwojem techniki wojskowej. W ten sposób powstały bataliony piechoty zmotoryzowanej, piechoty morskiej, piechoty górskiej,
saperów
, łączności,
czołgów
,
dział pancernych
, medyczne i szereg innych, wyspecjalizowanych do wykonywania konkretnych działań na polu walki lub w zabezpieczeniu takich działań.
Obecnie batalion stanowi jednostkę taktyczną (
pododdział
), składający się z kilku (3-6)
kompanii
i mniejszych pododdziałów zabezpieczenia. W wojskach
NATO
i
USA
batalion zazwyczaj wchodzi w skład
brygady
, w armii rosyjskiej (i w armiach państw, niegdyś tworzących
Układ Warszawski
) zazwyczaj wchodzi (wchodził) w skład
pułku
. W jednostkach artylerii i kawalerii odpowiednikiem batalionu jest w szeregu armii
dywizjon
.
Batalion zazwyczaj składa się z dowództwa,
sztabu
wraz z pododdziałem dowodzenia (zazwyczaj pluton lub kompania dowodzenia), kilku kompanii zasadniczego dla danego batalionu rodzaju wojsk, czasem dodatkowo kompanii innego rodzaju wojsk (np. w batalionie zmechanizowanym mogą być 3 kompanie zmechanizowane i 1 bateria moździerzy, oraz pododdziałów zabezpieczających wykonanie zadań batalionu (np.
saperzy
,
artyleria przeciwpancerna
,
artyleria przeciwlotnicza
). Obecnie w
Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
bataliony występują w ramach
brygady
lub
pułku
(są wtedy pododdziałami) albo jako bataliony samodzielne (są wtedy oddzielnymi jednostkami wojskowymi). Etatowym dowódcą batalionu (
dywizjonu
) w SZ RP jest oficer starszy w stopniu
podpułkownika
.
Niektóre samodzielne bataliony występujące obecnie w
WP
Zobacz też
Bibliografia
- PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001,