Patti Smith
Imię i nazwisko	Patricia Lee Smith
Pseudonim	Patti Smith
Data i miejsce urodzenia	30 grudnia 1946 Chicago , USA
Pochodzenie	Stany Zjednoczone
Instrument	śpiew , gitara
Aktywność	1971 – nadal
Wytwórnia płytowa	Arista Records , Columbia Records
Strona internetowa

Patricia Lee "Patti" Smith (ur. 30 grudnia 1946 w Chicago ) – amerykańska wokalistka, autorka piosenek i poetka. Zyskała rozgłos swoim debiutanckim albumem Horses ^[1]. Wniosła do punk rocka feministyczny i intelektualny punkt widzenia. Uważa się ją za jedną z najważniejszych kobiet w historii rocka ^[2]. Nagrywała i koncertowała razem z grupą muzyków, znanych jako Patti Smith Group. W 1978 roku nagrała piosenkę " Because the Night ", którą dostała na taśmie od Bruce'a Springsteena jako odrzut z jego płyty Darkness on the Edge of Town. Piosenka stała się wielkim przebojem – dotarła na 13 miejsce listy singli w USA , a wielu krytyków uznało ją za najlepszy singel roku ^[1]. W 2005 Smith została odznaczona orderem "Ordre des Arts et des Lettres" przez francuskiego ministra kultury ^[3], a w 2007 została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame ^[4].

Biografia i kariera

Wczesne lata

Patti Smith urodziła się 30 grudnia 1946 w Chicago . Jej matka Beverly była wokalistką jazzową, a ojciec Grant pracował w firmie Honeywell . Całe dzieciństwo spędziła w Deptford Township w stanie New Jersey ^[5][6]. Od wczesnych lat pod okiem matki, która należała do Świadków Jehowy była edukowana z zakresu Biblii . Jako nastolatka odeszła od związku wyznaniowego, przez który czuła się ograniczana, czemu dała upust wiele lat później w fragmencie utworu "Gloria": "Jesus died for somebody's sins, but not mine" ("Jezus umarł za czyjeś grzechy, ale nie moje") ^[7]. Patti ukończyła Deptford Township High School (średnia szkoła) w 1964 roku po czym znajdując się w nie najlepszej sytuacji materialnej poszła do pracy w fabryce samochodów ^[1].

1967–1973: Nowy Jork

W 1966 rozpoczęła naukę w Glassboro State Teachers College (obecnie Rowan University), którą przerwała po kilku miesiącach i następnie wyjechała do Nowego Jorku . Tam zaczęła od pracy w księgarni, gdzie poznała fotografa Roberta Mapplethorpe'a , który w późniejszym czasie był autorem okładek jej płyt ^[8]. W 1969 razem z siostrą Lindą wyjechała do Paryża , gdzie występowała w ulicznej trupie teatralnej ( busking , performance ) ^[5]. Po powrocie do Nowego Jorku zamieszkała z Mapplethorpe'em w hotelu Chelsea i stała się częstą bywalczynią klubów: Max's Kansas City oraz CBGB .

W tym okresie zaczęła tworzyć swoje pierwsze wiersze, które na początku lat 70. już jako członek St. Mark's Poetry Project (grupa poetów eksperymentujących) publicznie recytowała (w klubie St. Mark Place w East Village ), przy akompaniamencie gitarzysty Lenny'ego Kaye'a . Pierwsze jej publikacje ukazywały się w miesięcznikach "Creem" i " Rolling Stone ", w których zajmowała się przez jakiś czas pisywaniem recenzji płyt ^[9]. W 1971 nawiązała współpracę z Samem Shepardem przy tworzeniu sztuki "Cowboy Mouth" ^[10]. W następnych latach ukazały się jej dwa tomiki wierszy: debiutancki "Seventh Heaven" ( 1972 ) oraz "Witt" ( 1973 ). W tym czasie związała się z Allanem Lanierem – wówczas muzykiem zespołu Blue Öyster Cult .

1974–1980: Patti Smith Group

W 1974 Smith powróciła do działalności scenicznej – oprócz Kaye'a zespół zaczęli tworzyć: basista Ivan Kral (uchodźca z Czechosłowacji , który opuścił swój kraj po upadku Dubčeka w 1968 ), perkusista Jay Dee Daugherty oraz pianista Richard Sohl. W tym samym roku, przy pomocy finansowej Mapplethorpe'a Patti ze swoim zespołem (Patti Smith Group) nagrała pierwszego singla " Piss Factory ".

W 1975 muzycy dzięki Clive'owi Davisowi podpisali kontrakt z firmą Arista Records i wkrótce ukazał się debiutancki album Horses wyprodukowany przez Johna Cale'a . Płyta stanowi połączenie wczesnego punkrocka ( proto-punk ) z poezją i rozpoczyna się utworem "Gloria" autorstwa Van Morrisona . Zespół w tym czasie objeździł z koncertami USA i Europę . W 1976 został wypuszczony na rynek następny album: Radio Ethiopia . Płyta otrzymała słabe recenzje w stosunku do swojej poprzedniczki, ale mimo to kilka utworów przetrwało próbę czasu, które Smith do dziś wykonuje regularnie na koncertach ^[11]. 23 stycznia 1977 podczas koncertu w Tampie ( Floryda ) Patti spadła ze sceny i uszkodziła sobie kręgi szyjne ^[12]. Okres rekonwalescencji spędziła na pisaniu nowych wierszy (wydanych w tomiku "Babel" w 1978 ) oraz kolejnych piosenek. W końcu lat 70. wraz zespołem nagrała jeszcze dwie płyty: Easter (1978), która osiągnęła dość duży sukces komercyjny, głównie za sprawą pochodzącego z niej singla " Because the Night " (utwór napisany przez Smith do spółki z Bruce'em Springsteenem ), oraz Wave ( 1979 ) – mniej udany, chociaż piosenki " Frederick " i " Dancing Barefoot " cieszyły się sporym powodzeniem ^[13].

1980–1995: Małżeństwo

Zanim album Wave ukazał się na rynku, w życiu Patti Smith zaszły zmiany: rozstała się ze swoim długoletnim partnerem Allenem Lanierem i związała się z byłym gitarzystą zespołu MC5 Fredem Smithem, który był wielbicielem jej twórczości ("Frederick" i "Dancing Barefoot" były piosenkami poświęconymi jemu^[14]). W tamtym czasie żartowano sobie z Smith, że poślubiła Freda ( 1980 ), aby nie zmieniać nazwiska ^[15]. W 1980 miał miejsce ostatni koncert zespołu, a Patti rozstała się ze sceną na długie lata. Zamieszkała z mężem w St. Clair Shores (Michigan). W 1982 urodziła syna Jacksona (Jackson od 2009 jest mężem Meg White ), a pięć lat później córkę Jesse. W 1988 wraz z Fredem, Jayem Daughertym i Richardem Sohlem nagrała płytę Dream of Life , która ukazała się w czerwcu tego samego roku, przy czym temu wydarzeniu nie towarzyszyła żadna promocja. W następnych latach przeżyła wiele tragedii osobistych: w 1989 umarł na AIDS Robert Mapplethorpe (długoletni przyjaciel), rok później na atak serca Richard Sohl, 4 listopada 1994 na zawał serca zmarł Fred, a niewiele później także jej brat Todd ^[5]. W obliczu tych zdarzeń za namową Michaela Stipe'a ( R.E.M. ) oraz Allena Ginsberga , zdecydowała się powrócić na scenę. Kiedy Jackson skończył 14 lat powróciła do Nowego Jorku.

1996–2003: Gone Again, Peace and Noise, Gung Ho

W 1996 z Kayem, Daughertym i innymi muzykami (m.in. Tom Verlaine i John Cale ) nagrała płytę Gone Again , zawierającą m.in. utwór "About a Boy" – poświęcony Kurtowi Cobainowi , którego była fanką. W tym samym roku wzięła udział w nagraniach R.E.M. śpiewając razem ze Stipe'em w piosence "E–Bow the Letter" ^[16].

Po Gone Again w następnych latach zarejestrowała z zespołem dwie kolejne płyty: Peace and Noise (z singlem "1959" – o inwazji chińskiej na Tybet ) w 1997 i Gung Ho w 2000 . Piosenki: "1959" i "Glitter in Their Eyes" zostały nominowane do nagrody Grammy w kategorii Best Female Rock Vocal Performance ^[17]. W 2002 ukazała się dwupłytowa kompilacja Land (1975–2002) (dedykowana Richardowi Sohlowi), zawierająca m.in. piosenki znane z singli oraz kompozycję Prince'a "When Doves Cry".

2004–obecnie

27 kwietnia 2004 został wydany album Trampin' , który Smith poświęciła swojej matce zmarłej dwa lata wcześniej. 25 czerwca 2005 na festiwalu "Meltdown" w Londynie razem z zespołem (m.in. z Tomem Verlaine'em) wykonała wszystkie utwory z płyty Horeses ^[18], które następnie zostały wydane na dwupłytowym albumie Horses/Horses . 10 lipca została odznaczona orderem "Ordre des Arts et des Lettres" przez francuskie Ministerstwo Kultury, a w sierpniu wygłosiła wykład dotyczący twórczości Arthura Rimbauda i Williama Blake'a . 15 października 2006 zagrała 3,5-godzinny koncert w nowojorskim klubie CBGB, odczytując na końcu nazwiska muzyków i innych osób związanych ze sceną punkrockową , którzy umarli w poprzednich latach ^[19] (był to pożegnalny koncert z klubem CBGB, który po 33 latach istnienia został zlikwidowany).

12 marca 2007 została przyjęta do Rock and Roll Hall of Fame ^[4]. Między 28 marca , a 22 czerwca 2008 w Fondation Cartier pour l'Art Contemporain w Paryżu zorganizowano wystawę jej prac (art exhibition) pt. "Land 250" wykonanych przez nią w latach 1967–2007 ^[20]. W lipcu został wydany album pt. The Coral Sea , który Smith nagrała na żywo z Kevinem Shieldsem. W tym samym roku otrzymała honorowy doktorat za wkład w kulturę, a także stała się główna bohaterką dokumentalnego filmu "Patti Smith: Dream of Life" ^[21].

W Polsce występowała dwukrotnie: w Warszawie (2002) i w Poznaniu (2007).

Działalność pozamuzyczna

Patti Smith była zwolenniczką Partii Zielonych i poparła w wyborach prezydenckich w 2000 roku Ralpha Nadera ^[22]. Brała udział w pierwszym proteście zorganizowanym przez Louisa Posnera ( 12 września 2002 ) przeciwko wojnie z Irakiem (w trakcie rozmów prezydenta George'a W. Busha ze Zgromadzeniem Ogólnym ONZ ^[23]).

W 2003 napisała piosenkę "Peaceable Kingdom", którą poświęciła Rachel Corrie ^[24] (1979–2003) – 24-letniej amerykance związanej z Międzynarodowym Ruchem Solidarności (ISM), która zginęła w Strefie Gazy zabita przez spychacz obsługiwany przez żołnierzy Sił Obronnych Izraela (IDF).

Zimą 2004 / 2005 Smith znów podróżowała z Naderem, biorąc udział w zjazdach wzywających do krytyki stanowiska Busha wobec Iraku ^[22].

We wrześniu 2006 w Londynie miały premierę dwie nowe piosenki Smith ("Qana" i "Without Chains"), które Louise Jury z dziennika " The Independent " scharakteryzowała jako "emocjonalny akt oskarżenia skierowany przeciwko amerykańskiej i izraelskiej polityce zagranicznej" ^[25]. Utwór "Qana" dotyczy powietrznych ataków sił izraelskich na libańską wioskę Qana , natomiast "Without Chains" jest o Muracie Kurnazie (obywatel niemiecki pochodzenia tureckiego ), który przez pięć lat (2001–2006) był niesłusznie więziony w Guantanamo .

W swoim artykule Louise Jury zacytowała wypowiedź Smith:

"Napisałam obie piosenki w bezpośredniej reakcji na te zdarzenia, ponieważ czułam sie oburzona. To jest niesprawiedliwość wobec dzieci, wobec młodych mężczyzn i kobiet, którzy są więzieni. Jestem Amerykanką, muszę płacić podatki w swoim imieniu, a oni (rząd USA) dają miliony dolarów takim krajom jak Izrael na bomby kasetowe i inne technologie obronne, które zostały użyte na mieszkańców Qany. To jest straszne. To jest naruszenie praw człowieka".

W marcu 2008 nakładem wydawnictwa Palgrave Macmillan ukazała się książka Kurnaza "Five Years of My Life" ("Pięć lat mojego życia") do której Smith napisała krótki wstęp ^[26]. W tym samym roku w wyborach prezydenckich poparła Baracka Obamę ^[27].

Stali muzycy zespołu

• Lenny Kaye – gitara (1971–1980, 1988, 1996–obecnie)
• Richard Sohl – instrumenty klawisze (1974–1977, 1979–1980, 1988)
• Jay Dee Daugherty – perkusja (1974–1980, 1988, 1996–obecnie)
• Ivan Kral – gitara basowa (1974–1980)
• Bruce Brody – instrumenty klawiszowe (1978)
• Fred "Sonic" Smith – gitara (1988)
• Tony Shanahan – gitara basowa (1996–obecnie)
• Olivier Ray – gitara (1996–2006)
• Jackson Smith – gitara (2006–obecnie)

Dyskografia

Albumy studyjne

• Horses (1975)
• Radio Ethiopia (1976)
• Easter (1978)
• Wave (1979)
• Dream of Life (1988)
• Gone Again (1996)
• Peace and Noise (1997)
• Gung Ho (2000)
• Trampin' (2004)
• Twelve (2007)

Bibliografia

• Seventh Heaven (1972)
• Witt (1973)
• Ha! Ha! Houdini! (1977)
• Babel (1978)
• Woolgathering (1992)
• Early Work (1994)
• The Coral Sea (1996)
• Patti Smith Complete (1998)
• Strange Messenger (2003)
• Auguries of Innocence (2005)
• Land 250 (2008)
• Trois (2008)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona artystki ( ang. )
• Patti Smith na MySpace ( ang. )
• Patti Smith w Allmusic ( ang. )
• Patti Smith w bazie Internet Movie Database (IMDb) ( ang. )