Koalicja Narodowa (
fin.
Kansallinen Kokoomus, skr. Kok.,
szw.
Samlingspartiet, skr. Saml.) -
fińska
partia polityczna o profilu konserwatywno-liberalnym. Jej
posłowie
w
Parlamencie Europejskim
zasiadają we
frakcji chadeckiej
.
Promuje "indywidualnej wolności i odpowiedzialności, równości, demokracji i Zachodniej system gospodarczy, zasady humanitarne i opiekuńcze".
Korzenie partii sięgają ruchów kulturalnych i politycznych w dziewiętnastowiecznej,
autonomicznej
Finlandii
byli tzw. fennomani. Domagali się oni upowszechnienia
języka fińskiego
i równouprawnienia go z
językiem szwedzkim
. W końcu XIX wieku, wobec prób ograniczenia przez
carat
fińskiej autonomii, wśród fennomanów nastąpił rozłam na starofinów, skłonnych do ustępstw wobec
Rosji
i młodofinów, broniących autonomii.
Po
rewolucji lutowej 1917
roku nastąpiło odrodzenie narodowe
Finów
i oderwanie Finlandii od Rosji. Z pomocą wojsk
niemieckich
6 grudnia
1917
Finowie
ogłosili niepodległość. Pierwsza
konstytucja
("Akt o Formie Rządu") została uchwalona 21 czerwca
1919
.
Mniej więcej w tym samym okresie, w
1918
, starofinowie utworzyli
konserwatywną
partię Kansallinen Kokoomus (KOK), czyli Koalicję Narodową. Jednym z przywódców był Juha Kusti Paasikivi, który od maja do października
1918
był
premierem
Finlandii. Paasikivi chciał przyjaznych stosunków z powstającą
Rosją Radziecką
i doprowadził nawet do podpisania z nią w
1920
traktatu
pokojowego. Sama partia miała jednak odmienne cele i dążenia, gdyż skłaniała się bardziej ku współpracy z Niemcami. Koalicja Narodowa miała konserwatywny,
nacjonalistyczny
i progermański program z silnymi akcentami antykomunistycznymi. Początkowo opowiadała się za ustanowieniem w Finlandii
monarchii
, jednak w
1919
zaakceptowała
republikańską
formę państwa. Bazę społeczną tej partii stanowiła zgodnie z tradycją starofinów
burżuazja
, wyższe warstwy urzędnicze, duchowieństwo, znaczna część korpusu oficerskiego i część inteligencji, zwłaszcza wykonująca wolne zawody.
W latach
1939
–
1944
Koalicja Narodowa wchodziła w skład koalicji rządzącej. Fakt współpracy z nazistami wpłynął na marginalizację polityczną partii tuż po
1945
. Po przetargach koalicyjnych partia przeszła do opozycji. Mimo tego lider partii, Juho Paasikivi, do
1946
piastował urząd premiera, a w latach
1946
-
1956
- prezydenta (w Finlandii prezydent skupia w rękach dużą władzę).
Po
drugiej wojnie światowej
, w szczególności w latach sześćdziesiątych, ugrupowanie postanawia nieco zmienić swoje oblicze. Elementy germanofilskie zostają wyeliminowane, a konserwatyzmowi nadano bardziej stonowany i współczesny charakter. Partię cechuje jednak nadal akcentowanie elementów nacjonalistycznych, nordyckich oraz prokapitalistycznych. Zaczęto dążyć do tego aby ugrupowanie objęło swoimi wpływami również warstwy średnie. Program partii obejmował też bliższą współpracę z innymi krajami
skandynawskimi
i kontynuował linię Paasikiviego w zakresie stosunków z
ZSRR
. W
1958
, po raz pierwszy od
1945
, partia weszła w skład koalicji rządzącej.
Przełom dla Koalicji przyniósł jednak dopiero rok
1979
, gdy zdobyła ona około 22% głosów (uważano to za fińską część
"konserwatywnej rewolucji"
- w tym okresie wzrosło w świecie poparcie dla haseł konserwatywnych). Wtedy też KOK miała najwięcej w swojej historii członków - około 87.000. Partia, dzięki finansowemu i personalnemu wsparciu burżuazji, środowisk menedżerskich oraz wpływowej prasy wywierała duży wpływ na życie gospodarcze kraju. W swoim programie z 1981 roku, w nawiązaniu do wcześniejszej linii politycznej, Koalicja Narodowa akcentowała rolę jednostki i poparła własność prywatną oraz moralne wartości chrześcijaństwa. Skupiono się także na potrzebie zapewnienia Finlandii skutecznej obronności militarnej, przy zachowaniu jej
neutralności
. Odnośnie ustroju państwa akcentowano potrzebę poszanowania zasad konstytucyjnych, systemu parlamentarnego i podziału władzy, zapewnienia efektywnej pracy administracji oraz zrównoważonego podziału decyzji pomiędzy państwo a poszczególne organy samorządu terytorialnego. Partia podkreślała znaczenie dobrobytu materialnego, osiągając to m.in. poprzez racjonalne gospodarowanie zasobami państwa. KOK skłaniała się także ku ochronie środowiska i zachowując cechy partii prawicowej deklarowała poparcie dla politycznego centrum. Jednocześnie starano się zrzeszać członków o różnych pozycjach społecznych. To wszystko sprawiło, że Koalicja Narodowa zaczęła być postrzegana przez Finów jako partia ogólnonarodowa.
W
1983
partia otrzymała już ponad 22% głosów, stale powiększając swoje wpływy. Na KOK, jako główną partię opozycyjną, głosowały zwłaszcza osoby krytycznie oceniające politykę centrolewicowych rządów koalicyjnych lub poszczególne przedsięwzięcia rządowe. Koalicja Narodowa była partią dość nowoczesną jak na ugrupowanie konserwatywne i dzięki temu zdobyła też poparcie młodzieży. Wzrost swojej popularności KOK osiągnęła kosztem partii centrowych, głównie Centrum i liberałów, którym odebrała elektorat.
Rok
1987
to wybory parlamentarne i powód do świętowania dla działaczy Koalicji: partia zdobyła 23,1% głosów i 53 mandaty, wraz z Partią Centrum i Partią Socjaldemokratyczną utworzyła koalicję rządową, a premierem został po raz pierwszy od
1945
polityk z KOK, H. Holkeri. Rząd ten stanowił pewien wyłom w fińskiej tradycji dystansowania się socjaldemokratów od możliwości współdziałania z głównym ugrupowaniem konserwatywnym.
Od wyborów w
1987
Koalicja Narodowa pozostawała przy władzy, wchodząc w skład kolejnych gabinetów H. Holkeriego, E. Aho i P. Lipponena. Od
1991
dał się jednak zauważyć spadek popularności partii. W wyborach w
1991
KOK uzyskała 19,3% głosów i 40 mandatów, a w
1995
tylko 17,9% głosów i 39 mandatów. Można to przypisać wydarzeniom związanych z
Jesienią Ludów
w
1989
i upadkiem
ZSRR
w
1991
. Wpłynęły one niekorzystnie na gospodarkę Finlandii, doprowadzając do spadku dochodu narodowego o 10% i wzrostu bezrobocia do 20%, a to z powodu problemów w handlu zagranicznym, wynikłych z zerwania więzi z wschodnim sąsiadem, dokąd kierowano 1/4 fińskiego eksportu. W związku z tymi problemami podjęto starania o przystąpienie Finlandii do
Unii Europejskiej
. Koalicja Narodowa już wcześniej propagowała zbliżenie z Zachodem i mocno uczestniczyła w prounijnej kampanii. Ostatecznie Finlandia weszła do UE w
1995
.
Poprawa sytuacji gospodarczej w kraju poprawiła też sondaże KOK. W wyborach w marcu
1999
partia otrzymała 22,4% głosów i 46 mandatów w parlamencie – to drugi wynik, zaraz po partii socjaldemokratycznej, która uzyskała 22,9% głosów. Rząd utworzyła koalicja KOK z socjaldemokratami, Ligą Lewego Skrzydła, Szwedzką Partią Ludową i Ligą Zielonych.
Następnym sprawdzianem miały być wybory 16 marca
2003
. Po czteroletnich rządach Koalicja Narodowa oraz inne partie rządzące były krytykowane za rosnące bezrobocie (uważano, że 9,1% to jak na warunki unijne dość dużo). Poza tym proamerykańska postawa rządu dotyczące wojny z Irakiem (które chętnie wykorzystywała opozycja, mocno je wyolbrzymiając) budziły niezadowolenie dużej części ludności. Ostatecznie wybory w
2003
wygrała Partia Centrum, zdobywając około 24% głosów. Partia Centrum utworzyła koalicję rządową wraz ze Szwedzką Partią Ludową i socjaldemokratami. Koalicja Narodowa zdobyła 18,6% (40 mandatów) i znalazła się w opozycji. W
wyborach w 2007
partia zajęła już drugie miejsce z wynikiem 22,3% głosów, zdobywając 50 mandatów i wchodząc do koalicji rządzącej.
Obecnie przewodniczącym partii jest
Jyrki Katainen
, który pełni jednocześnie funkcję ministra finansów.
Przewodniczący
Linki zewnętrzne