Rząd Felicjana Składkowskiego (1936), od lewej:
Juliusz Poniatowski
,
Marian Zyndram-Kościałkowski
,
Eugeniusz Kwiatkowski
,
Felicjan Sławoj Składkowski
,
Edward Rydz-Śmigły
,
Witold Grabowski
,
Tadeusz Kasprzycki
,
Józef Beck
,
Wojciech Świętosławski
, Juliusz Ulrych,
Emil Kaliński
Juliusz Ulrych (ur.
9 kwietnia
1888
w
Kaliszu
, zm.
31 października
1959
w
Londynie
) –
polski
polityk
, członek
Polskiej Organizacji Wojskowej
, piłsudczyk,
pułkownik
dyplomowany
piechoty
Wojska Polskiego
.
Życiorys
Młodość
Ulrych pochodził z zamożnej
luterańskiej
rodziny kupieckiej o korzeniach niemieckich osiadłej od paru pokoleń w
Turku
,
Kaliszu
i
Stawiszynie
, był synem Emila i Berty ze Starków. Uczęszczał do
Miejskiego Gimnazjum Klasycznego
w Kaliszu, a po strajku szkolnym w 1905 do tamtejszej
Szkoły Handlowej
. Po egzaminie
maturalnym
, złożonym w
Gimnazjum św. Anny
w
Krakowie
studiował inżynierię komunikacji na
Politechnice Lwowskiej
.
Działalność niepodległościowa
Od wczesnej młodości działał w
"Strzelcu"
,
agitując
na rzecz tej organizacji wśród ludności
Małopolski
(wygłosił m.in. 22 lutego 1914 w
Bibicach
przemówienie "Europa się zbroi, a cóż Polacy czynić powinni", przedrukowane później w prasie
galicyjskiej
).
Po wybuchu wojny w 1914 Ulrych wstąpił do
Legionów Piłsudskiego
. Był
oficerem
1 Pułku Piechoty Legionów
(
Pierwsza Brygada
). W listopadzie 1918 kierował z ramienia
Polskiej Organizacji Wojskowej
akcją rozbrajania oddziałów niemieckich w Kaliszu.
W czasie wojny z
Sowietami
lat 1919–1921 zorganizował w
Szczypiornie
pod Kaliszem
29 Pułk Strzelców Kaniowskich
. Za zasługi dla kraju w tej wojnie otrzymał
Order Virtuti Militari
i trzykrotnie
Krzyż Walecznych
.
W latach 1922–1923 był słuchaczem Kursu Doszkolenia w
Wyższej Szkole Wojennej
w
Warszawie
. Z dniem 15 października 1923, po ukończeniu kursu i uzyskaniu tytułu naukowego
oficera Sztabu Generalnego
, otrzymał przydział do Departamentu VII
Ministerstwa Spraw Wojskowych
[1]. W następnym roku pełnił służbę w
Departamencie I Piechoty M.S.Wojsk.
Po 1926 był w randze
majora
(później
podpułkownika
)
adiutantem
marszałka
Piłsudskiego
[2] i mieszkał w rezydencji Marszałka,
Belwederze
. W latach 1926-1927 pełnił funkcję
szefa sztabu
Korpusu Ochrony Pogranicza
[3], od 1928 działał jako dyrektor Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego i był jednym z promotorów utworzenia AWF w Warszawie. Następnie dowodził
36 Pułkiem Piechoty Legii Akademickiej
w Warszawie. W styczniu 1931 wyznaczony został na stanowisko szefa
Oddziału IV Sztabu Głównego WP
. Później został mianowany zastępcą szefa Administracji Armii.
Kariera polityczna
Od 13 października 1935 do 30 września 1939 Ulrych był ministrem komunikacji w rządach
Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego
i
Felicjana Sławoja Składkowskiego
. Jako taki był ostatnim w przedwojennnej Polsce szefem
Jana Nowaka-Jeziorańskiego
, który go wspomina w swej książce Kurier z Warszawy (wydanie londyńskie).
Od 1938 do 1939 był posłem na
Sejm
V kadencji
. W 1939 objął funkcję Szefa Komunikacji w
Sztabie Naczelnego Wodza
marszałka
Śmigłego-Rydza
.
Na wygnaniu
W 17 września 1939 udał się wraz z rodziną i całym rządem RP w obliczu
sowieckiej
inwazji i polskiej klęski do
Rumunii
. Tam z rodzinami innych ministrów rządu generała Składkowskiego został
internowany
w
Băile Herculane
[4], gdzie rodzina pozostała do obalenia rządu marszałka
Antonescu
w 1944[5], nie mając nawet możliwości wyjazdów do
Bukaresztu
. Po uzyskaniu zezwolenia na wyjazd z Rumunii Ulrychowie przedostali się przez
Turcję
na
Cypr
, stamtąd do
Francji
i na koniec do
Anglii
. Ulrych zgłosił się tam do służby czynnej w
WP
, ale zwolennicy polityki zmarłego generała
Sikorskiego
(na czele z
Mikołajczykiem
), którzy konsekwentnie odsuwali wszystkich piłsudczyków od władzy i wpływów, przydzielili mu tylko podrzędną posadę w administracji Rządu RP na Wygnaniu. Po wojnie Ulrych, pozbawiony polskiej
emerytury
, oszczędności bankowych pozostałych w Polsce, spadku po matce (zm. 1941) i
obywatelstwa
przez władze
PRL
, musiał się utrzymywać z pracy własnych rąk: najpierw należał do tzw. Silver Brigade – byłych polskich ministrów i wojskowych pucujących srebra w londyńskim hotelu Claridge's, później pracował jako
windziarz
w domu towarowym
Harrods
. Ok. 1950 Ulrych otrzymał stanowisko konsultanta w brytyjskim War Office. Na emigracji pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Rady Naczelnej Ligi Niepodległości Polski, politycznego skupienia piłsudczyków[6].
Rodzina
Brat
Aleksander
(1886–1945), kaliski
przedsiębiorca
i kupiec, poseł na Sejm z listy
BBWR
, był po 1939 kierownikiem administracji
AK
na tereny włączone do Rzeszy i przyległe, w tym
Dolny Śląsk
. Aresztowany na jesieni 1944 przez
Gestapo
we
Wrocławiu
, zmarł w kwietniu 1945 w
KZ
Buchenwald
, już po wyzwoleniu obozu przez Amerykanów, i został tam pochowany. Posiada symboliczny grób na cmentarzu ewangelickim w Kaliszu. Ojciec braci Ulrychów spoczywa w Turku, a matka w Stawiszynie, oboje na cmentarzach ewangelickich.
Juliusz Ulrych pochowany został w Londynie. W 1989 prochy przeniesiono do Warszawy i pochowano w kwaterze legionistów na
Cmentarzu Wojskowym na Powązkach
. Jednocześnie uczczono jego pamięć tablicą pamiątkową na murze
cmentarza ewangelickiego
w Warszawie.
Od 1920 Ulrych był żonaty ze swą kuzynką Inez ze Sztarków (2:o voto Czyhiryn), szwagierką wojewody
Maruszewskiego
. Dwoje dzieci z tego związku zmarło wcześnie, a małżeństwo skończyło się rozwodem. Druga żona Zofia Krystyna z domu Wilke (zm. 2005 w wieku 99 lat) i synowie z tego związku osiedlili się w
Kanadzie
. Z synów szczególnie wyróżnił się Tadeusz Jan (ang. Tadeusz J. Ulrych, ur. 9 sierpnia 1935 w Warszawie), światowej sławy profesor
geofizyki
na
University of British Columbia
w
Vancouver
, obecnie
emerytowany
. Brat Andrzej Juliusz (ur. 20 maja 1934 w Warszawie), obecnie zamieszkały na
Hawajach
, posiadał cieszącą się dużym uznaniem, istniejącą do dziś dnia sieć restauracji "Andre's" w
USA
.
Awanse
-
porucznik
– 1 VII 1915
-
major
– zweryfikowany w 1922 ze starszeństwem z 1 VI 1919
-
podpułkownik
– 31 III 1924 ze starszeństwem z 1 VII 1923 i 65 lokatą w korpusie oficerów piechoty
-
pułkownik
– 1 I 1929 ze starszeństwem z 1 I 1929 i 10 lokatą w korpusie oficerów piechoty
Ordery i odznaczenia
Przypisy
- ↑ Dziennik Personalny Nr 63 z 27.09.1923 r., s. 587.
- ↑ F.S.SkŁadkowski, Nie ostatnie słowo, str. 86.
- ↑ F.S.Składkowski, op.cit., str. 85–86
- ↑ F.S. Składkowski,op.cit., str. 394
- ↑ Relacja prof. T. Ulrycha
- ↑ Dubiel/Kozak, str. 182
Bibliografia
- Paweł Dubiel/Józef Kozak, Polacy w II Wojnie światowej, Warszawa 2003,
-
Stanisław Łoza
, Czy wiesz, kto to jest?, Warszawa 1938.
- Kto był Kim w Drugiej Rzeczypospolitej, 1994.
- Felicjan Sławoj Składkowski, Nie ostatnie słowo oskarżonego, Warszawa 2003, .
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 13.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 19, 194, 343.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 116, 163.
- Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 17, 421.
- Dokumenty rodzinne.
- Relacja prof. Tadeusza Ulrycha.