Kaplica pod wezwaniem św. Wawrzyńca, zwana Skotnickich oraz Skarszewskiego –
rzymskokatolicka
świątynia o charakterze
zabytkowym
, należąca do parafii archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława w
Krakowie
.[1] Jest jedną z
kaplic
publicznych
bazyliki archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława
w Krakowie na
Wawelu
. Znajduje się przy północnym ramieniu
ambitu
, pomiędzy
kaplicą Lipskich
(od zachodu), a
kaplicą Zebrzydowskiego
(od wschodu).
Historia
Obiekt zbudowano w
1339
r. sumptem
Jarosława Bogorii Skotnickiego
–
archidiakona
krakowskiego, a późniejszego
arcybiskupa gnieźnieńskiego
. W
1540
r. wstawiono płytę nagrobną
kanonika
Stanisława Rożnowskiego, odlaną w Krakowie przez Jorga Algajera z Ulm.
16 września
1623
r.
bp
Marcin Szyszkowski
wysłał list do
kapituły
, w którym napisał o swoim zamiarze przebudowania kaplicy na swoje
mauzoleum
, łącząc ją z sąsiednią – późniejszą kaplicą Lipskich. Po rezygnacji ze swoich planów, projektu przerobienia budowli podjął się
scholastyk
kapitulny Stanisław Skarszewski oraz
oficjał
Jan Zerzyński. Do odnawiania obiektu zabrano się pod koniec 1623 r., a roboty ukończono w
1625
r. Po śmierci Skarszewskiego przybyło jego
epitafium
, które sprawił Mikołaj Skarszewski (
stolnik
sandomierski). W
1626
r. na kracie zawieszono miedzianą tablicę w kształcie tarczy z herbami
Janina
,
Rawicz
,
Ciołek
i Kosy, a także drewnianą tabliczkę z napisem Capella Skarszeviana. W
1636
r. kanonik Jan Skarszewski ufundował nowy ołtarz drewniany z czterema kolumnami i obrazem Jezus Ukrzyżowany. Kolejny ołtarz oraz portal projektu
Franciszka Placidiego
, ufundowano w
1761
r. Obrazy do ołtarza namalował
Walenty Janowski
. W
1811
r. sumptem Elżbiety Skotnickiej z Laśkiewiczów wzniesiono pomnik Michała Skotnickiego, dłuta Stefano Ricciego.
Architektura
Obiekt założony został na rzucie kwadratu. Do kaplicy wiedzie
barokowy
portal
z
marmuru dębnickiego
. Półkolistą, oprofilowaną
arkadę
flankują
pilastry
, ustawione na
cokołach
.
Trzony
kolumn oraz przyłucza arkady
inkrustowane
są różowym
marmurem
paczółtowickim, natomiast na wolutowych
kapitelach
znajduje się ornament, przypominający liście
akantu
. Na pilastrach wspiera się przełamane
belkowanie
z przerywanym segmentowym
przyczółkiem
, zakończonym wolutami. Umieszczoną pośrodku nasadę również wieńczy przełamane belkowanie z segmentowym przyczółkiem, zakończonym
krzyżem łacińskim
. We wnętrzu, przy ścianie wschodniej usytuowany jest późnobarokowy ołtarz, opatrzony w obrazy Hołd Pasterzy i Św. Piotr Apostoł. W kaplicy znajduje się również epitafium Stanisława Skarszewskiego, wykonane z czarnego
marmuru
i brązu. Tablica ta składa się z portretu zmarłego, malowanego na blasze, ujętego kolumnami. Inne epitafium wspomina Jakuba Górskiego –
rektora
Uniwersytetu Jagiellońskiego
. Pod oknem, na ścianie północnej umieszczono
brązową
,
renesansową
płytę nagrobną Tomasza Różnowskiego. Przy ścianie zachodniej usytuowany jest także
klasycystyczny
nagrobek malarza Michała Skotnickiego. Na cokole z czerwonego marmuru znajduje się rzeźba z białego marmuru. Przedstawia ona postać żałobnicy, siedzącej obok złamanej kolumny, zwieńczonej urną. U jej stóp leżą pędzle, paleta oraz lira.
Przypisy
Bibliografia
- Czyżewski, Krzysztof J., Królewska Katedra na Wawelu. Przewodnik. Wydanie poprawione. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 2002.
- Kuczman, Kazimierz. Wzgórze wawelskie. Przewodnik. Wydanie drugie. Kraków 1988.
- Rożek, Michał. Krakowska katedra na Wawelu. Przewodnik dla zwiedzających. Wydanie trzecie. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 1989.
- Rożek M., Katedra Wawelska w XVII wieku. Wydanie pierwsze. Wydawnictwo Literackie. Kraków 1980.
