Irakijczyk noszący kefiję jak turban
Kefija (
arab.
: كوفية, kūfījah
ang.
: keffiyeh, arabic scarf) – tradycyjne
arabskie
nakrycie głowy. Kwadratowy kawałek materiału, przeważnie
bawełniany
, złożony i owinięty w różny sposób dookoła głowy. Występuje wiele odmian, wiele
palestyńskich
kefiji jest wykonana z mieszaniny bawełny i
wełny
, która charakteryzuje się tym, iż zachowuje ciepło i schnie szybko. Przeważnie złożona na pół, tak iż formuje się trójkąt, sfałdowany następnie na czole. Często kefija utrzymywana jest na odpowiednim miejscu za pomocą pętli ze sznurka, nazywanej
agal
(عقال, ʿiqāl). Niektórzy noszący tę chustę formują z niej
turban
, podczas gdy inni noszą ją luźno opadającą na ramiona i plecy. Kefija najczęściej jest biała, z czarnym lub czerwonym wzorem. Prosta, biała kefija jest najbardziej popularna w państwach
Zatoki Perskiej
, wypierając niemal całkiem inne wzory z
Kuwejtu
i
Bahrajnu
. Biało-czarna kefija jest najbardziej rozpowszechniona w krajach
Lewantu
. Biało-czerwona natomiast jest najbardziej związana z
Jordanią
.
Kefija jest często wymawiane jako keffijeh, keffija, kaffija, kufija i in. To pokazuje różne rozumienie i transliterację
języka arabskiego
na
alfabet łaciński
, które różnią się w zależności od regionu. Uważa się, że nazwa wywodzi się od miasta
Kufa
(الكوفة, al-kūfah). Czasem używana jest nazwa ghutra (غطرة, ġuṭrah głównie w
Arabii Saudyjskiej
i
Bahrajnie
), szmagh (شماغ, šmāġ) lub hatta (حطّة, ḥaṭṭah). W
Polsce
potocznie funkcjonuje nazwa arafatka. Nazwa pochodzi od nieżyjącego przywódcy
Palestyńczyków
–
Jasera Arafata
.
Palestyński symbol narodowy
W latach 30., kefija stała się symbolem palestyńskiego ruchu narodowego, jako efekt skojarzenia jej z terenami i ludnością wiejską (w opozycji do noszonych przez mieszkańców miast
fezów
). Była używana przez Palestyńczyków popierających wielkiego
muftiego
Jerozolimy
Amina al-Husajniego w czasie tzw. Wielkiego Powstania (buntu Arabów palestyńskich wobec
brytyjskich
władz mandatowych, trwającego w latach
1936
-
1939
). Brytyjczycy zabronili noszenia kefii w
Jeninie
, pojawiła się nawet propozycja naczelnego dowódcy, aby zamykać wszystkich je noszących, ale nie zostało to podchwycone przez jego podwładnych. Później stała się "znakiem firmowym" Jasera Arafata, którego trudno było ujrzeć, a co dopiero sfotografować bez tej charakterystycznej chusty. Nosił on kefiję w sposób tradycyjny, ale także zawiązywał sobie drugą na szyi.
Drugą znaną osobą noszącą kefiję była Lajla Chalid, członkini zbrojnego skrzydła
Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny (LFWP)
. Kilkanaście fotografii terrorystki pojawiło się w zachodniej prasie po porwaniach samolotów przez LFWP w
1969
i
1970
roku. Przeważnie przedstawiały one Lajlę noszącą kefiję w stylu muzułmańskiej kobiety (
hidżab
), udrapowanej na głowie i ramionach. Było to o tyle niezwykłe, iż kefiję kojarzono z arabskim
maskulinizmem
, stąd taki wizerunek brano za manifest równości z mężczyznami w walce zbrojnej z
Izraelem
.
Od wybuchu
Pierwszej Intifady
i pojawieniu się
Hamasu
, jako rywala
Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP)
, kolor wzorów na chuście świadczy obecnie o politycznych sympatiach noszącego. Biało-czarna, "palestyńska" kefija kojarzona jest obecnie z OWP i
Fatahem
. Zielona, będąca koloru
islamu
, łączy się z sympatiami wobec
Islamskiego Dżihadu
. Czerwona kojarzona jest z
socjalizmem
i zwolennikami ruchów panarabskich. Często noszą ją członkowie
Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny
i
Demokratycznego Frontu Wyzwolenia Palestyny
. Czasem jest także noszony przez sympatyków Hamasu, którego członkowie najczęściej używają masek narciarskich.
Ludzie z Zachodu noszący kefije
Prawdopodobnie najbardziej znaną osobą pochodzącą z Zachodu noszącą kefiję był brytyjski
pułkownik
Thomas Edward Lawrence
(znany bardziej jako Lawrence z Arabii), który używał prostej, białej chusty. Ubierał się w stylu arabskim, aby uzyskać poparcie Arabów, którymi dowodził w czasie
I wojny światowej
. Jego wizerunek został spopularyzowany przez film
Lawrence z Arabii
, w którym Lawrence'a grał
Peter O'Toole
.
Z powodu postrzegania Arabów jako sprzymierzeńców w czasie I wojny światowej, nieme kino zwłaszcza amerykańskie chętnie używało kefiji jako charakterystycznego elementu kostiumów. Przykładem tutaj może być rola
Rudolfa Valentino
w produkcjach Szejk (
1921
) i Syn Szejka (
1926
). Kefija niewątpliwie służyła do dodania "egzotyki" fabule filmu.
Wzrost sympatii do Palestyńczyków, zwłaszcza w latach po podpisaniu
porozumień z Oslo
(
1993
), doprowadził do szerokiego używania kefiji jako symbolu solidarności z narodem palestyńskim. Na Zachodzie najpopularniejsze stały się biało-czarne, klasyczne chusty. Najczęściej noszone na szyi niczym zawinięty szal. Później pojawiły się także zakończone prostokątnie, z wizerunkami palestyńskich flag. Po wybuchu
Intifady Al-Aksa
w
2000
roku na wielu kefijach zaczęto umieszczać także graficzne wizerunki
Meczetu Al-Aksa
.
Z wielu różnych powodów,
amerykańscy
i
brytyjscy
żołnierze podczas wojny z
Irakiem
i późniejszej jego okupacji, często byli fotografowani i filmowani z kefijami na szyjach. Najczęściej były one koloru
khaki
i z czarnym wzorem. Powodem tego mogły być próby zjednania sobie arabskich mieszkańców, jak również względy praktyczne. Najczęściej spotyka się obrazy żołnierzy noszących kefije złożone w trójkąt i zawiązane wokół szyi. W ten sposób chustą można zakryć nos i usta, co w połączeniu z goglami lub okularami zapewnia doskonałą ochronę przed piaskiem pustynnym, kefija na szyi miała także zapobiegać jej otarciom od kołnierza kamizelki kuloodpornej.