Tour de Pologne ( pol. Wyścig Dookoła Polski, oficjalny skrót TdP) – wieloetapowy szosowy wyścig kolarski , organizowany cyklicznie na terenie Polski w sierpniu (do 2008 roku we wrześniu). Od pierwszej edycji ( 1928 ) do 1992 posiadał status wyścigu amatorskiego (jedynie w 1974 wyjątkowo rozgrywany był w formule open z udziałem zawodowców). Od 1993 – po przejęciu organizacji przez Czesława Langa – jest w pełni zawodowy. Od 2005 należy do cyklu UCI ProTour .

Całkowita długość trasy TdP oscyluje obecnie w granicach 1 200 kilometrów , choć w przeszłości bywała znacznie dłuższa (w 1953 roku kolarze musieli pokonać aż 2 311 km), a jej przebieg wiedzie z północy na południe Polski.

Od 1999 do 2005 wyścig kończyła górska czasówka z metą na Orlinku w Karpaczu . W sezonie 2008 trasa zawodów została diametralnie zmieniona i przeniesiona na wschodnie tereny kraju.

Czesław Lang – od 1993 organizator wyścigu

Historia

TdP'2004 Etap górski

Start TdP'2005 we Wrocławiu

Peleton TdP'2006 na ulicach Torunia

w Olsztynie

W okolicach Świdnicy

Finał w Karpaczu

TdP'2007

Wstępne koncepcje przeprowadzenia w odrodzonej i niepodległej Polsce wieloetapowej imprezy kolarskiej – wzorowanej na coraz popularniejszym Tour de France – pojawiały się już na początku lat 20. XX wieku . Bardziej realnych kształtów pomysły te nabrały jednak dopiero kilka lat później, gdy konkretny projekt jej organizacji przedstawiły wspólnie: Warszawskie Towarzystwo Cyklistów oraz krakowski dziennik Przegląd Sportowy . To właśnie z ich inicjatywy postanowiono późnym latem 1928 rozegrać Bieg Dookoła Polski (pierwsza i oryginalna nazwa TdP). Jego historyczna, premierowa edycja odbyła się w dniach 7 - 11 września 1928, a na starcie stanęło 71 kolarzy, z których – po przejechaniu prawie 1 500 km – najlepszym okazał się Polak Feliks Więcek z Bydgoskiego Klubu Kolarskiego.

Do wybuchu II wojny światowej odbyły się jeszcze cztery edycje narodowego touru, z których dwie – w latach 1937 i 1939 – wygrał "tygrys szos" – Bolesław Napierała .

Pierwsze wyścigi znacznie różniły się od współczesnych. Etapy były o wiele dłuższe (często na dystansie ok. 300 km), kolarze notorycznie łapali "gumy" na szutrowych drogach, a w celu zaspokojenia głodu przerywali jazdę, by skorzystać z przygotowanych posiłków.

Po zakończeniu działań wojennych wrócono do idei kolarskiej walki dookoła Polski. W 1947 , dzięki współpracy: Polskiego Związku Kolarskiego , wydawcy prasowego "Czytelnik" i grupy dziennikarzy , udało się po 8-letniej przerwie reaktywować wyścig. Zwycięzcą po przejechaniu zaledwie czterech etapów i 606 km (najkrótsza trasa w całej historii TdP) okazał się Stanisław Grzelak (Tramwajarz Łódź). Od tego czasu (aż do połowy lat 90. XX wieku ) nie udało się jednak uzyskać wyścigowi odpowiedniej rangi. Na przeszkodzie stanęła postawa władz i faworyzowanie innej imprezy kolarskiej – Wyścigu Pokoju . Z tego okresu warto odnotować: triumfy kolarzy zagranicznych – Włocha Francesco Locatelliego (z 1949 ), Belga Rogera Dierckena (z 1960 ), Hiszpana José Luis Viejo (z 1972 ) oraz Belga André Delcroixa (z 1974 ), najdłuższą edycję wyścigu – 2 311 km i 13 etapów (w roku 1953 ) oraz hat-trick zwycięstw Mariana Więckowskiego (w latach 1954 - 56 ), co skopiował dopiero Dariusz Baranowski (w latach 1991 - 93 ).

Od 1993 funkcję dyrektora wyścigu objął wicemistrz Igrzysk Olimpijskich w Moskwie – Czesław Lang , którego praca zaowocowała regularnym wzrostem prestiżu imprezy.

W 1996 została ona oznaczona kategorią 2.5, najniższą w ówczesnym kalendarzu UCI.

W 1997 podczas Kongresu Międzynarodowej Uniii Kolarskiej w San Sebastian , Tour de Pologne awansował o jedną klasę, otrzymując kategorię 2.4 i został zakwalifikowany jako "Wyścig Narodowy".

W 1999 na Mistrzostwach Świata w Weronie Komisja Techniczna UCI awansowała wyścig do klasy 2.3, a 12 października 2001 , podczas kongresu Rady Kolarstwa Zawodowego (Professional Cycling Council), Tour ponownie awansował, otrzymując kategorię 2.2.

W 2005 decyzją władz UCI Wyścig został włączony do cyklu wielu imprez nazwanych UCI ProTour . W skład tej wyselekcjonowanej grupy weszły trzy wielkie toury (Grand Tour): Giro d'Italia , Tour de France , Vuelta a España , klasyki Pucharu Świata, wyścigi etapowe kategorii 2.HC (np. Paryż - Nicea , Tour de Suisse ), klasyki 1.HC (np. La Flèche Wallonne – Walońska Strzała). Tour de Pologne jako jedyny awansował o dwie klasy i został zrównany z imprezami 2.HC.

Czterokrotnie Tour de Pologne otrzymał tytuł "Najlepszej Imprezy Sportowej Roku" w Polsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego , w latach 1995 , 1996 , 2004 i 2008 . Zyskuje również uznanie władz Międzynarodowej Unii Kolarskiej zdobywając wysokie oceny za organizację^[1]

Koszulki

Koszulki podstawowe

Marcin Osiński w różowej koszulce najaktywniejszego kolarza

Podczas wyścigu prowadzone są różne klasyfikacje zawodników, najlepszy kolarz w danej kategorii otrzymuje koszulkę jej lidera, w której kontynuuje wyścig na następnym etapie. Te koszulki to:

• żółta koszulka – jedzie w niej lider czasowej indywidualnej klasyfikacji generalnej . Jest nim zawodnik, którego suma czasów zarejestrowanych na poszczególnych etapach, łącznie ze wszystkimi bonifikatami i karami, jest najmniejsza;
• różowa koszulka – jedzie w niej najlepszy kolarz w klasyfikacji górskiej (tzw. góral). Podczas etapów górskich na trasie znajdują się premie górskie kilku kategorii, punkty przyznawane są kilku pierwszym kolarzom w zależności od kategorii;
• czerwona koszulka – jedzie w niej najlepszy kolarz w klasyfikacji na najaktywniejszego. W wyścigu przyznawane są punkty za specjalne lotne premie. Na linii premii lotnej trzej pierwsi zawodnicy otrzymują odpowiednio następującą liczbę punktów: 3, 2, 1;
• granatowa koszulka (do 2005 r. biała) – jedzie w niej najlepszy kolarz w klasyfikacji punktowej . W wyścigu przyznawane są punkty za dojechanie na metę na czołowych pozycjach w etapach, jak i za tzw. lotne premie charakterystyczne dla etapów płaskich. Na mecie każdego z etapów 20 pierwszych zawodników otrzymuje następującą liczbę punktów za zajęte miejsca:

Na koniec każdego etapu liderzy tych 4 klasyfikacji są oficjalnie dekorowani koszulkami przez organizatora wyścigu i są zobowiązani jechać w nich kolejnego dnia.

Jeśli ten sam zawodnik będzie liderem więcej niż jednej klasyfikacji, zakłada koszulkę według następującej hierarchii:

1. "Klasyfikacja generalna" (żółta koszulka)
2. "Klasyfikacja górska" (biała koszulka)
3. "Klasyfikacja na najaktywniejszego" (różowa koszulka)
4. "Klasyfikacja punktowa" (granatowa koszulka)

Koszulki dodatkowe

Obok podstawowych organizator zawodów prowadzi(ł) także dodatkowe klasyfikacje:

obecnie:

• czerwona koszulka – klasyfikacja drużynowa;

w przeszłości:

• niebieska koszulka – klasyfikacja na najwszechstronniejszego;
• biało-granatowa koszulka – klasyfikacja zawodników, którzy wygrali największą ilość etapów;
• biało-czerwona koszulka – klasyfikacja na najlepszego polskiego zawodnika.

Punkty do ProTour

Uczestnicy wyścigu, startujący w barwach zespołów UCI ProTeams (dwadzieścia najlepszych licencjonowanych zespołów świata), mają możliwość od 2005 roku zdobycia w Tour de Pologne punktów do klasyfikacji UCI ProTour . Są one przyznawane dziesięciu najlepszym zawodnikom w końcowej klasyfikacji generalnej oraz trzem najlepszym zawodnikom na poszczególnych etapach. Zawodnicy startujący w Zawodowych Ekipach Kontynentalnych (Professional Continental Teams) nie otrzymują punktów.

Punkty za klasyfikację generalną wyścigu:

Za zwycięstwa etapowe:

TdP 2009 - ucieczka w Łańcucie

Triumfatorzy Tour de Pologne

Lista zwycięzców indywidualnej klasyfikacji generalnej

p – prolog

Lista zwycięzców pozostałych klasyfikacji

Lp	Rok	Klasyfikacja górska	Klasyfikacja aktywnych (sprints)	Klasyfikacja punktowa	Klasyfikacja drużynowa
1	1928	—	—	—	AKS Warszawa
2	1929	—	—	—	AKS Warszawa
3	1933	—	—	—	Jur Warszawa
4	1937	—	—	—	Polska I
5	1939	—	—	—	—
6	1947	—	—	—	Ruch Chorzów
7	1948	—	—	—	Polska I
8	1949	—	—	—	Rumunia
9	1952	—	—	—	CWKS I
10	1953	—	—	—	—
11	1954	—	—	—	CWKS I
12	1955	—	—	—	CWKS I
13	1956	—	—	—	CWKS I
14	1957	—	—	—	Federacja Gwardia
15	1958	—	—	Constant Goossens   Belgia	—
16	1959	—	—	—	—
17	1960	—	—	—	ZSRR
18	1961	—	—	—	LZS I
19	1962	—	—	—	LZS I
20	1963	Jan Kudra   Polska	Rajmund Zieliński   Polska	—	—
21	1964	—	—	—	LZS I
22	1965	—	—	—	Start I
23	1966	Józef Gawliczek   Polska	—	Bernard Patzig Niemiecka Republika Demokratyczna   NRD	LZS II
24	1967	Józef Mikołajczyk   Polska	—	Andrzej Bławdzin   Polska	LZS Zieloni
25	1968	—	—	—	Polska I
26	1969	—	Jan Magiera   Polska	Zygmunt Hanusik   Polska	Polska II
27	1970	Jurij Połupanow   ZSRR	—	Henryk Woźniak   Polska	—
28	1971	Ryszard Szurkowski   Polska	—	Ryszard Szurkowski   Polska	Katowice
29	1972	José Luis Viejo   Hiszpania	—	José Luis Viejo   Hiszpania	—
30	1973	—	—	Ryszard Szurkowski   Polska	—
31	1974	Ryszard Szurkowski   Polska	—	Ryszard Szurkowski   Polska	—
32	1975	Miroslav Sýkora   Czechosłowacja	—	—	Polska I
33	1976	—	—	—	Polska
34	1977	—	—	—	NRD
35	1978	Jan Brzeźny   Polska	—	—	Polska I
36	1979	Jan Krawczyk   Polska	—	Ryszard Szurkowski   Polska	Chemik
37	1980	—	—	Lechosław Michalak   Polska	—
38	1981	Roman Cieślak   Polska	—	Tadeusz Krawczyk   Polska	Polska I
39	1982	—	—	Mathias Kittel Niemiecka Republika Demokratyczna   NRD	Polska
40	1983	Lechosław Michalak   Polska	—	Witold Mokiejewski   Polska	Polska I
41	1984	Janusz Bieniek   Polska	—	Marek Leśniewski   Polska	Polska
42	1985	Marek Leśniewski   Polska	—	Marek Leśniewski   Polska	Polska
43	1986	Jan Skowronek   Polska	—	Mirosław Uryga   Polska	Polska
44	1987	Andrzej Dulas   Polska	—	Czesław Łukaszewicz   Polska	Gwardia Katowice
45	1988	Siergiej Uszakow   ZSRR	—	Dżamolidin Abdużaparow   ZSRR	Legia I
46	1989	—	—	Sławomir Krawczyk   Polska	Legia
47	1990	Piotr Korab   Polska	—	Mieczysław Karłowicz   Polska	Korona Wimar Kielce
48	1991	—	—	Władimir Perelaznyj   Polska	Wasowski Korona Kielce
49	1992	Dariusz Baranowski   Polska	—	Igor Pastaukhowicz   Białoruś	Litwa
50	1993	Piotr Chmielewski   Polska	Remigijus Lupeikis   Litwa	Zbigniew Spruch   Polska	Litwa
51	1994	Quintino Rodrigues   Portugalia	Maurizio Fondriest   Włochy	Kaspars Ozers   Łotwa	Lampre Animex
52	1995	Mariano Piccoli   Włochy	Mariano Piccoli   Włochy	Zbigniew Spruch   Polska	DEK Meble Joko Romar
53	1996	Raimondas Rumšas   Litwa	Wiaczesław Dżawanian   Rosja	Wiaczesław Dżawanian   Rosja	Roslotto - ZG Mobili
54	1997	Oscar Pellicioli   Włochy	Jacek Mickiewicz   Polska	Markus Zberg   Szwajcaria	Mróz
55	1998	Andrzej Sypytkowski   Polska	—	Zbigniew Spruch   Polska	Mróz
56	1999	Piotr Przydział   Polska	Piotr Przydział   Polska	Piotr Wadecki   Polska	Mróz
57	2000	Luca Belluomini   Włochy	Marcin Gębka   Polska	Siergiej Iwanow   Rosja	Mat Ceresit CCC
58	2001	Ruggero Marzoli   Włochy	Marcin Gębka   Polska	Jens Voigt   Niemcy	CCC Mat
59	2002	Cezary Zamana   Polska	Kazimierz Stafiej   Polska	Marek Rutkiewicz   Polska	CCC - Polsat
60	2003	Nuno Ribeiro   Portugalia	Kazimierz Stafiej   Polska	Yon Bru   Hiszpania	L.A. Pecol
61	2004	Przemysław Niemiec   Polska	Bohdan Bondariew   Ukraina	Allan Davis   Australia	Milaneza Maia
62	2005	Bartosz Huzarski   Polska	Robert Förster   Niemcy	Kim Kirchen   Luksemburg	Rabobank
63	2006	Bartosz Huzarski   Polska	Marcin Osiński   Polska	Wouter Weylandt   Belgia	Crèdit Agricole
64	2007	Yoann Le Boulanger   Francja	Łukasz Bodnar   Polska	José Joaquín Rojas   Hiszpania	Team CSC
65	2008	Jens Voigt   Niemcy	Marcin Sapa   Polska	Allan Davis   Australia	Team CSC
66	2009	Marek Rutkiewicz   Polska	David Loosli   Szwajcaria	Jürgen Roelandts   Belgia	Caisse d'Epargne
67	2010	Johnny Hoogerland Vacansoleil	Johnny Hoogerland Vacansoleil	Allan Davis Team Astana	Garmin-Transitions

Puste pola oznaczają, że klasyfikacji prawdopodobnie nie prowadzono

Rekordy

Wygrane wyścigi

Zwycięzca TdP 2004 Ondřej Sosenka

Kim Kirchen – zwycięzca TdP 2005

Stefan Schumacher – zwycięzca TdP 2006

Trzech kolarzy wygrało Tour de Pologne 3-krotnie:

Po 2 razy triumfowali:

Wygrane etapy

Etapy w koszulce lidera

Cały wyścig w koszulce lidera przejechali Józef Stefański ( 1929 ) i Bolesław Napierała ( 1937 ).

Wybrane źródła

1. Tuszyński Bogdan , 70 lat Tour de Pologne, Krajowa Agencja Promocyjna, Warszawa, 1999
2. http://langteam.bikeworld.pl/tour/
3. http://www.memoire-du-cyclisme.net
4. http://www.kolarstwo-szosowe.gda.pl/komentarze.html
5. http://szosa.rowery.org
6. http://www.kolarstwo.org.pl/index.php
7. http://www.pro-cycling.org/tdp/
8. http://www.pzkol.pl/main.shtml
9. http://www.sportowefakty.pl/index.php?dysc_id=10&k1_id=200
10. http://sport.interia.pl/inne/kolarstwo
11. http://sport.gazeta.pl/kolarstwo/0,0.html
12. http://sport.wp.pl/kategoria.html?kat=1853&katn=TourdePologne

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Tour de Pologne
• Dział o TdP w portalu pro-cycling.org