Organizmy zmodyfikowane genetycznie w skrócie GMO ( ang. Genetically Modified Organisms) to organizmy , których geny zostały celowo zmienione przez człowieka .

Według art. 3 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych^[1] GMO to organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób nie zachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji .

Modyfikacje, jakim podlegają organizmy można podzielić na trzy grupy

• zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie
• do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów
• wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku (organizmy transgeniczne)

Modyfikacje genetyczne budzące najwięcej kontrowersji to przeważnie wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę, nie występującą u niego naturalnie.

Główne zastosowania modyfikacji:

• zmodyfikowane mikroorganizmy są używane do produkcji pewnych substancji chemicznych, takich jak np. insulina
• modyfikowanie roślin pozwala dodać/wzmocnić cechy zwiększające opłacalność produkcji.

Modyfikacje genetyczne w biologii i medycynie

Organizmy transgeniczne mają szerokie zastosowania w badaniach współczesnej biologii i medycyny molekularnej , między innymi w badaniach nad rakiem , chorobami dziedzicznymi , chorobami zakaźnymi oraz w badaniach nad mechanizmami rozwoju (tzw. modele transgeniczne).

Przykłady organizmów transgenicznych w medycynie:

• Mysi model białaczki^[2]

Modyfikacje genetyczne w rolnictwie

Modyfikacje roślin uprawnych polegają przede wszystkim na wprowadzeniu lub usunięciu z nich określonych genów. Modyfikacje mają przede wszystkim na celu:

• zwiększenie odporności na herbicydy i szkodniki,
• zwiększenie odporności na infekcje wirusowe , bakteryjne i grzybowe ,
• zwiększenie tolerancji na stres abiotyczny (głównie zmiany klimatyczne),
• przedłużenie trwałości owoców,
• poprawę składu kwasów tłuszczowych oraz aminokwasów białek ,
• unormowanie stężenia fitoestrogenów ,
• zwiększenie zawartości suchej masy,
• zmianę zawartości węglowodanów , karotenoidów i witamin ,
• usunięcie składników antyżywieniowych - toksyn , związków utrudniających przyswajanie składników, związków które podczas obróbki kulinarnej ulegają reakcjom chemicznym wytwarzając toksyny, zwiększając np. zawartość nutraceutyków, czyli substancji niezbędnych dla zdrowia,

Na świecie najczęściej modyfikowanymi roślinami są: kukurydza , pomidory, soja zwyczajna , ziemniaki , bawełna , melony , tytoń . W Europie najczęściej modyfikuje się: kukurydzę, rzepak , buraki cukrowe , ziemniaki.

Kraje produkujące najwięcej GMO to w kolejności: USA, Argentyna, Kanada, Brazylia, Chiny, RPA,

Przykłady organizmów transgenicznych w rolnictwie:

• transgeniczne pomidory o przedłużonej trwałości
• transgeniczne rośliny tytoniu , odporne na herbicydy
• soja transgeniczna odporna na działanie glifosatu

Modyfikacje genetyczne zwierząt

Modyfikacje zwierząt mają na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli - szybciej rosnące świnie, ryby, zastosowaniu ich w produkcji białek, enzymów, innych substancji wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym (jako bioreaktory), uodpornieniu na choroby.

Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany i trwa długo, koszty są bardzo duże. Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują lub są bezpłodne.

Dostępność

W kwietniu 2010 włoski minister zdrowia oraz minister środowiska podpisali dekret zakazujący upraw kukurydzy MON 810 na terytorium swojego kraju. Konieczność przeprowadzenia oceny wpływu odmian gatunków na ludzi i środowisko popiera 75% Włochów^[3].

W marcu 2010 Minister Rolnictwa Marek Sawicki sprzeciwił się sposobowi, w jaki Komisja Europejska przeprowadziła procedurę rejestracji modyfikowanego genetycznie ziemniaka. Państwa członkowskie UE nie wiedziały, że KE planuje wprowadzenie zmodyfikowanego ziemniaka do uprawy^[4].

Polska

Według danych ISAAA w Polsce w 2008 r. trzy tys. hektarów było wykorzystywanych pod uprawy roślin genetycznie zmodyfikowanych^[5] tj. trzykrotnie wiecej niż rok wczesniej^[6]. W Polsce dozwolone jest również stosowanie do karmienia zwierząt hodowlanych pasz zawierających organizmy modyfikowane genetycznie^[7]. W samej Unii Europejskiej od ok. 12 lat jest dopuszczona do uprawy, przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), odmiana kukurydzy zmodyfikowanej MON 810^[8].

Zobacz też

• biotechnologia roślin
• biotechnologia zwierząt
• Burson Marsteller - agent propagandowy Monsanto

Przypisy

Linki zewnętrzne

• GMO, Ministerstwo Środowiska