Jamhuuriyadda Soomaaliya جمهورية الصومال Republika Somalijska
Flaga Somalii Herb Somalii Flaga Somalii Herb Somalii
Hymn : Soomaaliyeey toosoo
Położenie Somalii
Język urzędowy	somalijski , arabski , włoski , angielski
Stolica	Mogadiszu [1]
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Sharif Sheikh Ahmed
Szef rządu	premier Mohamed Abdullahi Mohamed
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	42. na świecie 637 700 km² 1,6%
Liczba ludności  ( 2008 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	85. na świecie 9 559 000 [2] ▲ 15 osób/km²
Jednostka monetarna	szyling somalijski (SOS)
Niepodległość	od Wielkiej Brytanii i Włoch 1 lipca 1960
Strefa czasowa	UTC +3
Kod ISO 3166	SO
Domena internetowa	.so [3]
Kod samochodowy	SO
Kod telefoniczny	+252
Mapa Somalii
1  Stolica oficjalna, faktyczną siedzibą władz i parlamentu są miasta Baidoa i Jowhar 2  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA) ( ang. ) 3  Nieużywana

Somalia ( som. Soomaaliya; arab. As-Sumal, Aş-Şūmāl), Republika Somalijska – państwo w północno-wschodniej części Afryki położone na Półwyspie Somalijskim (zwanym „Rogiem Afryki”). Przylega do Oceanu Indyjskiego i Zatoki Adeńskiej . Na północnym zachodzie graniczy z Dżibuti , na zachodzie z Etiopią , zaś na południowym zachodzie z Kenią .

W 2009 Somalia zajęła 1. miejsce (drugi rok z rzędu) w rankingu państw o najtrudniejszych warunkach do życia^[1].

Północna część kraju w 1991 ogłosiła niezależność jako Somaliland , obecnie kraj jest w stanie faktycznego rozpadu.

Geografia

• Długość granicy lądowej: 2366 km
  • Dżibuti 58 km
  • Etiopia 1626 km
  • Kenia 682 km
• Inne używane języki: język angielski , włoski , języki kuszyckie i język suahili .
• Religia państwowa: islam
• Wyznawcy poszczególnych religii: muzułmanie sunnici (99,8%), chrześcijanie (0,1%)

Ukształtowanie powierzchni

Kraj nizinny na południu i na wybrzeżu. Na północy wyżynny, ze skalistymi górami do wysokości 2400 m n.p.m. Na północy wyżyny poprzecinane są suchymi dolinami i wyschniętymi korytami rzek. Linia brzegowa jest mało urozmaicona. Jej długość wynosi 3025 km.

Klimat

Pomimo położenia w pobliżu równika, w Somalii panuje stosunkowo suchy klimat. Na południu występuje klimat podrównikowy suchy z niewielkimi opadami deszczu, a na północy zwrotnikowy suchy prawie bez opadów. Monsuny wiejące znad Oceanu Indyjskiego nie przynoszą opadów. W kraju występują dwie dwumiesięczne pory deszczowe. Na południu spada 700 mm deszczu rocznie. Na północy panuje typowa dla pustynnego klimatu susza – roczne opady dochodzą zaledwie do 50 mm. Sprawia to, że Somalia cierpi na niedobór wody pitnej. Przez cały rok utrzymują się w miarę stałe temperatury powyżej 24 stopni Celsjusza (temp. średnia dobowa). Średnia temperatura roczna to 28 stopni. Amplitudy jednak wzrastają w kierunku północnym. W Somalilandzie w dzień dochodzi ona do 34 stopni Celsjusza. W nocy mogą panować niskie temperatury. Somalia nie jest nawiedzana w zasadzie przez żadne ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak trąby powietrzne czy huragany , zdarzają się jednak katastrofalne susze . Padające deszcze mogą być gwałtowne w południowej części kraju, choć zwykle są wtedy krótkotrwałe.

Struktura etniczna

• Skład etniczny: Somalijczycy 97,3%, Arabowie 1,2%, ludy Bantu 0,4%

Somalijczycy, ludność pochodzenia kuszyckiego , stanowią 98% mieszkańców kraju (1983). Podzieleni są na sześć zespołów rodowych: Dir, Darod, Issak, Hawija, Digil, Rahanwejn. Pierwsze cztery rody należą do Samaale, ludności pasterskiej, pozostałe dwa do Saab, ludów rolniczych o niższej randze społecznej w stosunku do pasterzy. Zespoły rodowe dzielą się na rody, a te z kolei na lineaże. Wszelkie przeszłe i współczesne konflikty Somalii przebiegają na styku rodów, lineaży, itd. (często nazywanych plemionami), których struktura jest bardzo skomplikowana. Oprócz Somalijczyków społeczność kraju tworzy ludność bantuidalna , Bantu zsomalizowani oraz Arabowie .

Religia

• Islam - 99,95%
• Prawosławie - 0,03%
• Zielonoświątkowcy - 0,01%
• Katolicyzm i Protestantyzm - 0,01%

Historia

• W VII - X wiek wzdłuż wybrzeży Zatoki Adeńskiej i Oceanu Indyjskiego powstały pierwsze arabskie i perskie faktorie handlowe (np. Mogadiszu, Merka, Zejla, Berbera).
• VIII – XII wiek – napływ somalijskich nomadów, którzy szybko ulegli islamizacji.
• XIII – XVI wiek – walki muzułmańskich sułtanatów z wybrzeża z chrześcijańską Etiopią (przy wsparciu ze strony Somalijczyków)
• XVI wiek – wybrzeża Somalii zajęli Portugalczycy .
• XVII – XVIII wiek Portugalczycy wyparci przez Arabów z Omanu (ze stolicą w Zanzibarze).
• XIX wiek – północne wybrzeża kraju znajdują się pod kontrolą Egiptu , południowa część pod zwierzchnictwem sułtana Zanzibaru .
• W drugiej połowie XIX w. rozpoczęła się penetracja państw europejskich i podział posiadłości kolonialnych pomiędzy Wielką Brytanię, Francję i Włochy.
  • 1862 – 1884 – Francja zajęła tereny północno-zachodnie z miastem Dżibuti .
  • 1884 – 1886 – Wielka Brytania zajęła część północnych wybrzeży kraju; w 1887 utworzyła na północy protektorat Somaliland.
  • Włochy zajęły sułtanat Hobyo nad Oceanem Indyjskim i Alula nad Zatoką Adeńską; 1925 zajęły także tzw. Jubaland; w 1936 roku, po połączeniu z Etiopią, utworzyły Włoską Afrykę Wschodnią .
• W 1960 z połączenia Somalii Brytyjskiej i Somalii Włoskiej powstała niepodległa Republika Somalijska. Pierwszym prezydentem Somalii był Aden Abdullah Osman Daar (1960–67). Jego następcą był Abdirashid Ali Shermarke , zamordowany w 1969.
• 21 października 1969 miał miejsce zamach stanu. Władzę przejął generał Mohammed Siad Barre . Zmieniono nazwę państwa na Somalijską Republikę Demokratyczną. W 1970 Somalię ogłoszono państwem socjalistycznym (poszły za tym stosowne reformy społeczno-gospodarcze oraz ścisła współpraca z ZSRR ).
• 1977 – nieudana próba anektowania etiopskiego Ogadenu . ZSRR wspiera w konflikcie Etiopię i w rezultacie następuje zerwanie stosunków z Moskwą i przeorientowanie polityki na współpracę z USA .
• Lata 80. XX wieku: pogłębiający się kryzys gospodarczy. Przełom lat 1989–1990 – USA wycofuje się z pomocy dla Somalii.
• 1991 – Siad Barre zostaje obalony; wybuchła wojna domowa. Interwencja wojsk ONZ (w większości sił USA, ale także Polacy)
• 1993 – 3 października Operacja w Mogadiszu mająca na celu schwytanie adiutantów Mohameda Aidida przez Delta Force i Rangersów zakończona śmiercią 19 żołnierzy amerykańskich i jednego malezyjskiego (w ramach sił pokojowych ONZ ) oraz według szacunków ponad 1000 Somalijczyków (większość to cywile).
• 2006 – W czerwcu władzę przejmują umiarkowani fundamentaliści islamscy z Unii Trybunałów Islamskich
• 24 grudnia 2006 Premier Etiopii w orędziu do narodu ogłosił, że jego kraj został zmuszony do wojny z Somalią^[2]. Na skutek ofensywy wojsk etiopskich wspieranych przez wojska rządu somalijskiego wyzwolono Mogadiszu i większość terytoriów będących w rękach Unii Trybunałów Islamskich.

Obecnie sytuacja polityczna w Somalii jest niejasna, rząd tymczasowy kontroluje jedynie mały fragment centralnej części kraju. W obecnej chwili na obszarze Somalii de facto funkcjonują jeszcze 3 państwa: Somaliland , Puntland (gdzie znajdują się główne bazy piratów ) i Galmudug . Duża część kraju znajduje się poza kontrolą jakiegokolwiek rządu, tereny te w większości opanowało fundamentalistyczne ugrupowanie al-Shabaab, powiązane z al Kaidą .

Państwa powstałe na terenie Somalii podczas wojny domowej od 1991

Od obalenia rządu Siad-Barre w 1991 w Somalii trwa wojna domowa pomiędzy klanami. Trwająca od 1991 próba przywrócenia pokoju przez wojska ONZ nie przyniosła rezultatu, wskutek czego ONZ podjęło decyzję o wycofaniu się z Somalii w 1995.

Wskutek wojny domowej nastąpił de facto rozpad Somalii. Powstało kilka niezależnych państewek, zaś reszta kraju pogrążyła się w walkach pomiędzy klanami.

Obecna sytuacja polityczna w Somalii. Kolorem niebieskim zaznaczono terytoria pod kontrolą rządu tymczasowego.

Republika Somalilandu

Po obaleniu w 1991 dyktatora Siada-Barre na północnym wybrzeżu Somalii (nad Zatoką Adeńską), na terenach, które niegdyś stanowiły kolonię brytyjską Somaliland , Issowie rozpoczęli powstanie i w efekcie przejęli tam całkowitą władzę. W maju 1991 Somalijski Ruch Narodowy (SNM) ogłosił niezależność tych terenów. Tak powstała Republika Somaliland, której jednak nie uznała do tej pory społeczność międzynarodowa i ONZ . Pierwszym prezydentem Somalilandu został A. Ahmed Ali (obecnym prezydentem jest Ahmed M. Mahamoud Silanyo , zwycięzca wyborów w 2010 r.).

Obecnie na terenie Somalilandu panuje najbardziej stabilna sytuacja i w porównaniu z resztą regionu jedynie tam można mówić o względnie mocnej strukturze państwowej. W maju 2001 obywatele Republiki Somalilandu opowiedzieli się w referendum za niepodległością.

Puntland

W 1998 region Puntland ogłosił niezależność. Obecnie posiada status republiki autonomicznej.

Galmudug

14 sierpnia 2006 secesję ogłosił kolejny region – Galmudug . Obecnie posiada status republiki autonomicznej.

Unia Trybunałów Islamskich

Na przełomie czerwca i lipca 2006 armia Unii Trybunałów Islamskich zajęła większość centralnej i południowej części Somalii, w tym stolicę w Mogadiszu . Na skutek ofensywy etiopskiej w grudniu 2006, fundamentaliści islamscy musieli wycofać się z zajmowanych terytoriów i przejść do walki partyzanckiej. W 2008 doprowadzili do ustąpienia prezydenta Abdullahiego Yusufa . Nowym prezydentem został Sharif Sheikh Ahmed wywodzący się z Unii Trybunałów Islamskich. Wojnę wypowiedziały mu radykalne islamistyczne bojówki Al-Shabaab oraz Hizbul Islam .

Państewka obecnie nieistniejące

• W 1998 region Jubaland ogłosił secesję. W 2001 region powrócił pod władzę rządu federalnego.
• Od 2002 południowo-zachodni region Somalii znajdował się poza kontrolą rządu. W 2006 na mocy porozumienia lokalni przywódcy uznali na powrót władzę tymczasowego rządu somalijskiego.
• 1 lipca 2007 północna część regionu spornego pomiędzy Puntlandem a Somalilandem , Maakhir , ogłosiła niezależność. W 2009 roku przyłączył się do Puntlandu.

Zobacz też

• Tymczasowy Rząd Federalny
• Somalijskie Siły Powietrzne

Bibliografia

• Encyklopedia Geograficzna Świata: Afryka. Wydawnictwo OPRESS Kraków 1997

Przypisy