Grenadierzy i muszkieter wojsk rosyjskich w
1762
Armia Imperium Rosyjskiego (inaczej: siły zbrojne carskiej Rosji, potocznie: armia carska) – siły zbrojne
Imperium Rosyjskiego
(państwa rosyjskiego w latach
1721
-
1917
).
Za twórcę nowoczesnego wojska rosyjskiego uważany jest
Piotr I Wielki
. To on wprowadził do armii zwyczaje podpatrzone w krajach w
Europy Zachodniej
. Oficjalne czynniki przyznawały, że w czasach panowania
Mikołaja I
rocznie z powodu ciężkich warunków bytowania umierało 40 tys. żołnierzy rosyjskich. Największa śmiertelność była wśród oddziałów stacjonujących na
Kaukazie
. W latach trzydziestych–czterdziestych
XIX wieku
praktycznie żaden żołnierz rosyjski nie dożył tzw. nieograniczonego urlopu[1]. Na początku lat pięćdziesiątych XIX wieku armia rosyjska liczyła 938 731 żołnierzy formacji regularnych i 245 850 nieregularnych (głównie kozackich). Obliczenia wskazują, że podczas pierwszych 25 lat panowania Mikołaja I od samych chorób zmarło 1 028 650 żołnierzy. [2] Do czasów reformy wojskowej
Dymitra Milutina
w
1874
wojsko rosyjskie nie znało koszar. Niemal półtoramilionowa armia rozlokowana była w prymitywnych ziemiankach i lepiankach lub po kwaterach prywatnych[3]. W ramach represji w trakcie i po upadku
powstania listopadowego
do specjalnych batalionów tzw. kantonistów armii rosyjskiej
wcielono
dzieci polskie[4].
Szeregi armii, zależnie od okresu, zasilali nie tylko
Rosjanie
, ale i
Niemcy
inflanccy,
Kozacy
,
Kałmucy
,
Tatarzy
,
Baszkirzy
,
Polacy
,
Litwini
,
Białorusini
,
Ukraińcy
,
Finowie
czy
Żydzi
.
Żołnierze armii carskiej brali udział w licznych działaniach zbrojnych, m.in. w
wojnach napoleońskich
,
wojnie krymskiej
,
wojnie rosyjsko-japońskiej
i
I wojnie światowej
.
Okręgi wojskowe
- Petersburski Okręg Wojskowy
- Kijowski Okręg Wojskowy
- Moskiewski Okręg Wojskowy
-
Warszawski Okręg Wojskowy
- Wileński Okręg Wojskowy
- Fiński Okręg Wojskowy
- Odeski Okręg Wojskowy
- Kazański Okręg Wojskowy
- Kaukaski Okręg Wojskowy
- Turkiestański Okręg Wojskowy
- Omski Okręg Wojskowy
- Irkucki Okręg Wojskowy
- Amurski Okręg Wojskowy
-
Obwód Zakaspijski
był okręgiem administracyjnym na prawach okręgu wojskowego
Piechota
Dywizje piechoty
Armia carska liczyła 52 dywizje piechoty:
- 45 dywizji armijnych
- 4 dywizje grenadierskie
- 3 dywizje gwardyjskie
Dywizja składała się z 2 brygad po 2
pułki
w każdej (wyjątek stanowiła jedna dywizja armijna, w składzie której był jeden dodatkowy pułk - razem 5 pułków).
Brygady strzeleckie
Armia carska liczyła 15 brygad strzeleckich:
- 5 brygad podstawowych strzeleckich
- 3 brygady wschodniosyberyjskie
- 2 brygady zakaukaskie
- 1 brygada fińska (finlandzka)
- 1 brygada gwardyjska
- 1 brygada kaukaska
- 1 brygada kaukaska miejscowa
- 1 brygada turkiestańska
Każda z brygad strzeleckich oraz fińska (finlandzka) składały się z 4
pułków
po 2
bataliony
, natomiast pozostałe brygady z 4 oddzielnych
batalionów
,
brygada
kaukaska miejscowa z drużyn.
Pułki piechoty
Armia carska liczyła 209 pułków piechoty:
- 181 pułków armijnych
- 16 pułków grenadierskich
- 12 pułków gwardyjskich
W skład
pułku
wchodziły 4
bataliony
po 4
roty
w każdym z nich.
Cała
piechota
liczyła 945
batalionów
, w pułku było około 1900
żołnierzy
w czasie pokoju oraz około 4000 podczas wojny.
| Rosyjscy żołnierze z
1827
| Biwak wojsk rosyjskich na Placu Saskim w Warszawie w 1861 roku | Żeton 90 Onegskiego Pułku Piechoty |
Żołnierz 139 Morszańskiego Pułku Piechoty,
1905
| Żołnierz 12 Astrachańskiego Pułku Grenadierów |
Kawaleria
Żołnierz Gwardyjskiego Pułku Kawalerii
Armia carska liczyła 23 dywizje kawalerii:
- 15 dywizji armijnych (każda po jednym pułku kozackim)
- 4 dywizje kozackie
- 2 dywizje gwardyjskie, w każdej:
- 6 pułków po 4
szwadrony
- po 2 pułki kozackie
- po 1 kozackiej sotni lejb-gwardii
- 1 dywizja dodatkowa
- 1 dywizja kaukaska (w tym jeden pułk kozacki)
A także:
- eskorta cara
- 18 samodzielnych pułków kozackich
- 2 samodzielne brygady kawalerii
- 1 finlandzki dragoński pułk
- 1 nadmorski dragoński pułk
W czasie działań wojennych w
pułku
było około 1000
żołnierzy
i 900
koni
.
Rosyjscy kawalerzyści z
1790
| Rosyjscy kawalerzyści z
1827
| Żołnierz Gwardyjskiego Pułku Kozaków | Żołnierz 1 Moskiewskiego Pułku Dragonów |
Żołnierz 2 Sumskiego Pułku Huzarów, 1812 | Sztandar 1 Pułku Kozaków Dońskich |
Żołnierz rosyjski z rakietą Congreve`a
1826
-
1828
Artyleria
Artyleria piesza
Rosyjska
haubica
na froncie rosyjsko-niemieckim, 1915
- 45 brygad armijnych (jedna brygada armijna artylerii pieszej w każdej dywizji armijnej piechoty)
- 4 brygady grenadierskie
- 3 brygady gwardyjskie
- 7 strzeleckich artyleryjskich dywizjonów (po 3 baterie)
- 7 pułków hałbicznych
- 2 pułki turkiestańskie
- fiński (finlandzki) artyleryjski pułk
- górski artyleryjski pułk
- 2 brygady syberyjskie
- dywizjon syberyjski
- dywizjon zabajkalski
W brygadach artylerii pieszej było 6-9 baterii, po 8
armat
w każdej.
Artyleria konna
- 23 baterie armijne
- 20 baterii kozackich
- 5 baterii gwardyjskich
- 1 bateria konna górska
Bateria miała po 6
armat
. W składzie polowej artylerii były także artyleryjskie
pułki
.
Wojska inżynieryjne
- 26 batalionów saperskich
- 19 armijnych batalionów saperskich
- 2 bataliony saperskie kaukaskie
- 1 batalion saperski grenadierski
- 1 batalion saperski gwardyjski
- 1 batalion saperski syberyjski
- 1 batalion saperski turkiestański
- 8 batalionów pontonowych
- 7 batalionów kolejowych
- 6 polowych parków inżynieryjnych
- 2 stałe parki inżynieryjne
- 1 szkolny park aeronautyczny
Rosyjskie
wojska inżynieryjne
, stacjonujące w europejskiej części Rosji oraz na
Kaukazie
, były zgrupowane w 7 brygad saperskich i 1 brygadę kolejową.
Działania zbrojne
Pancernik "Cesarzewicz" (wojna rosyjsko-japońska)
Odwrót armii carskiej po bitwie pod Mukdenem
Front rosyjsko-kaukaski, 1916
Zranieni rosyjscy żołnierze jadący do najbliższego
lazaretu
(I wojna światowa)
Stopnie Wojskowe
Różne kolory materiału są oznaczeniami różnych pułków. W tym wypadku jest to
1 Newski Pułk Piechoty
.Piechota | Artyleria | Kawaleria | Kozacy | Odznaczenie |
---|
Korpus szeregowych |
рядовой (Szeregowy) | канонир (Kanonier) | рядовой (Szeregowy) | казак (Kozak) | |
ефрейтор (Starszy Szeregowy) | бомбардир (Bombardier) | ефрейтор (Starszy Szeregowy) | приказный (Urzędnik) | |
Korpus podoficerów |
младший унтер-офицер (Kapral) (dosł. "Młodszy Podoficer") | младший фейерверкер (Młodszy Działowy) | младший унтер-офицер (Kapral) | младший урядник (Młodszy Urzędnik ) | |
старший унтер-офицер/ (Starszy Kapral) (dosł. "Starszy Podoficer") | старший фейерверкер (Starszy Działowy) | старший унтер-офицер (Starszy Kapral) | старший урядник (Starszy Urzędnik ) | |
фельдфебель (Starszy-Sierżant) | фельдфебель (Feldfebel) | вахмистр (Wachmistrz) | вахмистр (Wachmistrz) | |
подпрапорщик (Podchorąży) | подпрапорщик (Podchorąży) | | подхорунжий (Podchorąży) | |
зауряд-прапорщик (Chorąży-Kadet) | зауряд-прапорщик (Chorąży-Kadet) | | | |
Korpus oficerów |
прапорщик (Chorąży) | прапорщик (Chorąży) | | | |
подпоручик (Podporucznik) | подпоручик (Podporucznik) | корнет (Kornet) | хорунжий (Chorąży) | |
поручик (Porucznik) | поручик (Porucznik) | поручик (Porucznik) | сотник (Setnik) | |
штабс-капитан (Kapitan Sztabowy) | штабс-капитан (Kapitan Sztabowy) | штабс-ротмистр (Rotmistrz Sztabowy) | подъесаул (Podesauł) | |
капитан (Kapitan) | капитан (Kapitan) | ротмистр (Rotmistrz) | есаул (Esauł) | |
подполковник (Podpułkownik) | подполковник (Podpułkownik) | подполковник (Podpułkownik) | войсковой старшина (Starszyzna) | |
полковник (Pułkownik) | полковник (Pułkownik) | полковник (Pułkownik) | полковник (Pułkownik) | |
Generałowie |
генерал-майор (Generał-Major) | генерал-майор (Generał-Major) | генерал-майор (Generał-Major) | генерал-майор (Generał-Major) | |
генерал-лейтенант (Generał-Lejtnant) | генерал-лейтенант (Generał-Lejtnant) | генерал-лейтенант (Generał-Lejtnant) | генерал-лейтенант (Generał-Lejtnant) | |
генерал от инфантерии (Generał Piechoty) | генерал от артиллерии (Generał Artylerii) | генерал от кавалерии (Generał Kawalerii) | | |
генерал-фельдмаршал (Feldmarszałek) | | | | |
Inne pułki
Orenburski Korpus Kadetów | 15. Regiment Strzelców Jego W-ści Króla Nikoli I | 5. Kargolowski Regiment Dragonów | |
Przypisy
- ↑ Wiesław Caban, Losy żołnierzy powstania listopadowego wcielonych do armii carskiej, w: Przegląd Historyczny, t. XCI, z. 2, s. 245.
- ↑ W. Bruce Lincoln, Mikołaj I,
Warszawa
1988
, s. 246.
- ↑ Ibidem
- ↑ Solidarność 1830, Niemcy i Polacy po Powstaniu Listopadowym,
Warszawa
2005
, s. 159-161.
Literatura
- Raspisanije suchoputnych wojsk 1836 - 1914, Petersburg 1914.
- A. A. Kersnowski, Istorija russkoj armii, Moskwa 1994.
Zobacz też