Aleksandria (
gr
. Ἀλεξάνδρεια Aleksandreia,
łac.
Alexandria,
arab.
الإسكندرية Al-Iskandrija) – drugie co do wielkości miasto w
Egipcie
(z liczbą 4,11 mln mieszkańców w
2006
) i aglomeracja z liczbą 4,48 mln mieszkańców w
2008
, co stawia ją na szóstym miejscu wśród wszystkich aglomeracji Afryki. Leży nad brzegiem
Morza Śródziemnego
, jest największym portem tego kraju, siedzibą władz
muhafazatu
aleksandryjskiego, ważnym ośrodkiem przemysłowym, handlowym i naukowym oraz kulturalną stolicą Egiptu.
Historia
Zgodnie z tradycją i opisami historyków starożytnych miasto założył
Aleksander Macedoński
7 kwietnia
332 roku p.n.e.
według projektu Dejnocharesa, architekta znanego z przebudowy
Efezu
. Według opublikowanego w "
New Scientist
" artykułu autorstwa Alaina Verona i współpracowników z Uniwersytetu Paula Cezanne'a w
Aix-en-Provence
, miasto (pod nazwą
Rhakotis
) istniało w tym miejscu już od
2686 roku p.n.e.
, a Aleksander doprowadził jedynie do rozbudowy miasta i nazwał je swoim imieniem, co nie umniejsza zasług władcy
Macedonii
dla rozwoju tego miasta jako ośrodka handlu i kultury promieniującego na cały obszar basenu Morza Śródziemnego.
W starożytności i w średniowieczu ośrodek życia kulturalnego i wielki port Morza Śródziemnego. Za rządów
Ptolemeuszów
był stolicą
Egiptu
, za czasów
rzymskich
siedzibą władz prowincji. Pod koniec starożytności jeden z czterech największych ośrodków
chrześcijaństwa
w basenie Morza Śródziemnego (pozostałe to
Antiochia Syryjska
,
Konstantynopol
i
Rzym
).
Aleksandria była stolicą Egiptu przez blisko tysiąc lat, tj. do roku
641
naszej ery, kiedy to kraj został podbity przez
muzułmanów
. W późniejszych wiekach, po przeniesieniu stolicy do
Kairu
, stopniowo traciła na znaczeniu, by ponownie odzyskać swą pozycję w czasach nowożytnych.
W Aleksandrii powstała grecka
Septuaginta
, pierwsze tłumaczenie
Starego Testamentu
dokonane przez
Żydów
aleksandryjskich. O Aleksandrii i jej mieszkańcach można znaleźć wzmianki w
Biblii
. Aleksandryjczycy, czyli Żydzi z Aleksandrii, znajdowali się wśród tych, którzy toczyli spór ze
świętym Szczepanem
przed jego rozprawą. Aleksandria była rodzinnym miastem
Apollosa
. Z miasta pochodziły również dwa statki, którymi
święty Paweł
podróżował jako więzień do
Rzymu
. (
Dz
6:9; 18:24; 27:6; 28:11).
Aleksandria dzisiaj
Podział administracyjny
Współczesna Aleksandria dzieli się na 6 okręgów administracyjnych:
- Montaza: 1 190 287 mieszkańców
- Sharak (Wschodnia Aleksandria): 985 786 mieszkańców
- Wassat (Aleksandria Centralna): 520 450 mieszkańców
- Amriya: 845 845 mieszkańców
- Agamy (Zachodnia Aleksandria): 386 374 mieszkańców
- Gumrok: 145 558 mieszkańców
W skład aglomeracji miejskiej Aleksandrii wchodzą również dwa miasta:
- Borg al-Arab: 186,9 tys. mieszkańców
- New Borg al-Arab: 7,6 tys. mieszkańców
Dzielnice miasta
- Agami
- Aleksandria - Port Wschodni
- Aleksandria - Port Zachodni
- Amreya
- Anfoushi
- Assafra
- Attarine
- Azarita (Mazarita, oryginalnie Lazarette)
- Bab Sidra
- Bahari
- Bachus
- Bulkeley (Bokla)
- Burg el-Arab
- Cleopatra
- Dekheila
- Śródmieście
- Fleming
- Gabbari (Qabbari)
- Gianaclis
| - Glym (skrót od Glymenopoulos)
- Gumrok
- Hadara
- Ibrahimeya
- Kabbary (Qabbary)
- King Mariout
- Kafr Abdu
- Karmous (Karmouz)
- Kom el-Dik (Kom el-Dekka)
- Labban
- Laurent
- Maamoura Beach
- Maamoura
- Mafrouza
- Mandara
- Manshiyya
- Mex
- Miami
- Montaza
| - Muharram Bey
- Mustafa Kamel
- Ramleh (el-Raml)
- Ras el-Tin
- Rushdy
- Saba Pasha
- San Stefano
- Shatby
- Schutz
- Sidi Bishr
- Sidi Gaber
- Smouha
- Sporting
- Stanley
- Syouf
- Tharwat
- Victoria
- Wardeyan
- Zizinia
| |
Place
- Orabiego, w śródmieściu
- Mansheya, w dzielnicy Mansheya
- Saad Zaghlul, w śródmieściu
- Tahrir (poprzednio Muhammada Alego, oryginalnie Place des Consuls), w śródmieściu
- Ahmeda Zewailego, w pobliżu Wabour El Mayah
Mosty
Pałace
- Montaza
- Ras el-Tin
- Pałac prezydencki w dzielnicy Maamoura
Szkoły, uczelnie instytuty naukowe
- Sacred Heart Girls' School (SHS) - w dzielnicy Roushdy
- Abbas Helmy High School
- Alexandria Institute of Technology (AIT)
- Alexandria Language School (ALS)
- Alexandria University
- Arab Academy for Science and Technology and Maritime Transport
- High Institute For Computers & Information Systems - HICIS Abo Qir
- Al-Madina al-Monawara High School
- Al-Ramml High School
- British School of Alexandria
- Collège de la Mère de Dieu
- Collège Saint Marc
- Deutsche Schule der Borromärinnen (DSB)
- Don Bosco
- Ecole Champollion
- Ecole Gérard
- Ecole Saint Gabriel
- Ecole Saint-Vincent de Paul
| - Ecole Sainte Catherine
- Egyptian American School
- Egypt Modern School
- El Nasr Boys' School
- El Nasr Girls' College
- Gamal Abdel Naser High School
- Institution Sainte Jeanne-Antide
- Janaklees National School (JNS)
- Lycée La Liberté (Lycée Al-Horreya)
- Mubarak Technologichal School (MTS)
- Modern American School
- Riada Language School (RLS)
- Schutz American School
- Sidi Gaber Language School {SLS}
- Taymour English School (TES)
- Université Senghor
- Victoria College
- Zahran Language School (ZLS)
| |
Biblioteki
Biblioteka Aleksandryjska
, była kiedyś największą biblioteką świata. Została przypuszczalnie założona w
III wieku p.n.e.
za panowania króla
Ptolemeusza II
. Pierwszym obiektem była Świątynia
Muz
, czyli
Museion
(
gr.
Μουσείον) skąd wywodzi się dzisiejsze
muzeum
.
Biblioteka w swych długich dziejach kilkakrotnie padała ofiarą pożaru, a odtworzenie spalonych manuskryptów kosztowne, czasami niemożliwe. Do dnia dzisiejszego stopień zniszczeń dokonanych przez kolejnych podpalaczy jest sprawą kontrowersyjną. Nowoczesna
Bibliotheca Alexandrina
podjęła działalność w roku
2003
niemal w tym samym miejscu.
Hotele
Historyczny hotel Concorde El Salam posiadający 5 gwiazdek, klasy delux, 320 pokoi, odkryty basen,posiadający wiele udogodnień, najwcześniejsze zameldowanie o godz. 12.00.
Muzea
- Alexandria Aquarium
- Graeco-Roman Museum
- Royal Jewelry Museum
- Museum of Fine Arts
- Cavafy Museum
Zoo, ogrody i parki
- Królewskie Ogrody Montaza
- Park Antoniades
- Ogrody Shallalat
- Zoo Aleksandryjskie
- Green Plaza
- Fantasy Land
- Plaża Maamoura Beach
- Marina
Kościoły
- Aleksandra Newskiego(rosyjski prawosławny)
- Św. Anargyri (grecki prawosławny)
- Wniebowzięcia (grecki prawosławny)
- Św. Antoniego (grecki prawosławny)
- Archaniołów Gabriela i Michała (grecki prawosławny)
- Św. Katarzyny (grecki prawosławny)
- Św. Katarzyny (katolicki)
- Św. Cyryla z Aleksandrii (koptyjski prawosławny)
- Katedra Dormition, w dzielnicy Mansheya (greckokatolicki)
- Dormition (grecki prawosławny)
- Proroka Eliasza (grecki prawosławny)
- Św. Jerzego w dzielnicy Sporting (koptyjski prawosławny)
- Św. Jerzego (grecki prawosławny)
- Niepokalanego Poczęcia w dzielnicy Ibrahemeya (greckokatolicki)
- Kościół jezuicki w dzielnicy Cleopatra (katolicki)
| - Św. Józefa w dzielnicy Fleming (greckokatolicki)
- Józefa z Arymatei (grecki prawosławny)
- Katedra św. Marka (koptyjski)
- Św. Marka w dzielnicy Shatby (katolicki, koptyjski-katolicki i koptyjski)
- Kaplica św. Marka i Nektariosa w dzielnicy Ramleh (grecki prawosławny)
- Św. Marka i Piotra z Aleksandrii (koptyjski prawosławny)
- NMP w dzielnicy Assafra (koptyjski prawosławny)
- NMP w dzielnicy Gianaclis (koptyjski prawosławny)
- Św. Miny w dzielnicy Fleming (koptyjski prawosławny)
- Św. Miny w dzielnicy Mandara (koptyjski prawosławny)
- Św. Mikołaja (grecki prawosławny)
- Św. Paraskewii (grecki prawosławny)
- Św. Sawy w dzielnicy Ramleh (grecki prawosławny)
- Św. Tekli Haymanot (koptyjski prawosławny)
- Kaplica św. Teodora (grecki prawosławny)
|
Meczety
- Ali ibn Abi Talib
- Bilal ibn Ribah
- El-Gamee el-Bahari
- Hatem
- Hoda el-Islam
- Abu el-Abbas el-Mursi
- El-Mowasah w dzielnicy Hadara
- Sharq el-Madina w dzielnicy Miami
- El-Shohadaa w dzielnicy Mostafa Kamel
- Qaed Ibrahim
- Yehia w dzielnicy Zizinya
| - Sidi Beshr w dzielnicy Sidi Beshr
- Sidi Gaber w dzielnicy Sidi Gaber
- Asr El Islam w dzielnicy Sidi Gaber
- El Qabany w dzielnicy Fleming
- Abo El Nor w dzielnicy Bakos
- El Manara w dzielnicy Shaby
- Ansar El Haq w dzielnicy Sidi Beshr
- EL Sayda Amna w dzielnicy Sidi Gaber
- El Sadaka w dzielnicy Sidi Beshr
- Tag EL Ser w dzielnicy Victoria
- EL Fath w dzielnicy Semouha
| |
Synagogi
Znani mieszkańcy
Znakomitości starożytnej Aleksandrii
Biskupi i patriarchowie Aleksandrii
Informacje ogólne
Obecnie drugi największy ośrodek miejski Egiptu.
Gospodarka
- Główny port morski
- Duży międzynarodowy port lotniczy
- Przemysł: maszynowy, metalowy, stoczniowy i petrochemiczny
- Handel
- Uniwersytet
- Turystyka (kąpielisko nad Morzem Śródziemnym)
Zabytki oraz interesujące miejsca
Badania
Badania w Aleksandrii prowadził m.in. polski archeolog, prof.
Kazimierz Michałowski
.
Badania prowadzi również doktor Grzegorz Majcherek z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej
Uniwersytetu Warszawskiego
(polsko-egipska misja rekonstrukcyjna i archeologiczna na Kom el-Dikka w Aleksandrii). Misja ta odkopała pozostałości starożytnego uniwersytetu z czasów grecko-rzymskich. Odkryto 13 sal wykładowych o podobnej wielkości, które łącznie mogły pomieścić nawet 5000 uczniów.
Opis miasta w starożytności
Aleksandria rozciągała się na
mierzei
oddzielającej Morze Śródziemne od jeziora Mareotis (obecnie
Buhajrat Marjut
), zbiornika zasilanego przez odnogi
delty Nilu
, którymi transportowane były do Wielkiego Portu aleksandryjskiego towary (głównie zboże) produkowane w Egipcie. Tamtędy też doprowadzano do miasta wodę pitną.
Miasto miało kształt
chlamidy
i rozciągało się na długości 30
stadiów
(około 5,5 km), przy czym szerokość zabudowy między morzem a jeziorem sięgała 8 stadiów (około 1,5 km). Główna ulica miasta - szerokości 1 pletra (około 30 m) "Droga Kanopijska" - przemierzała Aleksandrię wzdłuż od Nekropolis na zachodzie aż po Bramę Kanopijską przed leżącym już za murami przedmieściem Eleusis. Wszystkie ulice przecinały się pod kątem prostym.
Wśród budowli wymieniano przede wszystkim
Museion
obejmujący sale teatralne, pracownie uczonych, jadłodajnię, zoo,oraz jeden z siedmiu cudów świata wielką
bibliotekę
założoną przez
Ptolemeusza Sotera
. Dyrektorem Museionu był kapłan mianowany przez królów, a w czasach rzymskich przez cesarzy. Najpiękniejszą budowlą miasta był
Gimnazjon
z portykiem długości stadionu (ok. 180 m). Obok znajdował się Paneion, czyli
Belweder
, ze świątynią
Pana
. Z jego szczytu rozciąga się widok na całe miasto.
Nad brzegiem morza rozciągała się dzielnica Basileia, gdzie mieściły się pałace (np. Pałac Lochias) i inne budowle wznoszone przez władców. Znajdował się tam także niewielki i zamknięty port królewski. W skład budowli królewskich wchodziła też Soma,
nekropola
królewska, gdzie znajdować się miał także grobowiec
Aleksandra
.
U wejścia do Wielkiego Portu znajdowała się wyspa
Faros
ze słynną i uznawaną za jeden z siedmiu cudów świata latarnią morską, a naprzeciwko portu królewskiego niewielka wysepka Antyrodos. Na łuku nadbrzeży portowych (
Emporion
) przed wielką groblą łączącą ląd stały z Faros, a zwaną Heptastadionem, znajdował się
teatr
, a obok niego Poseidonion. Po zachodniej stronie Heptastadionu rozciągał się port Eunostos i niewielki sztuczny port Kibotos, gdzie znajdowały się
arsenały
miejskie.
Za Kibotos przecinał miasto kanał żeglowny łączący port z Jeziorem Mareotis, a za nim rozciągała się dzielnica Nekropolis z licznymi ogrodami, grobowcami i miejscami
mumifikacji
zwłok. Nad kanałem od strony miasta wznosił się
Serapeion
, najsłynniejsza świątynia aleksandryjska poświęcona
Serapisowi
, patronowi miasta. Na wschodzie, za murami, rozciągała się, ufundowana przez cesarza
Augusta
dzielnica
Nikopolis
z
amfiteatrem
i stadionem.
Około
200 p.n.e.
Aleksandrię zamieszkiwało 500 tys. osób.
Zobacz też
Źródła
- Strabon, Geografia, XVII, 12, 7-10, Paris, Nil Editions 1997
Bibliografia
- Peter Green, Aleksander Wielki, Warszawa 1978
- NGL Hammond, Dzieje Grecji, Warszawa 1973
- Historia świata śródziemnomorskiego, pr. zb., Ossolineum 2003,
Linki zewnętrzne