Monarchia absolutna, absolutyzm – forma
rządów
występująca przede wszystkim we wczesnonowożytnej oraz starożytnej
monarchii
(przykładem starożytnej monarchii absolutnej może być ustrój Cesarstwa Rzymskiego) oraz mające ją uzasadnić
doktryny polityczne
.
Opis monarchii absolutnej
W systemie absolutystycznym
monarcha
skupia w swojej ręce
władzę sądowniczą
,
ustawodawczą
i
wykonawczą
(z oczywistych względów król wyznaczał swoich przedstawicieli do poszczególnych ośrodków władzy, osobiście zajmując się tylko sprawami najwyższej wagi oraz utrzymaniem stanu, w którym nie dochodzi do konfliktu interesów żadnych z podległych mu ośrodków władzy). Kształtowanie się nowożytnego absolutyzmu związane jest z końcem
feudalizmu
i pojawieniem się silnych, scentralizowanych
państw narodowych
, co doprowadziło do ograniczenia
feudalnych
przywilejów
stanowych
. Proces ten rozpoczął się w
XIV
w. wraz z upadkiem autorytetu
papieża
i
cesarza
, a nasilił w wieku
XVI
(zob.
Machiavelli
). W wieku
XVII
doprowadził do powstania
klasycznej formy absolutyzmu
we
Francji
, szczególnie za panowania
Ludwika XIV
, któremu przypisuje się słowa "państwo to ja". W
XVIII
w. absolutyzm zyskał własną
ideologię
gdzie władca miał być pierwszym urzędnikiem nowoczesnego,
scentralizowanego
państwa
- taką postać absolutyzmu nazywamy
absolutyzmem oświeconym
. Absolutyzm oświecony najbardziej wyraźne formy przybrał w
Królestwie Prus
za panowania
Fryderyka Wielkiego
i w
Austrii
pod rządami
Józefa II
. W absolutyzmie oświeconym panowały, zgodne z ideologią
Oświecenia
, tendencje do reformy całokształtu życia społecznego i gospodarczego, realizowanego przez rozbudowany aparat biurokratyczny. W niektórych państwach (
Polska
,
Anglia
) absolutystyczny system rządów nigdy się nie ukształtował, a co więcej, budził stałe, poważne obawy
społeczeństwa
(zob.
absolutum dominium
,
Magna Charta
,
neminem captivabimus
). W innych (
Szwecja
,
Niderlandy
, także
Anglia
Stuartów
) da się zauważyć starą walkę między zwolennikami władzy absolutnej a zwolennikami decentralizacji. W jeszcze innych (
Rosja
) nałożył się na dawniejsze formy
despotyzmu
(zob.
samodzierżawie
).
Różnica między monarchią absolutną a despotyczną polega według
Monteskiusza
na tym, że w monarchii absolutnej istnieje skodyfikowane prawo, podczas gdy władza monarchy despotycznego nie jest niczym ograniczona.
Współczesne monarchie absolutne
Współcześnie monarchia absolutna istnieje w następujących państwach:
W niektórych krajach władzę absolutną nadaje władcy konstytucja. Taki ustrój posiadają:
Arabia Saudyjska
W
Arabii Saudyjskiej
nie ma konstytucji pisanej, ustrój państwa opiera się na
szariacie
i kilku aktach prawnych – m.in. Dekrecie o utworzenia królestwa Arabii Saudyjskiej z
1932
roku. Król powołuje rząd, na czele którego stoi. Jest dowódcą sił zbrojnych. Rząd przygotowuje projekty ustaw i na bieżąco administruje państwem. Przy królu funkcjonuje rada konsultacyjna – organ doradczy, który składa się głównie z męskich członków rodu królewskiego.
Watykan
Watykan
jest monarchią
teokratyczną
,
absolutystyczną
o charakterze
patrymonialnym
. Wybory (elekcja) władcy odbywają się w ramach
konklawe
(
łac
cum clave – pod kluczem). Elektorami papieskimi są
kardynałowie
, ci którzy nie ukończyli w dniu wakansu papieskiego 80 roku życia. Jest ich ok. 120 (w ostatnim konklawe wzięło udział 117). Papieżem teoretycznie może zostać każdy ochrzczony mężczyzna.
W
1996
roku
Jan Paweł II
zniósł procedurę wyboru papieża przez aklamację lub kompromis (przez wykrzyczenie nazwiska kandydata lub wybór wąskiego grona wybierającego). Wprowadził także tzw. "świętą większość", czyli 2/3 głosów, obowiązująca przez ok. 30 głosowań. Potem możliwa
większość bezwzględna
(
Benedykt XVI
w
2007
przywrócił poprzedni stan). W ciągu dnia w czasie trwania konklawe możliwe 4 głosowania.
Papież jest:
Zobacz też
Linki zewnętrzne