Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną. Witaminy
WitaminyWitaminy —
organiczne
związki chemiczne
, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania
organizmu
żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć). Nazwa pochodzi od łacińskich słów vita (życie) i
amina
– związek chemiczny zawierający
grupę aminową
. W rzeczywistości nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają, np. witamina D jest przedstawicielem sterydów. Nazwa została wymyślona przez polskiego
biochemika
Kazimierza Funka
w
1912
roku. Funk jest także odkrywcą witamin – w 1912 roku wyizolował tiaminę. Witaminy z definicji są niezbędne człowiekowi do życia i muszą być dostarczone z zewnątrz. Z reguły tej wyłamuje się witamina D (kalcyferol), która produkowana jest przez komórki skóry pod wpływem promieni UV. Ciekawostką jest to, że witamina D początkowo określona była mianem A (odkryta była przed obecną A – retinolem), od łacińskiego antyrachitic, jako że chroniła przed krzywicą (u dzieci) i osteoporozą. Witaminy nie należą do typowych składników pokarmowych – pełnią funkcję regulacyjną. PodziałZ punktu widzenia chemicznego witaminy należą do różnych grup związków organicznych, a jedynie ich znaczenie dla organizmów żywych pozwala opisywać je pod wspólną nazwą. Z tego też powodu tradycyjnie witaminy dzieli się na: - rozpuszczalne w tłuszczach
Czasami za witaminę (F) uważa się także
nienasycone kwasy tłuszczowe
, nie jest to jednak powszechnie zaakceptowany pogląd. Czasami do witamin zaliczane są też
kwas liponowy
(rzekoma witamina N) oraz seria związków oznaczanych jako witaminy B z indeksem wyższym niż 12, np.
kwas orotowy
(B13), kwas pangamowy (B15)
amigdalina
(B17) – nie jest to jednak powszechnie przyjęte. Podział ten jest istotny z co najmniej dwóch powodów: - czynniki zaburzające
metabolizm
tłuszczów
w zakresie ich
trawienia
i
wchłaniania
będą zaburzały metabolizm witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
- witaminy rozpuszczalne w tłuszczach można stosunkowo łatwo przedawkować, gdyż kumulują się w tkankach bogatych w
lipidy
. Z kolei witaminy rozpuszczalne w wodzie (z wyjątkiem witaminy B12) nie są magazynowane, ich nadmiar wydalany jest z moczem w
ciałku nerkowym
. W związku z tym, witaminy rozpuszczalne w wodzie, poza B12, w odróżnieniu od rozpuszczalnych w tłuszczach, muszą być stale dostarczane do organizmu.
Mechanizm działaniaWyróżnia się trzy mechanizmy: - funkcja
kofaktorów
– działają tak jak witaminy z grupy B; same witaminy B nie są kofaktorami, dopiero ich modyfikacja chemiczna w organizmie prowadzi do powstania kofaktorów; bez dostarczenia witamin z grupy B organizm nie może jednak wyprodukować tych kofaktorów
- działanie
antyoksydacyjne
(
beta-karoten
,
tokoferole
,
kwas askorbinowy
)
- działanie receptorowe, pochodne witaminy A – głównie
kwas retinowy
, a także pochodne witaminy D; komórki organizmu posiadają swoiste receptory dla tych związków; powoduje to, że wielu badaczy klasyfikuje te związki do
hormonów
; nie są to jednak ani hormony, ani
cytokiny
, ale związki posiadające receptorowe oddziaływanie innego rodzaju.
Działają przeciwstawnie do
antywitamin
. Forma występowaniaWitaminy mogą trafiać do organizmu jako: - witaminy preformowane
- prowitaminy (związki ulegające w organizmie przekształceniu we właściwą witaminę).
ZapotrzebowanieDzienne zapotrzebowanie na witaminy jest niewielkie i liczone w miligramach (mg), a nawet w mikrogramach (μg). Przedawkowanie, niedobór lub brak jakiejś z witamin, po wyczerpaniu zapasów organizmu, prowadzi do jednostek chorobowych, które nazywamy w zależności od zaawansowania
hiperwitaminozą
(przedawkowanie),
hipowitaminozą
(niedobór częściowy) lub
awitaminozą
(całkowity brak). Związki organiczne, które dopiero w organizmie zostają przekształcane w odpowiednią witaminę, nazywa się
prowitaminami
. Porównanie wybranych witaminR* | Nazwa wit. | Źródła pokarmowe | Rola w organizmie |
Awitaminoza
|
Hiperwitaminoza
|
---|
T ł u s z c z e |
A(retinol)
| Jaja, wątroba, mleko, masło, ser, jagody, szpinak, tran, produkty mleczne, tłuste mięso oraz, jako prowitamina:
karoten
, marchew, pomidory, sałata, groszek zielony i owoce dzikiej róży | Odpowiada za prawidłowe widzenie, zmniejsza rogowacenie naskórka, poprawia koloryt skóry, chroni skórę przed promieniami UV, zwiększa zawartość kolagenu w skórze właściwej. Dzieci z niedoborem witaminy A rosną nieprawidłowo. |
Ślepota zmierzchowa
(„kurza ślepota”), zmiany skórne | Wady wrodzone u dzieci matek z hiperwitaminozą w czasie ciąży, zmniejszone uwapnienie kości mogące doprowadzić do osteoporozy, powiększenie wątroby, bóle stawów, ból głowy. |
D(kalcyferol)
| Tran, wątroba, masło, jaja, mleko, mięso.
Prawidłowy poziom: 20–60 ng/ml (50–150 nM/l), hiperwitaminoza: powyżej 150 ng/ml, hipowitaminoza: 8–20 ng/ml, awitaminoza: poniżej 8 ng/ml | Wchłanianie
wapnia
,
metabolizm
tkanki kostnej |
Krzywica
u dzieci,
osteoporoza
u dorosłych | Demineralizacja , nudności i wymioty, brak apetytu, zaparcia, osłabienie i łatwe męczenie się, nadmierne pragnienie, wzmożone oddawanie moczu, świąd skóry, bóle głowy, opóźnienie umysłowe |
E(tokoferol)
| Migdały, margaryna, jaja, orzechy włoskie i ziemne, kiełki pszenicy, mąka pełnoziarnista, mleko, brukselka i inne zielonolistne warzywa, owoce dzikiej róży, orzechy laskowe, kwiaty lipy, algi, oleje roślinne (sojowy, kukurydziany, słonecznikowy).
Zapotrzebowanie: 8–13 mg na dobę | Główny antyoksydant chroniący komórki przed utleniaczami, chroni
czerwone krwinki
przed przedwczesnym rozpadem, leczenie męskiej bezpłodności, zaburzeń mięśniowych i zaburzeń wytrysku, miażdżycy oraz chorób serca | Rozdrażnienie, osłabienie zdolności koncentracji, zaburzenia funkcjonowania i osłabienie mięśni szkieletowych, rogowacenie i wczesne starzenie się skóry, gorsze gojenie się ran, pogorszenie wzroku, niedokrwistość,
bezpłodność
, zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych | Zmęczenie, bóle głowy, osłabienie mięśni, zaburzenia widzenia. Nadmiar w czasie ciąży może być szkodliwy dla płodu |
K(fitochinon)
| Brokuły, rzepa, szpinak, sałata, kapusta właściwa, lucerna, morszczyn, awokado, brzoskwinie, ziemniaki, jaja, jogurt, ser, wątroba, olej sojowy i szafranowy, tran |
Krzepnięcie krwi
| Krwawienia – tzw.
skazy krwotoczne
, słaba krzepliwość krwi, łatwość powstawania krwotoków wewnętrznych i zewnętrznych, problemy z gojeniem się ran, trudności w mineralizacji kości, zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów, zapalenie jelita, biegunki | Rozpad krwinek czerwonych, niedokrwistość, nadmierne wydzielanie potu, uczucie gorąca, wydłużenie czasu krzepnięcia krwi, u niemowląt – żółtaczkę i uszkodzenia tkanki mózgowej | W o d a | Grupa witamin B |
B1(tiamina)
| Mięso, wątroba, jaja, drożdże, owoce strączkowe, chleb razowy, mleko.
Zapotrzebowanie: ok. 1,6 mg na dobę | Prawidłowy stan tkanki nerwowej, metabolizm
cukrów
i lipidów. Rozkładana przez
alkohol
| Niedobór może być wywołany spożywaniem alkoholu. Objawy niedoboru: Zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego. Awitaminoza: choroba
beri-beri
, zapalenie wielonerwowe | Nadmiar możliwy tylko w wypadku zastrzyków. Objawy: osłabienie, obrzęki, poty, nudności, zmęczenie, duszność, obrzęk krtani, zawroty głowy, drżenie mięśni, zaburzenia rytmu serca, reakcje alergiczne, w skrajnych przypadkach może dojść do śmierci. |
B2(ryboflawina)
| Jaja, wątroba, ser chudy, migdały, grzyby, dziczyzna, zielone części warzyw, łosoś, pstrąg, makrela, pieczywo pełnoziarniste, małże, fasola, groch, soja, mleko, jogurt, kefir, maślanka,
drożdże
i orzechy włoskie.
Zapotrzebowanie: ok. 1,5 mg na dobę | Przemiana białek i węglowodanów, bierze udział w biochemicznych przemianach w
siatkówce
| Zmiany skórne (
łojotok
,
zajady
, zmiany w obrębie
rogówki
,
światłowstręt
, pogorszenie ostrości wzroku, łzawienie, opóźnienie wzrostu, wypadanie włosów, kłopoty z koncentracją, zawroty głowy, bezsenność, zaburzenia oddechowe, wadliwe działanie układu nerwowego i błon śluzowych, dystrofia mięśni | Nudności i wymioty |
B3, PP(niacyna)
| Wątroba, chude mięso, serca, drób, ryby, fasola, groch,
drożdże
piwne, masło orzechowe, odtłuszczone mleko, ser, soja, orzechy, suszone brzoskwinie, pełne ziarno, migdały, grzyby. Stosowanie leków przeciwpadaczkowych, nadmierne spożywanie cukru, słodyczy lub napojów słodzonych prowadzi do utraty niacyny | Utlenianie biologiczne, uczestniczy w tworzeniu czerwonych ciałek krwi, hamuje toksyczne działanie związków chemicznych i leków, reguluje poziom cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne, oddziałuje korzystnie na system nerwowy i stan psychiczny, poprawia ukrwienie skóry i kondycję włosów | Osłabienie, bezsenność, bóle głowy, trudności z pamięcią, zaburzenia w działaniu układu nerwowego (agresja, niepokój, depresje, nadmierna aktywność), choroby skórne,
pelagra
, wrażliwość skóry na światło słoneczne | Mało toksyczna; bóle głowy, mrowienie, zaczerwienienie skóry, swędzenie głowy, szum w uszach, niestrawność, niewydolność wątroby, arytmia serca i psychozy, utrata łaknienia, zatężenie kwasu moczowego, zwiększenie zawartości glukozy w osoczu |
B6(pirydoksyna)
| wątroba, mięso, drób, makrela, jaja, mleko, drożdże, warzywa (kapusta, groszek zielony, kalafior, marchew, szpinak, ziemniaki, fasola), zboża (kiełki pszenicy), soja, orzeszki ziemne, orzechy włoskie, pestki dyni, banany, awokado.
Zapotrzebowanie: dorośli – ok. 2 mg na dobę. Maksymalna bezpieczna dawka dzienna: dorośli – 100 mg | Przemiany
aminokwasów
, procesy krwiotwórcze, prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, zwiększa odporność organizmu, łagodzi skutki uboczne leków, wspomaga leczenie nerek, zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych, pomaga zwalczać ból i zesztywnienia nadgarstka i dłoni, łagodzi objawy tzw. napięcia przedmiesiączkowego (depresji, drażliwości, bolesności piersi, bólów głowy), wspomaga leczenie łojotokowego zapalenia skóry, wypadania włosów, zapalenia warg i języka | Zmiany w szpiku kostnym, nieprawidłowości w układzie nerwowym (drgawki), depresja, apatia, bezsenność, ogólne pogorszenie samopoczucia, obniżenie sprawności procesów myślowych, zapalenia nerwów, zmniejszona odporność na infekcje, stany zapalne skóry, niedokrwistość, kamica nerkowa, zmęczenie, nudności, odruchy wymiotne, zaburzenia w funkcjonowaniu mięśnia sercowego, zwiększenie ryzyka powstawania nowotworów, u dzieci – opóźnienia umysłowe, nieprawidłowości w budowie kości oraz objawy padaczkowe, drażliwość | Zaburzenia układu nerwowego: trudności w poruszaniu się, brak koordynacji ruchu, zwyrodnienia tkanki nerwowej, uczucie mrowienia – drętwienie kończyn; wpływa niekorzystnie na obecność aminokwasów we krwi. Zmiany ustępują po zaprzestaniu nadmiernej suplementacji witaminą B6. Podobne skutki uboczne nie występują przy pozyskiwaniu witaminy B6 z pokarmu |
B7, H(biotyna)
| Wątroba, orzechy włoskie i ziemne, mąka sojowa, żółtka jaj, kraby, migdały, sardynki, grzyby, brązowy (naturalny) ryż, mąka pełnoziarnista, szpinak, marchew, pomidory.
Zapotrzebowanie: ok. 200 µg na dobę. | Uczestniczy w syntezie aminokwasów, cukrów,
białek
i
kwasów tłuszczowych
, wspomaganiu funkcji
tarczycy
, uczestniczy w przemianie dwutlenku węgla, wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry i włosów, uczestniczy z witaminą K w syntezie
protrombiny
(odpowiedzialnej za krzepliwość krwi). | Zmiany skórne (wysypki, stany zapalne), wypadanie włosów, podwyższony poziom
cholesterolu
, zmiany zapalne jelit. Biotyna może być syntetyzowana przez florę bakteryjną, więc do jej niedoboru dochodzi bardzo rzadko, zwykle pod wpływem innych czynników niż niedobór pokarmowy (np. szerokospektralna antybiotykoterapia) | Nietoksyczna dla ludzi |
B12(cyjanokobalamina)
| Mleko, produkty pochodzenia zwierzęcego: wątroba, nerki i serce, chude mięso, ryby, skorupiaki, sery, jaja.
Zapotrzebowanie: dorośli – ok. 1–2 μg na dobę | Procesy krwiotwórcze |
Niedokrwistość
| Nietoksyczna, przy stosowaniu przez dłuższy czas bardzo dużych dawek u niektórych ludzi mogą wystąpić objawy uczuleniowe |
B11, B9, M(kwas foliowy)
| Zielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe, ziarna zbóż, pomidory, soja, buraki, orzechy, słonecznik, drożdże piwne, wątroba, żółtko jajka, banany, pomarańcze, awokado.
Kobietom w ciąży i pozostałym, w wieku rozrodczym zaleca się suplementację w dawce 0,4 mg | Jest niezbędna do syntezy
kwasów nukleinowych
. Odpowiada za prawidłowy rozwój płodu. | Niedobór: zahamowanie wzrostu i odbudowy komórek w organizmie, mała ilość czerwonych ciałek we krwi,
wady cewy nerwowej
u płodu | Nadmiar: bezsenność, rozdrażnienie. Nietoksyczna dla ludzi |
C(kwas askorbinowy)
| Ziemniaki, kapusta kiszona, owoce dzikiej róży, czarne jagody, maliny, jeżyny, owoce cytrusowe, papryka, brukselka, kapusta, cebula, szpinak, brokuły, kalarepa, jabłka, soja, pomidory, karczochy.
Zapotrzebowanie: ok. 60 mg na dobę | Prawidłowy stan
tkanki łącznej
, poprawia
odporność
i przyspiesza okres gojenia ran |
Gnilec
(szkorbut) | Nietoksyczna, zaburzenia w układzie pokarmowym i nerwowym, wysypka skórna, u osób mających problemy z nerkami może przyspieszać tworzenie się kamieni nerkowych. Uzależnia[]. Nadmiar w czasie ciąży może być szkodliwy dla płodu |
R* –
rozpuszczalnik
danej witaminy Dawne witaminy Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Witaminy":
Nadciśnienie tętnicze
jej suplement. Wyniki badań nad witaminą C pozostają niejednoznaczne. Bogatym źródłem naturalnej Witaminy E są
orzechy włoskie
, Witaminy C – np.
czarne porzeczki
.Potwierdzono, że ...
1884
entomolog (zm.
1955
)
23 lutego
–
Kazimierz Funk
, biochemik polskiego pochodzenia, twórca pojęcia
Witaminy
(zm.
1967
)
16 marca
–
Eric Philbrook Kelly
, pisarz amerykański, profesor
Uniwersytetu ...
Niedokrwistość Addisona-Biermera
Niedokrwistość z niedoboru Witaminy B12 spowodowana niedoborem czynnika wewnętrznegoanaemia perniciosa
ICD-10
D51.0
Niedokrwistość złośliwa (
łac.
anaemia perniciosa,
ang.
...
Jarząb pospolity
i jadalnych owocach (np. var. edulis Dieck.)[7].
Roślina lecznicza
.
Surowiec zielarski
: owoce. Mają dużo
Witaminy C
,
E
,
P
,
K
,
PP
, nieco
Witaminy A
, cukier
sorbozę
,
garbniki
...
Ryboza
...
Wartość odżywcza
...
Kwashiorkor
w ubogich krajach
choroba
powodowana tak niedoborem ilościowym, jak i jakościowym (
białko
,
Witaminy
,
pierwiastki śladowe
) pożywienia. Niedobory żywieniowe zaburzają
syntezę
enzymów
, niedostateczna
podaż
aminokwasów
...
Hiperwitaminoza
w tłuszczach:
A
,
D
,
E
i
K
. Przeciwieństwem jest
awitaminoza
.Spis treści1 Nadmiar Witaminy A2 Nadmiar Witaminy D3 Nadmiar Witaminy E4 Nadmiar witamin z grupy ...
Żywność funkcjonalna
grupy produktów spełniające kryteria żywności funkcjonalnej można zaliczyć:produkty wzbogacone w:
nienasycone kwasy tłuszczowe
stanole
błonnik
pokarmowy
Witaminy
i
składniki mineralne
probiotyki
i
prebiotyki
produkty zawierające obniżoną zawartość:
cholesterolu
sodu
(produkty ...
Krzywica
Niedobór Witaminy Drachitis
ICD-10
E55
E55.0Krzywica, czynnaE55.9Niedobór Witaminy D, nieokreślonyRodzina z krzywicą. Paryż, 1900Zdjęcie rentgenowskie nóg ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Witaminy":
Krew i choroby układu krwionośnego (plansza 4)
(90 - 92%)
związki organiczne: białka (fibrynogen, ciała odpornościowe), tłuszcze, węglowodany (glukoza), Witaminy, hormony
sole mineralne: sodu, potasu, wapnia magnezu, żelaza chloru, fosforu, ...
108. Odżywianie się (plansza 14)
e height=380 width=770 >
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Charakterystyka witamin rozpuszczalnych w tłuszczach:
...
Budowa komórki eukariotycznej - część I (plansza 6)
biokatalizatory – enzymy, Witaminy, hormony – katalizują kolejne ogniwa przemian metabolicznych, regulują procesy wzrostu i ...
|