Masyw Śnieżnika
Zasięg regionu w obrębie Polski
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Sudety Wschodnie
Mezoregion	Masyw Śnieżnika
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska - woj. dolnośląskie -- powiat kłodzki Republika Czeska - kraj pardubicki -- okres Ústí nad Orlicí - kraj ołomuniecki -- okres Šumperk

Panorama Bolesławowa oraz północnego ramienia Masywu Śnieżnika

Masyw Śnieżnika widziany z okolic Długopola-Zdroju

Masyw Śnieżnika w pobliżu
Jaskini Niedźwiedziej

Położenie Masywu Śnieżnika

Masyw Śnieżnika ( 332.62 , krótko po 1945 Góry Śnieżne^[1], czes. Králický Sněžník, niem. Glatzer Schneegebirge) – najwyższe pasmo górskie w polskiej części Sudetów Wschodnich , położone po obu stronach polsko - czeskiej granicy, na południowy wschód od Kłodzka .

Położenie

Od zachodu Masyw ograniczony jest rowem Górnej Nysy i Przełęczą Międzyleską od Gór Bystrzyckich , a tym samym od całych Sudetów Środkowych . Na północy granicę Masywu Śnieżnika w ścisłym sensie stanowi Przełęcz Puchaczówka oraz doliny Białej Wody i Siennej Wody , na południu zaś przechodzi w przedgórze Wysokiego Jesionika . Na wschodzie, poprzez Przełęcz Płoszczynę , graniczy z Górami Bialskimi (czes. Rychlebské hory ). Obszar Masywu w większości należy do Polski ( powiat kłodzki , województwo dolnośląskie ) – w granicach kraju znajduje się ok. 200 km² – pozostała jego część (76 km²) leży w Czechach .

Zgodnie z regionalizacją fizycznogeograficzną (wg Kondrackiego i Walczaka) mezoregion Masyw Śnieżnika obejmuje również Krowiarki , wtedy północną granicę stanowi dolina Białej Lądeckiej od Stronia Śląskiego , przez Lądek-Zdrój , Radochów , Trzebieszowice , Ołdrzychowice Kłodzkie , Żelazno po Krosnowice .

Rzeźba terenu

Masyw ma postać rozległego rozrogu o rozpiętości południkowej ok. 20, a równoleżnikowej ok. 30 km. Jego punktem zwornikowym jest centralnie usytuowany Śnieżnik (1425 m n.p.m. ), od którego odchodzi sześć obszernych, spłaszczonych ramion, oddzielonych wyraźnie zarysowanymi, głębokimi dolinami erozyjnymi :

• najbardziej rozgałęziony, razem z Krowiarkami najdłuższy grzbiet północno-zachodni Czarnej Góry , przechodzący w sięgające aż do przedmieść Kłodzka Krowiarki ; od Żmijowca odchodzi ku zachodowi krótki grzbiecik ze Smrekowcem , kończący się w centrum Międzygórza , a ku północnemu wschodowi boczny grzbiet z Rudką , Janowcem i Krzyżnikiem , dochodzący do Stronia Śląskiego ; od Jaworowej Kopy odchodzi ku zachodowi grzbiet zakończony Igliczną , a od Czarnej Góry też ku zachodowi grzbiecik z Przednią i Trzema Kopkami ,
• najkrótsze ramię zachodnie Średniaka (1210 m n.p.m.),
• najwyższy, południowo-zachodni grzbiet graniczny z Małym Śnieżnikiem i Trójmorskim Wierchem , również rozgałęziony, z bocznymi grzbietami wybiegającymi od Goworka i Puchacza ,
• południowy grzbiet Sušiny i Podbělki, położony w całości w Czechach ,
• wschodni grzbiet graniczny, z Rykowiskiem , schodzący do Przełęczy Płoszczyna ,
• północne ramię góry Stromej (1166 m n.p.m.) oraz Młyńska .

Grzbiety mają kręte linie grzbietowe i silnie zróżnicowane wysokości oraz boczne odnogi. Większość z nich ma strome zbocza, zwłaszcza te, które opadają w kierunku Rowu Górnej Nysy . Dość licznie występują skałki , a bardzo liczne są bloki skalne. Na niektórych szczytach znajdują się gołoborza .

Budowa geologiczna

Obejmuje południowo-zachodnią część metamorfiku Lądka i Śnieżnika . Zbudowany jest w większości z gnejsów ( gnejsy śnieżnickie i gnejsy gierałtowskie ) i łupków łyszczykowych serii strońskiej . W Krowiarkach i okolicach Kletna występują zmetamorfizowane skały węglanowe - soczewy marmurów kalcytowych i dolomitowych. W położonym w jednej z nich kamieniołomie Kletno III, w 1966 odkryto największą jaskinię Sudetów – Jaskinię Niedźwiedzią , będącą rezerwatem ścisłym (zob. Jaskinia Niedźwiedzia ). Wśród łupków łyszczykowych występują ponadto wkładki łupków łyszczykowych z granatami , łupków grafitowych , kwarcytów , amfibolitów i łupków amfibolitowych i in., natomiast wśród gnejsów - eklogitów .

Wody

Obszar Masywu Śnieżnika należy do zlewisk trzech mórz: Morza Bałtyckiego , Morza Północnego i Morza Czarnego . Północną i zachodnią część odwadniają Nysa Kłodzka wraz z dopływami, wpadająca do Odry . Południowo-wschodnią część największa rzeka Moraw - Morawa ze swoimi dopływami, wpadająca do Dunaju . Najmniejszą, południowo-zachodnią część odwadnia Lipkovský potok, dopływ Cichej Orlicy (czes. Tichá Orlice), wpadającej do Łaby . Wymienione trzy rzeki mają swe Źródła pod Trójmorskim Wierchem , jedynym w Polsce miejscem, gdzie zbiegają się zlewiska trzech mórz . Na potoku Wilczka w Międzygórzu znajduje się jeden z najwyższych w Sudetach wodospadów - Wodospad Wilczki . Na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych rozwinęły się zjawiska krasowe - suche dolinki, ponory , wywierzyska .

Przyroda

Świat roślinny i zwierzęcy Śnieżnika jest najbogatszy w całych Sudetach, ponieważ przebiegają tam granice zasięgów występowania wielu gatunków – sudeckich, karpackich, alpejskich, a nawet śródziemnomorskich.

Wyraźnie zaznaczony jest piętrowy układ roślinności:

• do 500 m n.p.m. – użytki rolne, zazwyczaj łąki; występują m.in. pełnik europejski , dziewięćsił bezłodygowy ,
• 500–1000 m n.p.m. – regiel dolny w postaci borów świerkowych lub lasów mieszanych świerkowo- bukowych ,
• 1000–1250 m n.p.m. – regiel górny – bór świerkowy, w runie występują borówki czernica i brusznica ,
• powyżej 1250 m n.p.m. – łąki górskie.

Te ostatnie występują praktycznie tylko na szczycie Śnieżnika. Posiadają największą wartość przyrodniczą. Występują tu licznie gatunki roślin rzadkich i chronionych oraz sztucznie wprowadzona kosodrzewina .

Świat zwierzęcy również obfituje w cenne gatunki: muflony , cietrzewie , głuszce . Wśród płazów występują salamandra plamista i traszka górska , wśród gadów zaskroniec i żmija zygzakowata . Obecne są tu również endemiczne gatunki chrząszczy , błonkówek , muchówek i pajęczaków .

Roślinność

W Masywie Śnieżnika na wielu różnorodnych siedliskach występuje wielkie bogactwo roślin, w tym rzadkich i chronionych. Są to m.in.: drzewa:

• buk ,
• jodła ,
• jawor ,
• olcha czarna ,
• lipa ,
• różne gatunki wierzb ,
• świerk ,
• modrzew ,
• kosodrzewina .

rośliny zielne:

• trzcinnik owłosiony ,
• owsica spłaszczona ,
• kostrzewa leśna,
• turzyca czarniawa ,
• rzeżucha trójlistkowa ,
• pępawa wielkokwiatowa,
• lepiężnik biały ,
• fiołek sudecki ,
• kokoryczka okółkowa ,
• szarota norweska ,
• wierzbownica mokrzycowa,
• marchwica pospolita ,
• miłosna górska ,
• modrzyk górski ,
• tojad smukły,
• ostróżka wyniosła ,
• orlik pospolity ,
• sesleria tatrzańska ,
• driakiew lśniąca ,
• miesięcznica trwała ,
• gajowiec żółty ,
• dziewięćsił bezłodygowy ,
• jastrzębiec alpejski ,
• gółka długoostrogowa ,
• storczyk męski ,
• buławnik ,
• gnieźnik ,
• listera i inne storczyki,
• endemit na skalę światową, jeden z podgatunków pierwiosnki wyniosłej ,
• szczwoligorz pochwiasty,
• dzwonek brodaty ,
• żywiec dziewięciolistny ,
• żywiec gruczołowaty ,
• marzanka wonna ,
• przenęt purpurowy ,
• wydmuchrzyca pospolita,
• wietlica samicza ,
• zachyłka oszczepowata ,
• nerecznica szerokolistna ,
• podrzeń żebrowiec ,
• liczne gatunki mszaków .

Ochrona przyrody

Zrywka drewna końmi w Masywie Śnieżnika

Na terenie Masywu w 1981 roku utworzono Śnieżnicki Park Krajobrazowy .

Istnieją tu także obszary objęte ochroną rezerwatową:

• Rezerwat przyrody Śnieżnik Kłodzki ,
• Rezerwat Przyrody Wodospad Wilczki ,
• Jaskinia Niedźwiedzia .

Masyw Śnieżnika wchodzi w skład projektowanego Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk (SOO) sieci Natura 2000 - Góry Bialskie i Grupa Śnieżnika .

Miejscowości

Leżące u podnóża Masywu wsie posiadają dobrze rozbudowaną bazę turystyczną. Są to między innymi:

Międzygórze , Goworów , Międzylesie , Wilkanów , Domaszków , Sienna , Stronie Wieś , Kletno , Stara Morawa , Bolesławów , Nowa Morawa , Jodłów , Idzików , Králíky , Velka Morava, Staré Město pod Sněžníkem .

Przypisy