Eustachy Kajetan książę Sapieha (ur.
2 sierpnia
1881
w
Biłce Szlacheckiej
pod
Lwowem
, zm.
20 lutego
1963
w
Nairobi
) –
minister spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej
, polityk konserwatywny, poseł na sejm II RP.
Był synem
Jana Pawła Aleksandra
.
W latach
1900
-
1904
studiował
leśnictwo
w
Zurychu
, gdzie uzyskał tytuł inżyniera. W
1909
po ślubie z Teresą Izabelą Lubomirską osiadł na
Grodzieńszczyźnie
. W
1916
został prezesem
Rady Głównej Opiekuńczej
w
Warszawie
. Współpracował wówczas z
Tymczasową Radą Stanu
. Został wówczas bliskim współpracownikiem
Józefa Piłsudskiego
. W listopadzie
1917
jako mandatariusz
Rady Regencyjnej
udał się do
Szwajcarii
, gdzie bezskutecznie próbował doprowadzić do porozumienia z
Komitetem Narodowym Polskim
. W listopadzie
1918
stanął na czele Komitetu Obrony Kresów. Był jednym z inicjatorów nieudanego
zamachu stanu
w nocy z
4
na
5 stycznia
1919
w celu obalenia rządu
Jędrzeja Moraczewskiego
. Został aresztowany i przebywał w
areszcie domowym
. Po uwolnieniu sformował własnym sumptem oddział kawalerii, w którym służył jako zwykły ułan. Brał udział w
wojnie polsko-bolszewickiej
.
16 czerwca
1919
został mianowany posłem Rzeczypospolitej w
Wielkiej Brytanii
.
4 czerwca
1920
podpisał w imieniu Polski wraz z
Erazmem Piltzem
traktat w Trianon
.
23 czerwca
1920
nowy premier rządu
Władysław Grabski
powołał go na stanowisko ministra spraw zagranicznych RP.
19 lipca
1920
na pamiętnym posiedzeniu
Rady Obrony Państwa
optował za pozostawieniem Piłsudskiego na stanowisku Naczelnego Wodza słowami: "Skupmy się przy naczelniku państwa". Dzięki Naczelnikowi pozostał na swoim stanowisku w następnym rządzie koalicyjnym
Wincentego Witosa
.
19 lutego
1921
doprowadził do podpisania przymierza Rzeczypospolitej z
Francją
, a
3 marca
z
Rumunią
. Był przedstawicielem Polski na rokowania z
Litwą
w
Brukseli
6 maja
1921
. Przedstawił tam Litwinom projekt Piłsudskiego stworzenia Litwy kantonalnej na wzór szwajcarski, pozostającej w ścisłej unii państwowej z Polską. Wobec fiaska jego polityki wobec
Górnego Śląska
i zmasowanego ataku
Narodowej Demokracji
20 maja
1921
podał się do dymisji.
W latach
1928
-
1929
był posłem na Sejm z listy
BBWR
. W
1930
napisał traktat "Konstytucja racji stanu". Był jednym z najaktywniejszych zwolenników zbliżenia Piłsudskiego ze środowiskiem ziemiaństwa kresowego ("Żubry Kresowe").
22 września
1939
, po
najeździe sowieckim na Polskę
został aresztowany przez Sowietów w swoim majątku pod
Grodnem
. Był więziony w
Moskwie
na
Łubiance
. Sąd moskiewski skazał go na karę śmierci za działalność przeciw
ZSRR
. Karę śmierci zamieniono na 10 lat
obozu koncentracyjnego
w
Gułagu
. Zwolniony w konsekwencji
układu Sikorski-Majski
w
1941
, ewakuowany z
ZSRR
do
Teheranu
. W
1941
wyjechał do
Nairobi
w
Kenii
.
W
1955
i
1959
był wyznaczany przez
Augusta Zaleskiego
na następcę prezydenta RP. W
1956
został kawalerem
Orderu Orła Białego
.
Był ojcem
Jana Andrzeja
,
Lwa Jerzego
,
Eustachego Seweryna
i
Elżbiety
.