Sanok
Panorama miasta Rynek oraz Śródmieście Sanoka
Herb Flaga Herb Sanoka Flaga Sanoka
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina • rodzaj	Sanok miejska
Prawa miejskie	1339
Burmistrz	Wojciech Blecharczyk
Powierzchnia	38,15 km²
Wysokość	317 m n.p.m. wzgórze Zamku Królewskiego ; Park Miejski – 364 m n.p.m.
Ludność (2008) •  liczba •  gęstość	39 588[1] 1032,3 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 13
Kod pocztowy	38-500
Tablice rejestracyjne	RSA
Położenie na mapie Polski Sanok
49°33'N 22°13'E / 49.55, 22.217 Na mapach: 49°33'N 22°13'E / 49.55, 22.217
TERC ( TERYT )	3182517011
Miasta partnerskie	Cestas Fürstenwalde Gyöngyös Humenné Östersund Reinheim Kamieniec Podolski
Urząd miejski ul. Rynek 1 38-500 Sanok
Strona internetowa miasta

Sanok – (Królewskie Wolne Miasto Sanok; węg. Sánók, niem. Saanig, ukr. Сянік, łac. Sanocum, jidysz Sonik, heb. סנוק lub סאנוק), miasto powiatowe w województwie podkarpackim . Położone w dolinie Sanu , na terenie Kotliny Sanockiej , u podnóża Gór Słonnych i Pogórza Bukowskiego w Euroregionie Karpackim . Miasto liczy ok. 40 tys. mieszkańców^[2] i ma powierzchnię 38,15 km² (2005).

Stanowi najdalej wysunięty na południowym wschodzie ośrodek miejski Polski, z rozwiniętym przemysłem samochodowym i chemicznym. Ważny węzeł komunikacyjny na skrzyżowaniu dróg na Słowację i Ukrainę . Powiat sanocki jest jednym z najstarszych ośrodków górnictwa naftowego na świecie, rafineria oraz kopalnie ropy naftowej istniały tu przed rokiem 1884 . W mieście istnieje dużo zabytków oraz dzieł sztuki, odbywają się tu ważne imprezy kulturalne, sportowe i rozrywkowe o charakterze europejskim i krajowym.

Środowisko naturalne

Sanok leży w strefie klimatu górskiego . Cechą charakterystyczną są tu porywiste ciepłe wiatry zwane fenami wiejące od południa poprzez Przełęcz Dukielską oraz Łupkowską . Najkorzystniejsze warunki klimatu od strony Pogórza Bukowskiego posiadają stoki o nachyleniach pow. 5% przy ekspozycji do słońca od strony południowej, południowo-wschodniej i południowo-zachodniej. Jako dobrze nasłonecznione tereny te posiadają bardzo korzystne warunki termiczno–wilgotnościowe odpowiednie dla osadnictwa i rolnictwa. Okres zalegania pokrywy śnieżnej waha się w granicach 60 – 80 dni.

Najpogodniejszymi okresami w roku są koniec lata i jesień. Zima jest okresem o największym zachmurzeniu. Średnia roczna temperatura wynosi 8 °C, średnia stycznia – 3 °C, średnia lipca 18 °C^[3] W całym powiecie sanockim średnia temperatura najchłodniejszego miesiąca stycznia waha się od – 2,5 °C do – 3,5 °C, najcieplejszego miesiąca lipca od 17 °C do 17,9 °C. Czas trwania zimy od 80 do 90 dni, a lata od 75 do 99 dni. Dni pochmurnych jest od 100 do 145 dni, a pogodnych od 55 do 63 dni. Pokrywa śnieżna od 30 do 35 dni. Opady roczne od 750 do 780 mm. Długość okresu wegetacyjnego wynosi około 200 dni^[4].

Różnorodność szaty roślinnej w Sanoku charakteryzuje się składem gatunkowym zbliżonym do lesistych zboczy Gór Słonnych – widocznej w mikroskali na terenie parku miejskiego . Drzewostan ten w dużej mierze zdominowany jest przez trzy gatunki tj. jesion wyniosły , grab zwyczajny oraz lipę drobnolistną. Pozostałe gatunki to m.in. klony, wiązy, dęby, modrzew europejski , buk zwyczajny , wierzba iwa , oraz jarząb pospolity . Okalające Sanok ( Olchowce , Posada) od południa i wschodu Góry Słonne są gęsto porośnięte naturalną dla tego rejonu buczyną karpacką .

W okresie lęgowym obszar ten zasiedla kilka par orła przedniego , puszczyka uralskiego , orlika krzykliwego , oraz bocian czarny , bocian biały , bielik , gadożer , orlik grubodzioby , orzełek włochaty , rybołów , jarząbek . Większe zwierzęta drapieżne reprezentują takie gatunki jak lis, bóbr i wydra ^[5]

Z bezkręgowców w parku miejskim napotkać można liczne cieniolubne chrząszcze rodziny biegaczowatych, w tym z rodzaju Carabus będące pod ochroną. Liczne gatunki motyli z rodziny rusałkowatych oraz bielinkowatych^[6]. Centralna część obszaru miasta usytuowana jest w zasięgu korytarza ekologicznego rzeki San , która dzieli Sanok na część wschodnią i zachodnią.

Niektóre monumenty upamiętniające ważne dla miasta rocznice i postaci to drzewa. Pierwszą wzmiankę o Sanoku z 1150 , w 850 rocznicę powstania grodu upamiętnia lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), surmia (Catalpa bignonioides) o imieniu "Jerzy" – Jerzego II Trojdenowicza piastowskiego księcia, który nadał Sanokowi prawa miejskie w roku 1339 , zaś miłorząb (Gingko biloba) "Bartko" – pierwszego zasadźcę . Pomniki drzewa znajdują się w ogrodzie Biblioteki Miejskiej. Do współczesnych wydarzeń nawiązuje Klon pospolity (Acer platanoides) o imieniu "Karl" w odmianie czerwonolistnej, który jest pamiątką dziesięciolecie partnerstwa Sanoka z niemieckim miastem Reinheim – Karl, Hartmann ma na imię burmistrz Reinheim^[7].

Historia miasta

Toponimika nazwy

Na tle ruskiego i neutralnego nazewnictwa Sanok jako miano recypientu Sanu , ze względu na swoją strukturę morfologiczną , tj. sufiksalne -ok – podobnie jak Wisłoka , Wisłok nazwy odnoszące się do dopływów Wisły – wyznaczają kierunek hydronimów , ciążących ku terenom zachodniosłowiańskich nadwiślańskich Wiślan ^[8]. W uzasadnieniu tezy o zachodniosłowiańskim charakterze regionu sanocko-przemyskiego możliwe jest również wykorzystanie i to przede wszystkim miana osi tego regionu – rzeki San , której nazwa w wersji ruskiej Sjan stanowi według Mikołaja Rudnickiego pożyczkę zachodniosłowiańską z przegłoszonym ě wobec prasłowiańskiego Sěnъ^[9], jednocześnie sam rdzeń nazwy san byłby prawdopodobnie pochodzenia celtyckiego, etymologicznie oznaczającego rzekę^{[10][11][12][13][14]}.

Etnografia okolic Sanoka

Obok takich miejscowości jak Bukowsko , Jaśliska , Mrzygłód czy Zarszyn miasto do Operacji Wisła leżało na terenach południowego pograniczna kulturowego poza zasięgiem zwartego osadnictwa polskiego ( wyspa językowa ), otoczone wsiami z dominującą przewagą ludności rusińskiej ^[15]. Ludność polska posługiwała się dialektem sanockim^[16], będącym gwarowym wariantem dialektu małopolskiego ^[17]. Do 1946 okolice Sanoka zamieszkane było w większości przez rusińskich Łemków . "Gdzie ich nazywano ( 1851 ), albo Sanockimi Góralami, albo też Lemkami, od przysłówka Lem, który używają, a który odpowiada co do znaczenia przysłówkowi "tylko". Właśnie wśród tych Górali Sanockich czyli jak ich zwać chcą Lemków, leży ponad Osławą trzy wioski w niewielkiej odległości od siebie, gdzie w jednej mówią ludzie "Lem" w drugiej "Nem" w trzeciej "Łeż", tem samym tedy prawem można by ich nazywać Lemkami, Memkami, i Łeżkami"^[18]. Rozproszone enklawy tej grupy pozostały do dnia dzisiejszego w dorzeczu Osławy m.in. w Mokrem , Szczawnem , Kulasznem , Łupkowie , Rzepedzi , Turzańsku , i Komańczy .

Prehistoria

Okolice Sanoka zostały zasiedlone już od czasów starożytnych – wykopaliska archeologiczne potwierdzają ślady kultury przeworskiej z II wieku n.e oraz poprzedzającą ją kulturę lateńską, której przedstawicielami na tym terenie byli Celtowie.

Królestwo Polskie

Sanok został założony około X / XI wieku . Najstarsza wzmianka o grodzie w Sanoku pochodzi z roku 1150 i została spisana w ruskim Latopisie Hipackim . W 1340 r. prawem spadkobierstwa posiadł te ziemie Kazimierz III Wielki i włączył do swego Królestwa . Po tym okresie przez następne kilkadziesiąt lat Sanok znajdował się pod opieką Korony węgierskiej oraz urzędujących tu starostów węgierskich.

Wizerunek księcia Jerzego II na monecie "Moneta Russia", 1340

20 stycznia 1339 książę Małej Rusi Jerzy II z rodu Piastów nadał Sanokowi przywilej lokacyjny^[19] na prawie magdeburskim . Zasadźcą , oraz pierwszym wójtem został zaufany księcia – Bartek z Sandomierza . Wśród świadków tego wydarzenia figurują przybyli do Sanoka m.in. Adalbertus, wójt z Bochni (jeden z sędziów procesu warszawskiego ), oraz Barłomiej, wójt z Warszawy ^[20]. Organizację kościoła łacińskiego na ziemi przemyskiej i sanockiej, podporządkowanego poprzednio bezpośrednio papieżowi, przeprowadza następnie franciszkanin Eryk z Winsen . 2 maja 1417 w Sanoku odbył się w kościele franciszkańskim ślub Jagiełły z jego trzecią żoną Elżbietą Granowską . Na sanockim zamku, po śmierci Władysława Jagiełły , wiele lat zamieszkiwała jego czwarta żona, królowa Zofia Holszańska , zwana Sońką. W latach 1555-1556 w zamku w Sanoku mieszkała królowa węgierska Izabela . O zasługach królowej Bony dla miasta świadczy włączenie herbu Sforza (wąż połykający Saracena ) do herbu miasta. Okres od połowy XIV do połowy XVI wieku uchodzi za najpomyślniejszy w dziejach miasta. Od końca XVI wieku rozpoczął się powolny upadek Sanoka. Wpłynęły na to liczne pożary, z których największy zniszczył miasto niemal doszczętnie – ocalał tylko kościół franciszkanów , 5 domów i górne przedmieście.

Galicja

W roku 1772 Sanok oraz ziemia sanocka weszły po pierwszym rozbiorze w skład Królestwa Galicji i Lodomerii . Ponieważ miasto było zniszczone a sanocki ratusz spalony, władze administracyjne przeniosły siedzibę powiatu do zamku w Lesku. Od tego też roku miasto należało do cyrkułu leskiego, a następnie sanockiego.

Po reformie administracyjnej w roku 1864 miasto było siedzibą starostwa i powiatu sądowego w kraju Galicja . W roku 1883 miasto liczyło 5181 mieszkańców. W roku 1853 miasto odwiedził cesarz Franciszek Józef I , a w roku 1915 następca tronu i przyszły cesarz austriacki Karol I .

20 listopada 1888 roku powstało Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Sanoku.

II Rzeczpospolita

Do 1939 najliczniejszą grupą narodowościową była społeczność żydowska licząca ponad 40% populacji tego miasta. Żydzi zajmowali się nie tylko handlem (na 100 kupców, 74 było narodowości żydowskiej), ale również działalnością przemysłową (na 100 przemysłowców różnych branż, 90 to Żydzi). Na 30 kancelarii adwokackich 18 było żydowskich. Na 43 praktykujących lekarzy 22 było również Żydami.W 1929 w Sanoku powstał oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego . Do 25 marca 1930 w Sanoku znajdowała się siedziba Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej, któremu podlegały komisariaty i placówki nadzorujące południową granicę Rzeczypospolitej w woj.krakowskim,lwowskim i stanisławowskim.

W 1936 odbył się w Sanoku "Zjazd Górski" ,na którym zaprezentowały się regionalne grupy góralskie zamieszkujące Karpaty od Cieszyna po granicę z Rumunią. W trakcie tego Zjazdu zainicjowano powstanie Związku Ziem Górskich^[21]. W latach 1938 - 1944 Sanok był siedzibą apostolskiego administratora Łemkowszczyzny Ołeksandera Małynowśkiego .

W garnizonie Sanok stacjonował 2 Pułk Strzelców Podhalańskich wchodzący w skład 22 Dywizji Piechoty Górskiej . Rozkazem Komendanta Straży Granicznej z 16 stycznia 1939 w Sanoku utworzono Komendę Obwodu Straży Granicznej wchodzącej w skład Wschodnio-Małopolskiego Okręgu Straży Granicznej we Lwowie, której podlegały Komisariaty w Dwerniku , Cisnej , Komańczy i Posadzie Jaśliskiej .

II wojna światowa

Pod Sanokiem walki obronne z nacierającymi wojskami niemieckimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego . W dniu 9 września 1939 r. z Sanoka przez Lesko do Ustrzyk wycofywali się żołnierze Batalionu Obrony Narodowej Sanok (dowódca batalionu kpt. Tadeusz Kuniewski) i toczyli walki w celu opóźnienia marszu Niemców na wschód.

Od 26 października 1939 , dystrykt krakowski , powiat sanocki ( Landkreis Sanok ), któremu podlegały komisariaty wiejskie w Sanoku, Brzozowie i Baligrodzie Przez Sanok na rzece San ustalona została do czerwca 1941 granica międzypaństwowa niemiecko-sowiecka. Prawobrzeżna strona Sanoka oraz część powiatu sanockiego dostały się w okresie 1939-1941 pod okupację sowiecką.

W okresie II wojny światowej w Sanoku mieściła się Komenda Obwodu AK o kryptonimie OP-23 , podzielona na 10 placówek. W Placówce Sanockiej dowodzili Placówki: od II 1943 – IX 1943 Władysław Pruchniak „Sęp”, "Ireneusz”, „Felek”, IX 1943 – 1944 Paweł Dziuban „Dziedzic”.

3 sierpnia 1944 Sanok został zdobyty przez Armię Czerwoną ^[22].

Po 1944

We wrześniu 1944 z rejonu na zachód od Sanoka ruszyła na zachód ofensywa wojsk radzieckich zwana Operacją dukielsko-preszowską . Opuszczony przez Niemców obszar przechodził następnie pod wojskowe zarządy armii czerwonej tzw. "wojennyje komanda".

Lata powojenne to równocześnie okres odbudowy ze zniszczeń, a następnie rozbudowy zakładów przemysłowych w ramach budowy gospodarki socjalistycznej. Sanoccy potentaci: Sanocka Fabryka Autobusów " Autosan " i Zakłady Przemysłu Gumowego "Stomil" zatrudniający tysiące pracowników wpłynęli w ostatnich dziesięcioleciach na znaczny rozwój miasta. Wokół starej części Sanoka powstały nowe osiedla mieszkaniowe, liczba mieszkańców wzrosła do ponad 22 tys. na początku lat 70. XX w.

1 listopada 1972 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów połączone powiaty: ustrzycki, leski oraz większość sanockiego w jeden powiat bieszczadzki^[23] – tworząc największy powiat w Polsce. Siedzibą nowego powiatu pomimo protestów Ustrzyk Dolnych i Sanoka stało się Lesko. Miasto Sanok stało się oddzielnym powiatem miejskim; do Sanoka przyłączono kilka miejscowości na południu: Zahutyń , Dolinę, Zasław , Zagórz oraz Wielopole . Sanok stał się największym obszarowo miastem w całej swej 700-letniej historii. "Wielki Sanok" przetrwał zaledwie pięć lat, jego istnienie zlikwidowała kolejna reforma administracyjna w 1975 r oraz nadanie praw miejskich Zagórzowi w 1977 r.

Od 1983 Sanok jest siedzibą władyki prawosławnej eparchii przemysko-nowosądeckiej.

Współczesność

Obecnie Sanok liczy ok. 40 tys. mieszkańców. Jego teraźniejszość jest wynikiem działalności wielu ludzi, którzy poprzez swoją działalność, pracę, twórczość wpłynęli na rozwój miasta. Nie sposób wymienić wszystkich. Oprócz podanych wcześniej kilku postaci należy wspomnieć również o takich artystach jak: Jan Gniewosz (poł. XIX w.), Józef Sitarz, Leona Getz i Władysław Lisowski (okres międzywojenny) oraz Roman Tarkowski, Anna i Tadeusz Turkowscy, Marian Kruczek , Kalman Segal , Zdzisław Beksiński , Władysław Szulc , Barbara Bandurka, Halina Halszka Więcek , Jerzy Wojtowicz, Anna Pilszak, a także licznych intelektualistach, reprezentujących różne dziedziny nauki: Julianie Krzyżanowskim, braciach Vetulanich, rodzinie Zaleskich czy Adamie Fastnachcie , najwybitniejszym historyku Ziemi Sanockiej.

Kultura i sztuka

Zabytki i atrakcje turystyczne^[24]

• Zamek Królewski z XIV wieku
• Muzeum Historyczne w Sanoku z największą w Europie kolekcją ponad 700 ikon z XVI-XX wieku oraz z wystawą twórczości Zdzisława Beksińskiego
• Muzeum Budownictwa Ludowego ( skansen ) – największy w Polsce, jeden z największych w Europie
• Klasztor oo. Franciszkanów z XVII wieku
• Kościół Farny pw. Przemienienia Pańskiego z XIX wieku z płytą nagrobną starosty sanockiego Sebastiana Lubomirskiego z 1558 roku
• cerkiew z dzwonnicą z XVIII wieku (znajduję się w niej obraz malowany na desce "Matka Boska z Dzieciątkiem" z XVIII w.)
• Ratusz i Rynek
• figura wojaka Szwejka na ławeczce
• pomnik Grzegorza z Sanoka
• pomnik Tadeusza Kościuszki
• zabytkowe kamienice na starówce (XIX w.)
• secesyjną willę rodziny Zaleskich (XIX w.)
• dom mansjonarski (obecnie MDK) na placu św. Michała – z XVII w. fundacji kanonika przemyskiego Franciszka Goźlińskiego)
• Park miejski im. Adama Mickiewicza w Sanoku

Muzea i galerie

• Muzeum Historyczne – istnieje od 1934 roku. Jego siedzibą jest zamek królewski w Sanoku oraz Zajazd przy ul. Zamkowej z końca XVIII wieku. Największą i najcenniejszą jej część stanowią obrazy Zdzisława Beksińskiego .
• Muzeum Budownictwa Ludowego – założone zostało w 1958 roku. Wyjątkową atrakcję skansenu stanowi ekspozycja malarstwa cerkiewnego (XVI-XIX w.) oraz architektura sakralna. Sanockie Muzeum Budownictwa Ludowego oraz Muzeum Historyczne rekomendowane są przez Encyklopedię Larousse'a.
• Sanocka Galeria BWA – Biuro Wystaw Artystycznych Galeria Sanocka powstała w maju 2006 roku. Jest galerią miejską, niekomercyjną.
• Galeria PWSZ – w galerii można zobaczyć dzieła studentów PWSZ w Sanoku , którzy kształcą się w Instytucie Edukacji Artystycznej.

Festiwale i przeglądy

• Festiwal im. Adama Didura w Sanoku od roku 1990

Współcześni artyści sanoccy

Logo "Sanok"^[25]. Oficjalne Logo Sanoka

• Zdzisław Twardowski - malarstwo
• Renata Filipczak – rzeźba
• Justyna Kurkarewicz – rzeźba
• Anna Pilszak – malarstwo
• Janusz Szuber – pisarz, poeta
• Bartłomiej Rychter – pisarz
• Halina Halszka Więcek – pisarka, poetka
• Adam Przybysz – rzeźba,
• Piotr Kolano – malarstwo, grafika
• Władysław Szulc – malarz i fotograf
• Barbara Bandurka – malarstwo
• Janusz Podkul - choreograf
• Włodzimierz Marczak – pisarz
• Jacek Mączka – poeta
• Artur Olechniewicz – malarz, pisarz
• Jan Szelc – poeta
• Ryszard Kulman – poeta
• Janusz Gołda – pisarz

Miasto w dziełach literackich

• Zygmunt Kaczkowski – Murdelio; Ostatni z Nieczujów; Opowiadania Nieczui, 1853
• Jaroslav Hašek – Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej, 1921
• Kalman Segal – A shṭeṭl baym San. 1965; Nad dziwną rzeką Sambation. 1957; Dolina zielonej pszenicy. 1964; Śmierć archiwariusza. 1967; Miłość o zmierzchu. 1962.
• Marian Pankowski – U starszego brata na przyzbie. 2005
• Janusz Szuber – Apokryfy i epitafia sanockie. 1996; Mojość 2005
• Bartłomiej Rychter – Złoty Wilk, 2009
• Leon Getz (malarz) – "Sanok"; "Schody klasztorne w Sanoku"

Domy kultury

• Sanocki Dom Kultury
• Młodzieżowy Dom Kultury
• Osiedlowy Dom Kultury "Gagatek"
• Osiedlowy Dom Kultury "Puchatek"
• Dom Kultury "Caritas"

Biblioteki

• Biblioteka Miejska im. Grzegorza z Sanoka
  • Filia nr 1 (Dąbrówka)
  • Filia nr 2 (Posada)
  • Filia nr 3 (Wójtostwo)
  • Filia nr 4 (Olchowce)
• Biblioteka PWSZ
• Biblioteka Pedagogiczna
• Biblioteka Muzeum Historycznego w Sanoku
• Biblioteka Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Ludzie związani z Sanokiem

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[26]:

Według danych z roku 2002^[27] średni dochód na mieszkańca wynosił 1268,26 zł.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[27] Sanok ma obszar 38,15 km².

Budżet miasta

Dzielnice Sanoka

• Śródmieście
• Błonie
• Zatorze
• Dąbrówka
• Wójtostwo
• Posada
• Olchowce

W granicach miasta znajdują się następujące osiedla: Jana Pawła II, Sierakowskiego, Sadowa, Kiczury, Biała Góra, Okołowiczówka, Kościuszki, Robotnicza, Podgaje, Szklana Góra, Porcelana, Jerozolima, Zawadka, Jana III Sobieskiego, Olchowce, Czerwona Górka, Nad Stawami.

Władze miasta

Rada miasta

Organem stanowiącym jest Rada Miasta, składająca się z 21 radnych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję. Na czele rady stoi przewodniczący, a zastępują go dwaj wiceprzewodniczący.

Ratusz miejski - siedziba Urzędu Miasta, Rady Miasta, Rady Powiatu i Burmistrza Miasta Sanoka

Skład Rady Miejskiej V kadencji (2006-2010):

Burmistrzowie miasta

Na czele miasta stoi burmistrz, od 2002 roku wybierany w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję, jest on również organem wykonawczym miasta. Obecnie burmistrzem jest Wojciech Blecharczyk (KKW Wojciecha Blecharczyka – Dla Sanoka, Sojusz Lewicy Demokratycznej ).

Kościoły i związki wyznaniowe

Przedsiębiorstwa w Sanoku

Największe zakłady przemysłowe i produkcyjne działające w Sanoku:

• Automet
• Autosan
• Ciarko
• OSM Sanok
• Podkarpacki Bank Spółdzielczy
• Stomil Sanok
• Veolia Transport Bieszczady

Edukacja

Sport i rekreacja

Na terenie miasta znajduje się wiele obiektów sportowych najwyższej klasy m.in.: hala widowiskowo-sportowa z lodowiskiem Arena Sanok , spełniająca wymogi do organizowania mistrzostw Europy czy świata w wielu dyscyplinach sportowych. Obiekt jest jedną z najnowocześniejszych hal sportowych w Polsce. Może pomieścić do 5000 osób (miejsc siedzących ok. 3000). Hala jest również wyposażona w scenę do organizowania koncertów.

Obiekty sportowe

• Arena Sanok – hala widowiskowo-sportowa z lodowiskiem
• Stadion Wierchy
• Stadion przy ul. Stróżowskiej
• Tor łyżwiarstwa szybkiego Błonie
• Zespół basenów
• Korty tenisowe
• Dwa obiekty powstałe w ramach Orlik 2012 : przy SP nr 4^[28] oraz przy SP nr 1^[29]

Kluby sportowe

W Sanoku działają kluby sportowe. Najbardziej znanymi są KH Sanok ( hokej na lodzie , w przeszłości pod nazwami Stal, STS, KH, SKH), występujący w polskiej najwyższej klasie rozgrywkowej oraz Stal Sanok ( piłka nożna ), który stał się sławny z wyeliminowania Legii Warszawa z Pucharu Polski w 2006 roku oraz Widzewa Łódź z edycji Pucharu Polski w 2008 roku .

• KH Sanok (hokej na lodzie – PLH )
• Stal Sanok (piłka nożna – III liga)
• TS Sanoczanka PBS Bank ( siatkówka – III liga)
• TSV Mansard Sanok (siatkówka – III liga)
• SKŁ Górnik (łyżwiarstwo szybkie)
• TS Zryw (łyżwiarstwo szybkie)
• Elcom MOSIR Sanok (łyżwiarstwo szybkie)
• MKS Sanok (pływanie)
• ZKS Stomil-Sanoczanka (tytuły mistrzów Polski w wyciskaniu leżąc, podnoszenie ciężarów , siatkówka)
• Sanocki Klub Tenisowy (tenis ziemny)
• Sanocki Klub Karate Kyokushinkai ( karate kyokushin , tytuły mistrzów Polski)
• ZKS Komunalni ( lekkoatletyka )
• Klub kolarski "TimXTrim"
• Bieszczadzkie Towarzystwo Żeglarskie
• Sanocki Klub Rajdowy
• Sekcja Judo UKS Pantera

Imprezy sportowe

• 76. Mistrzostwa Polski w podnoszeniu ciężarów (30-31.08.2006)
• Christmas Cup - międzynarodowy turniej piłki ręcznej w ramach przygotowań do Mistrzostwa Świata 2007 z udziałem reprezentacji Polski , Czech i Węgier (20-22.12.2006)
• IceRacing Sanok Cup 2007 – Icespeedway (żużel na lodzie)
• Mistrzostwa Świata do lat 18 w hokeju na lodzie 2007 (oficj. nazwa ang. : World Championship u18 in Ice Hockey SANOK 2007) (4-10.04.2007)
• Mistrzostwa Polski w Curlingu SANOK 2007
• IceRacing Sanok Cup 2008 – Icespeedway (żużel na lodzie)
• Mistrzosta Europy w Icespeedway'u 2008 (żużel na lodzie, oficjalna nazwa ang.: European Chmpionship in Icespeedway SANOK 2008)
• EURO ICE HOCKEY CHALLENGE – SANOK 7-9 lutego 2008 (Liga Europejska hokeja na lodzie)
• Gala boksu zawodowego - walki stoczyli m.in. Dariusz Snarski oraz Wojciech Bartnik (28.06.2008)
• Preeliminacje do Igrzysk Olimpijskich w Vancouver w hokeju na lodzie (oficj. nazwa ang. : IO Vancouver 2010 – Qualifications) z udziałem reprezentacji Japonii, Polski , Rumunii i Wielkiej Brytanii , (6-9.11.2008)
• IceRacing Sanok Cup 2009 – Icespeedway (żużel na lodzie)
• Runda Kwalifikacyjna Mistrzostw Świata w Icespeedway'u 2009 (żużel na lodzie, oficjalna nazwa ang.: World Championship in Icespeedway – Qualifications Sanok 2009)

Rozrywka i rekreacja

• Sanockie Błonie to spore tereny zielone rozciągające się od Obwodnicy Północnej do rzeki San, na których w pogodne dni można spotkać wiele sanoczan odpoczywających, spacerujących lub opalających się. Na sanockich błoniach w okresie letnim odbywają się imprezy masowe i koncerty. Znajdują się tam też: dwa boiska do piłki nożnej, dwa boiska do koszykówki i dwa stoły do tenisa stołowego.
• Park Miejski im. A.Mickiewicza. Usytuowany na Górze Parkowej, wyrastającej ponad miasto na wysokość 364 m n.p.m. Na szczycie Góry Parkowej usytuowany jest Kopiec im. Adama Mickiewicza. W parku znajduję się też platforma widokowa oraz źródełko im. Fryderyka Chopina.
• Muszla Koncertowa przy wejściu do Parku Miejskiego im. A.Mickiewicza od ul. Mickiewicza

Komunikacja w Sanoku

• PKS Sanok – Dworzec Główny mieści się przy ul. Lipińskiego w sąsiedztwie dworca PKP
• PKP Sanok – w mieście znajdują sie trzy dworce kolejowe: Sanok Główny przy ul. Dworcowej, Sanok Miasto przy ul. Sienkiewicza i Sanok Dąbrówka przy ul. Okulickiego.
• MKS Sanok – Miejska Komunikacja Samochodowa obsługuje 31 linii miejskich (0, 0bis, 1, 1a, 2, 3, 3a, 4, 5, 5a, 5bis, 6, 7, 7a, 7s, 8, 8a, 9, 10, 10a, 12, 13, 13a, 14, 14a, 15, 17, 17a, 29, 29a, 38)
• TAXI – w Sanoku działa kilka firm taksówkarskich, główny przystanek znajduje się na placu św. Michała.
• w mieście działa też kilkanaście prywatnych przewoźników obsługujących linie międzymiastowe

Drogi

Drogi krajowe i wojewódzkie

• 28 Zator – Wadowice – Nowy Sącz – Gorlice – Biecz – Jasło – Krosno – Sanok – Medyka
• 84 do Ustrzyk Dolnych do prześcia granicznego z Ukrainą w Krościenku. Droga łączy się z drogą wojewódzką 892 do w Radoszyc i na Słowację
• 886 przez Brzozów do Rzeszowa.
• Drogi powiatowe do Bukowska i Mrzygłodu .

Lądowisko Sanok

W Sanoku znajduje się lądowisko dla śmigłowców SP ZOZ Lotniczego Pogotowia Ratunkowego . Znajduje się na obrzeżach miasta przy ul. Biała Góra. Śmigłowce sanockiego LPR obsługują całe województwo podkarpackie zapewniając szybką pomoc mieszkańcom województwa i turystom odwiedzającym ten region. Baza w Sanoku dysponuje śmigłowcem Eurocopter EC135 , który w połowie sierpnia 2010 zastąpił wysłużonego Mi-2 ^[30]..

Najbliższe lotnisko pasażerskie Rzeszów-Jasionka obsługujące połączenia krajowe i zagraniczne oddalone jest o 80km.

Media lokalne

• TVP Rzeszów – Redakcja w Sanoku
• VOX FM (dawne Radio Bieszczady)
• Twoje Radio Sanok AM
• Tygodnik Sanocki
• esanok.pl
• isanok.pl
• sanok24.pl
• Głos Ziemi Sanockiej
• LUPA – Młodzieżowy Miesięcznik Kulturalny
• kurier-sanocki.pl – niezależny portal
• i-sanok.pl
• sanok.pro – niezależny portal

Miasta partnerskie

Sąsiednie gminy

Sanok , Zagórz

Zobacz też

• Grzegorz z Sanoka
• Anartowie
• Zespół Tańca Ludowego "SANOK"
• 13 Galicyjski Regiment Ułanów
• 45 Galicyjski Regiment Piechoty
• 3 Batalion Strzelców Sanockich
• 2 Pułk Strzelców Podhalańskich
• Batalion ON "Sanok"
• Rychlá Skupina (1941)
• 26 Pułk Czołgów
• Muzeum Łemkowszczyzna
• Park Krajobrazowy Gór Słonnych
• Szlak architektury drewnianej (województwo podkarpackie)
• Szlak śladami dobrego wojaka Szwejka , szlak rowerowy
• Szlak naftowy – transgraniczny szlak pól naftowych

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
• Oficjalna strona Sanoka

• Sanok w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich , Tom X (Rukszenice – Sochaczew) z 1889 r.