Nicholas Stone – południowy portal kościoła St. Mary w Oksfordzie
James Gibbs – Biblioteka Radcliffe w Oksfordzie
Sir Christopher Wren – Szpital Greenwich
Angielski barok, podobnie jak w wielu innych krajach
protestanckich
, należy do nurtu klasycznego, inspirowanego
sztuką klasyczną
oraz architekturą
Palladio
i
Vignoli
. Historycy angielscy zwykli inaczej niż na kontynencie dzielić i nazywać zmieniające się style architektoniczne. W ich ujęciu okres do połowy
XVIII wieku
zaliczany jest do późnego renesansu a nie do
baroku
.
Przejście od okresu
renesansu
do
baroku
miało bardzo łagodną formę. Był to czas, w którym dominował
palladianizm
. Dzieła późnego renesansu i pierwszej fazy baroku cechuje surowa, zwarta bryła o symetrycznych, uporządkowanych
elewacjach
. Jedynie
detal
zdradza, że to już inna epoka. Zwieńczenia
kopuł
,
attyk
, obramowania
portali
,
lukarn
,
kartuszy
i
medalionów
cechuje nieco bardziej rzeźbiarska, fantazyjna forma. Mimo to wyjątkiem jest projekt południowego portalu z spiralnymi
trzonami
kolumn
. Portal zaprojektowany przez Nicholasa Stone został dobudowany w
1637
r. do uniwersyteckiego kościoła St. Mary w
Oksfordzie
.
Po
pożarze
, który w
1666
r. zniszczył zabudowę
Londynu
, zlecenie na wykonanie projektu odbudowy miasta otrzymał
Christopher Wren
. Umownie przyjęto, że jest to początek baroku w Anglii, a Christopher Wren uważany jest za najwybitniejszego przedstawiciela pierwszego okresu baroku w Anglii.
Projekt urbanistyczny odbudowy Londynu sporządzony przez Wrena nie został w całości zrealizowany. Wśród zaprojektowanych 53 kościołów, najbardziej znanym dziełem Wrena jest odbudowa
katedry św. Pawła
(
1675
-
1710
). Pierwotny projekt budowli
centralnej
rozwiązanej na planie
krzyża greckiego
nie spotkał się z uznaniem. Zrealizowany został projekt trójnawowej
bazyliki
z
transeptem
. Nad skrzyżowaniem
naw
Wren zaprojektował olbrzymią, trójpowłokową kopułę zwieńczoną
latarnią
. Nad
przęsłami
naw umieścił półkoliste kopułki wsparte na
żaglach
.
Wśród pozostałych projektów budowli Londynu znajdują się m.in.:
- kościół Saint-Mary-at-Hill, Thames Street, (
1672
)
- kościół Saint-Mary-le-Bow, Cheapside, (
1680
)
- kościół Saint-Dunstan in the East, (
1698
)
- kościół Saint-James Garlickhythe, (
1674
)
Inne projekty Wrena to:
Czas panowania
Anny Stuart
zaowocował pałacowo-parkowymi rezydencjami łączącymi klasycyzującą formę z barokowymi rozwiązaniami przestrzennymi. Castle Howard w Yorkshire (1699-1712) i
Blenheim Palace
w Oksfordshire (1705-1724) to efekt współpracy
Vanbrugha
i
Hawksmoora
.
Uczeń
Fontany
,
szkocki
architekt James Gibbs kontynuował palladiańskie formy bryły łącząc je z rzeźbiarską formą detali. Został uznany za najważniejszego budowniczego londyńskich kościołów w pierwszej połowie XVIII wieku. Najbardziej znane projekty to kościoły St. Mary-le-Strand i St. Martin-in-the Fields z wysokimi, rzeźbiarsko rozczłonkowanymi wieżami w fasadach.
Najciekawszym projektem budownictwa świeckiego jest zaprojektowana jako budowla centralna biblioteka Radcliffe (
1737
) w Oksfordzie.
Najbardziej zbliżone do dzieł włoskich architektów były projekty Thomasa Archera. Podczas podróży po Europie poznał dzieła
Berniniego
i
Borrominiego
. W wielu jego pracach widoczna jest inspiracja ich twórczością. Stąd Archer bywa nazywany najbardziej "barokowym" wśród angielskich architektów XVIII wieku. Najważniejsze prace Archera to:
- kościoły St. Paul w Deptford i St. John przy Smith Square w Londynie
- katedra St. Philip w
Birmingham
Kolejny, już końcowy etap, w architekturze baroku w Anglii to powrót do twórczości
Jonesa
, czyli spokojnych, klasycyzujących form palladianizmu z epoki późnego renesansu. Do przedstawicieli tego okresu należą:
- William Bruce – szkocki architekt, kierował rekonstrukcją królewskiego pałacu w
Edynburgu
– Holyrood Palace, projektant wielu wiejskich rezydencji w
Szkocji
- Colen Campbell – szkocki architekt, projektant wielu domów w Londynie i wiejskich rezydencji
- John James – współpracownik Wrena i Hawksmoora
-
William Chambers
– projektant wielu rezydencji, budowli ogrodowych, londyńskiej rezydencji Somerset Mouse. W swoich projektach łączył palladianizm z elementami sztuki orientalnej.
-
William Kent
– twórca
angielskiego stylu ogrodowego
i projektant wiejskich rezydencji.
Literatura
- Tadeusz Broniewski, Historia architektury dla wszystkich, Wydawnictwo Ossolineum, 1990 r.
- Sztuka baroku, red. Rolf Toman, Kolonia: Kōnemann 2000
- Sztuka Świata, t. 7, praca zbiorowa, Wydawnictwo Arkady, 1994 r.
- David Watkin, Historia architektury zachodniej, Wydawnictwo Arkady 2006 r.
Zobacz też
,
historia architektury