Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Abbasydzi

Abbasydzi

الخلافة العباسية الإسلامية
Al-Khilāfah al-'Abbāsīyyah al-Islāmīyyah

Islamski Kalifat Abbasydów
750 - 1258
Flaga Abbasydów
Flaga Abbasydów
Język urzędowy arabski
Język używany aramejski , ormiański , Języki berberyjskie , gruziński , grecki , hebrajski , Język pahlawi , turecki , kurdyjski
Stolica Bagdad
Ustrój polityczny Kalifat
Powierzchnia
 • całkowita

10 000 000 km²
Liczba ludności  (prawdopodobnie)
 • całkowita 
 •  gęstość zaludnienia

50 000 000
5 osób/km²
Jednostka monetarna Denar
Data powstania 750
Rozpad 1258
Religia dominująca Islam
Mapa Abbasydów
Mapa świata w roku 820

Abbasydzi - jedna z dwóch największych (licząca 37 kalifów) sunnickich dynastii imperium muzułmańskiego, rządząca Kalifatem Bagdadu . Przejęła władzę w 750 , po pokonaniu poprzednio rządzących Umajjadów ; przeżywała rozkwit przez dwa następne stulecia, potem z kolei znalazła się w cieniu politycznej dominacji Bujidów , a następnie Seldżuków , aż w końcu upadła po zajęciu i zburzeniu Bagdadu przez Mongołów . W 1258 wódz mongolski Hulagu-chan zdobył Bagdad i był to faktyczny koniec znaczenia politycznego dynastii, chociaż Mamelucy utrzymywali jej potomków jeszcze do 1517 .

Spis treści

Rebelia przeciwko Umajjadom

Kalifowie abbasydzcy rościli prawa do tytułu kalifa na podstawie pochodzenia od Abbasa ibn Abd al-Muttaliba (ok. 565 -ok. 653 ), jednego z najmłodszych wujów proroka Mahometa . Na tej podstawie negowali prawa Umajjadów, którzy byli potomkami Umajji i należeli do innego klanu, niż Mahomet w strukturze plemienia Kurajszytów .

Abbasydzi zarzucali Umajjadom etykę materialistyczną, wytykali im wady moralności, oraz - ogólnie - złe rządzenie państwem. Popierali niearabskich muzułmanów, zwanych mawali (arab. 'klienci'), którzy w imperium Umajjadów odgrywali rolę mieszkańców drugiej kategorii, o uprawnieniach mniejszych w stosunku do ludności rdzennie arabskiej. Przypominali statusem klientów w starożytnym Rzymie: nabywali pewne uprawnienia w państwie na podstawie adopcji przez któreś z plemion arabskich. Muhammad Ibn Ali, prawnuk Abbasa, rozpoczął opozycyjną kampanię, której celem było przywrócenie władzy rodzinie Proroka.

W czasie rządów Marwana II ruch ten osiągnął punkt kulminacyjny w postaci rewolty imama Ibrahima, potomka Abbasa w czwartym pokoleniu, który, przy wsparciu ludności prowincji Chorasan osiągnął znaczące powodzenie, ale został schwytany w 747 i zmarł w więzieniu (według niektórych podań, został zamordowany). Jego brat, Abu al-Abbas Abd Allah, znany jako As-Saffah (ar. 'rozlewca krwi'), przejął zwierzchnictwo nad rebeliantami i po ogromnym zwycięstwie nad rzeką Większy Zab ( 750 ) ostatecznie pokonał Umajjadów i ogłosił się kalifem.

Zjednoczenie i schizma

Abbasydzi, w procesie obalania Umajjadów, polegali w znacznym stopniu na pomocy Iranu . Następca Abu al-Abbasa, Al-Mansur , przeniósł w 762 stolicę z Damaszku do Bagdadu i powitał niearabskich muzułmanów na swoim dworze. Pomogło to w integrowaniu arabskich i perskich kultur, jednak zraziło wielu arabskich zwolenników, szczególnie z prowincji Chorasan , którzy pomagali Abbasydom podczas wielu bitew przeciwko Umajjadom.

Te nieporozumienia poprowadziły do poważnych problemów. Umajjadzi, chwilowo bez potęgi, nie zostali zniszczeni. Odbudowali swój kraj w Hiszpanii w 756 , ogłosili się kalifami , a na dodatek przyjęli kulturę mauretańską , która była radykalne odmienna od tej, która powstała ze złączenia arabskiej i perskiej pod rządami Abbasydów.

Abbasydzi znaleźli się również w konflikcie z szyitami , którzy wspierali ich w trakcie wojny z Umajjadami, mając na względzie pokrewieństwo Abbasydów z Mahometem. Gdy tylko potomkowie Abbasa znaleźli się przy władzy, zaczęli otwarcie popierać islam sunnicki i wypierać szyicki. Prowadziło to do wielu sporów, zwieńczonych powstaniem w Mekce w 786 . Po krwawych walkach szyici zbiegli do Maghrebu i założyli tam państwo Idrysydów , a krótko później berberscy Kharici powołali niepodległe państwo w północnej Afryce w 801 .

W tym samym czasie Abbasydom przyszło się mierzyć z problemami znacznie bliżej rodzimych terenów. Cesarstwo Bizantyjskie walczyło z nimi o władze nad Syrią i Anatolią , a Harun ar-Raszid ( 786 - 809 ) do tych problemów dodał konflikt z Barmakidami, rodem perskich wezyrów dostarczającym wcześniej kalifatowi fachowych administratorów.

Pod dominacją nie-Arabów

Mając do czynienia z takimi przeszkodami, Abbasydzi zdecydowali się na stworzenie armii lojalnej tylko kalifatowi, powołanej głównie z niewolników pochodzenia tureckiego i irańskiego, zwanych potocznie Turkami lub ghilmanami. Te wojska, ustanowione za rządów Al-Mamuna ( 813 - 833 ) i jego brata Al-Mutasima ( 833 - 842 ) przejęły faktyczną kontrolę nad kalifatem abbasydzkim.

Co najmniej od połowy IX w. dochodzi w państwie abasydzkim do tendencji odśrodkowych: zaczynają się kolejno, jedna po drugiej, uniezależniać od Bagdadu poszczególne prowincje. Z drugiej strony rząd centralny zaczyna przejmować element obcy, w rękach którego Abbasydzi stają się władcami marionetkowymi. Zaczęło się w pierwszej połowie wieku od gwardii tureckiej w nowej stolicy kalifatu abbasydzkiego, Samarze za Al-Mutasima ( 833 - 842 ). Następnym krokiem było powierzenie przez kalifa Ar-Radiego ( 934 - 941 ) tytułu "najwyższego rozkazodawcy", "emira emirów" (arab. amir al-umara) Turkowi Ibn Raikowi. Odtąd "amir al-umara" stał się niejako świeckim ramieniem władzy kalifa. Temu ostatniemu pozostały funkcje reprezentacyjne. W 945 szyiccy Bujidzi zdobyli władzę w Bagdadzie i środkowym Iraku na ponad sto lat. Ich miejsce zajęli w 1055 Turków Seldżuckich , wyznawcy islamu sunnickiego . W tym samym okresie rodzina Hamdanidów , dynastia szyicka , zawładnęła północnym Irakiem. Seldżuków wyparła z Iraku pod koniec XII w. dynastia chorezmszachów. Abbasydzi na krótko zdobyli pewną samodzielność na przełomie XII/XIII w., za panowania kalifa An-Nasira ( 1180 - 1225 ), korzystając z tego, że chorezmszachowie, dzięki którym się pozbyli zwierzchności Seldżuków, byli uwikłani w konflikt z Mongołami. Ci ostatni ostatecznie podbili i Chorezm ( 1219 ), i Irak w 1258 .

Edukacja

Rządy Haruna ar-Raszida ( 786 - 809 ) i jego następców odznaczyły się jako lata ogromnego dorobku intelektualnego. Wielu średniowiecznych myślicieli i filozofów żyjących pod rządami muzułmanów, narażając się ogółowi na opinię ateistów lub heretyków, odgrywało znaczącą rolę w przekazywaniu greckich, hinduskich oraz innych, przedmuzułmańskich źródeł wiedzy światu islamu, a za jego pośrednictwem - chrześcijańskiemu zachodowi (m.in. myśli Arystotelesa ). Aleksandryjska matematyka, geometria i astrologia, nad którą pracowali swojego czasu jednostki jak Euklides lub Ptolemeusz , były ulepszane i rozszerzane przez uczonych muzułmańskich, takich jak matematyk Al-Chuwarizmi , od którego swoją nazwę wzięła algebra, filozof Al-Farabi , czy lekarz Al-Razi .

Koniec kalifatu

Hulagu-chan zdobył Bagdad 10 lutego 1258 , mordując znaczną część mieszkańców. Al-Mustasim, ostatni kalif z dynastii Abbasydów rządzący w Bagdadzie został stracony 10 dni później. Abbasydzi nadal starali się kierować sprawami religijnymi sunnitów, pozostając w Egipcie pod rządami Mameluków. Ostatni z tych marionetkowych kalifów abbasydzkich, Mutawakkil III, po zdobyciu Egiptu przez Turków Osmańskich w styczniu 1517 został zaproszony na dwór sułtański do Konstantynopola. Selim I obiecał wprawdzie kalifowi, że przywróci go do Bagdadu, kiedy odbierze to miasto irańskim Saffawidom, ale tak się nie stało. W 1534 Sulejman Wspaniały ( 1520 - 1566 ) wprawdzie odbił Bagdad Persom, ale Abbasydy tam nie przywrócił. Pozwolił mu wrócić do Kairu, gdzie ten ostatni zmarł w 1543 . Roszczenia do tytułu kalifa w późniejszych wiekach zgłaszali zarówno sułtanowie osmańscy, jak i władcy z dynastii Wielkich Mogołów z Indii, co najmniej od czasów Akbara ( 1556 - 1605 ), a po nich timurydzcy władcy z Delhi do Szaha Alama II ( 1759 - 1806 ). Na przełomie XVII i XVIII w. o tytuł kalifa upomnieli się pretendenci z Jemenu . Tytuł "kalifa, księcia wiernych", określający stosunek zwierzchności sułtana tureckiego wobec chana Tatarów krymskich , został uznany 'de iure' w traktacie pokojowym w Küçük Kainarcι w 1774 . 3 marca 1924 tureckie Wielkie Zgromadzenie Narodowe podjęło uchwałę znoszącą kalifat.

Abbasydzi w Bagdadzie 750 - 1258

Przejęli władzę po wymordowanej dynastii Umajjadów . Pierwszy z rodu Haszymidów , który został wybrany kalifem 8 listopada 749 roku i utworzył nową dynastię był Al-Abbas .

Abbasydzi w Kairze 1261 - 1517

Bibliografia

  • Hauziński J., Burzliwe dzieje kalifatu bagdadzkiego, Warszawa-Kraków 1993,
  • Hitti Ph. K., Dzieje Arabów, PWN Warszawa 1969
  • Lewis B., Muzułmański Bliski Wschód, Gdańsk 2003,


Inne hasła zawierające informacje o "Abbasydzi":

Flaga państwowa ...

Strefa Gazy ...

Kalendarium historii średniowiecza ...

Bajbars ...

Nicefor II Fokas ...

Mamelucy ...

Saladyn ...

Abbasydzi 000 km² Liczba ludności  (prawdopodobnie) • całkowita  •  gęstość zaludnienia 50 000 0005 osób/km² Jednostka monetarna Denar Data powstania 750 Rozpad 1258 Religia dominująca Islam Mapa AbbasydówMapa świata w roku 820Abbasydzi - jedna z dwóch największych (licząca 37 kalifów) sunnickich dynastii imperium ...

750 ...

Umar ibn al-Chattab ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Abbasydzi":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie