Wejherowo
WejherowoWejherowo (
kaszb.
Wejrowò lub Nowé Miasto,
niem.
Neustadt in Westpreussen, dawniej Weihersfrey), to
miasto i gmina
w
województwie pomorskim
, położone na pograniczu
Pojezierza Kaszubskiego
i
Pradoliny Redy–Łeby
, nad
rzeką Redą
. Stanowi element
Małego Trójmiasta Kaszubskiego
, jest również częścią
aglomeracji gdańskiej
. Siedziba powiatu
wejherowskiego
i
gminy Wejherowo
.
W latach 1975–1998
miasto administracyjnie należało do
województwa gdańskiego
, obszar bezpośrednio przylegający do niego tworzy
gminę wiejską
. Jako jedna z gmin wchodzi w skład
Komunalnego Związku Gmin "Dolina Redy i Chylonki"
.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
, wydany w
1880
roku, uznaje miasto Wejherowo za
stolicę
Kaszub
[2]. Według danych z 31 grudnia 2009 roku miasto miało 47 188 mieszkańców. Struktura powierzchniWedług danych z roku 2002[3] Wejherowo ma obszar 25,65 km², w tym: - użytki rolne: 20%
- użytki leśne: 47%
Miasto stanowi 2% powierzchni powiatu. HistoriaJakub Wejher, założyciel miasta Wejherowo – założone w
1643
roku przez
wojewodę
Jakuba Wejhera
–
prawa miejskie
uzyskało w
1650
roku. Początkowo nazywane też było Wejherowską Wolą i Nowym Miastem (w odróżnieniu od "starego miasta" – czyli
Pucka
). Po
1676
roku przeszło na własność lokalnych rodzin magnackich (przez pewien czas należało także do
Sobieskich
). W wyniku I rozbioru (
1772
rok) przyłączono je do
Prus
. W
1818
roku zostało miastem powiatowym w rejencji gdańskiej (
Prusy Zachodnie
), stając się też siedzibą diecezji wejherowskiej Kościoła Ewangelicko-Unijnego, która istniała do 1945 r. W
1870
roku Wejherowo otrzymało połączenie kolejowe z
Gdańskiem
i
Słupskiem
. W owym czasie miasto zamieszkane było w większości przez Niemców i Kaszubów. Na przełomie
XIX
i
XX wieku
intensywnie rozwijało się gospodarczo. W
1920
roku wróciło do
Polski
(mimo protestów części lokalnej ludności). Stało się siedzibą
powiatu morskiego
w
województwie pomorskim
(który obejmował również
Puck
i
Hel
). Wkrótce struktura
demograficzna
zaczęła się powoli zmieniać na korzyść Polaków. W dwudziestoleciu międzywojennym był tu jeden z głównych ośrodków regionalizmu (postulowano autonomizację regionu
Pomorza
w ramach
państwa polskiego
). We wrześniu
1939
roku Wejherowo zajęte przez
Niemców
powtórnie przemianowano na Neustadt in Westpreußen, zaś zasłużony burmistrz
Teodor Bolduan
został natychmiast aresztowany i rozstrzelany. Krótko po zakończeniu działań wojennych miasto odwiedził gauleiter Pomorza
Arthur Greiser
, który publicznie pogroził antyniemiecko nastawionym mieszkańcom Wejherowa. W okresie okupacji działała tu konspiracyjna organizacja
TOW "Gryf Pomorski"
. Na przełomie
1939
i
1940
roku
Niemcy
rozstrzelali w
lasach piaśnickich
12–14 tys. ludzi (w tym wielu wejherowian). W marcu
1945
roku do
miasta
wkroczyły wojska radzieckie. W
1975
roku Wejherowo utraciło status
powiatu
, by w
1999
roku ponownie go odzyskać (w ramach
województwa pomorskiego
). W latach
2006
–
2008
przeprowadzono pierwszą od czasów powstania
Kalwarii Wejherowskiej
gruntowną renowację tego zabytkowego kompleksu. Od roku
2003
, przeciwnie do większości miast w Polsce, liczba mieszkańców Wejherowa systematycznie rośnie. Aktualnie (2008 rok) liczba mieszkańców miasta jest najwyższa w historii Wejherowa. W skrócie: Burmistrzowie, naczelnicy i prezydenci: - Augustyn Dybowski, 1919–1920
-
Alfons Chmielewski
, 1920–1921
- Jan Bieliński, 1921–1922
- Władysław Kruczyński, 1922–1928
- Stanisław Gąsowski, 1928–1929
- Karol Biliński, 1929–1932
- Jan Owiński, 1932–1933
-
Teodor Bolduan
, 1933–1939
-
Bernard Szczęsny
, 1945–1949
- Władysław Szutta, 1949–1981
- Zbigniew Pranga, 1982–1990
-
Jerzy Budnik
, 1990–1998
-
Krzysztof Hildebrandt
, 1998 – do teraz
Demografia
Dane z
30 czerwca
2008
wg
GUS
[5]: Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
Jednostka | Osób | % | Osób | % | Osób | % | Populacja | 46 247 | 100 | 24 053 | 52 | 22 194 | 48 | Gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1803 | 937,7 | 865,3 |
Liczba ludności według
GUS
Rok | Liczba ludności | 2003 | 44 532 | 2004 | 44 657 | 2005 | 44 977 | 2006 | 45 522 | 2007 | 45 869 | 2008 | 46 579 | 2009 | 47 188 |
|
1 października
2006
roku po raz drugi w historii liczba mieszkańców miasta przekroczyła 47 000. Po raz pierwszy stało się to w
1992
roku. Związane jest to z bardzo dużym przyrostem mieszkań w mieście, dodatnim saldem
migracji
oraz znacznym
przyrostem naturalnym
. KlimatPołożenie blisko
Bałtyku
sprawia, że Wejherowo znajduje się pod wpływem
klimatu morskiego
.
Klimat kontynentalny
ma znacznie mniejsze oddziaływanie niż w innych regionach
kraju
. Najcieplejszym
miesiącem
jest
lipiec
, w którym średnia
temperatura
waha się od +13 °C do +22 °C. Najzimniejszym miesiącem jest
styczeń
(temperatura waha się od -6 °C do 1 °C). Średnia roczna temperatura wynosi ok. +7 °C. Średnia roczna suma
opadów
wynosi 660 mm. Najbardziej deszczowym miesiącem jest
sierpień
(90 mm), najmniej opadów przypada na
marzec
(20 mm). Średnie wartości temperatur i opadów w Wejherowie[6]Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Czer | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznie |
---|
Śr. wysoka temperatura [°C] | +1 | 0 | +3 | +10 | +16 | +20 | +22 | +20 | +18 | +12 | +6 | +2 | +11 |
---|
Śr. niska temperatura [°C] | -6 | -5 | -2 | +1 | +5 | +9 | +13 | +11 | +8 | +5 | +1 | -1 | +3 |
---|
Opady [mm] | 40 | 30 | 20 | 30 | 50 | 60 | 80 | 90 | 60 | 50 | 40 | 50 | 660 |
---|
WspółpracaPrzykład architektury
modernizmu
w Wejherowie – ulica 3 Maja - Miasta partnerskie
- Miasta zaprzyjaźnione
- Miasta stowarzyszone
Turystyka Zabytki i interesujące miejscaMuzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie Fragment ulicy Jana III Sobieskiego Dawny szpitalik i przytułek Świąteczne oświetlenie rynku miejskiego W okolicy Szlaki turystycznefragment jednej ze ścieżek rowerowych w mieście -
"Szlak Puszczy Darżlubskiej" – szlak biegnie zachodnią częścią
Puszczy Darżlubskiej
. Trasa rozpoczyna się przy dworcu kolejowym w Wejherowie, prowadzi w kierunku leśniczówki Miga. Następnie prowadzi do
Piaśnicy
,
Jeziora Dobrego
, skrajem lasu przez
Sobieńczyce
do
Żarnowca
i
Krokowej
. Szlak jest dostępny także dla rowerzystów.
-
"Szlak Zagórskiej Strugi" – szlak ma długość 56 km i prowadzi z
Gdyni Wzgórza św. Maksymiliana
przez Piekiełko,
Rumię
do Wejherowa. Szlak biegnie głównie lasami, krawędzią Wysoczyzny Gdańskiej, mocno porozcinanej dolinami. Pełna jest pomników przyrody (drzew, głazów narzutowych) i stromych wejść. Trasa zaczyna się i kończy w dwóch największych dolinach, pierwsza to dolina
Zagórskiej Strugi
, druga to dolina
Cedronu
. Na trasie można zwiedzić również 17 z 26 kaplic
Kalwarii Wejherowskiej
.
Wejherowianie- Znani ludzie związani z Wejherowem (np. urodzeni lub zamieszkali w tym mieście):
-
Kinga Baranowska
– polska himalaistka, zdobywczyni siedmiu ośmiotysięczników. Pierwsza Polka na ośmiotysięcznikach Dhaulagiri, Manaslu i Kanczendzondze.
-
Jan Białk
– sportowiec, biegacz.
Maratończyk
, uprawiający również
biegi uliczne
. Wielokrotny mistrz i medalista mistrzostw Polski. Posiada najwyższą klasę sportową: mistrzowską międzynarodową.
-
Mirosław Bork
– reżyser filmowy. Autor m.in. satyrycznej komedii
Konsul
(ze znakomitą kreacją
Piotra Fronczewskiego
).
-
Krzysztof Czerwionka
– żeglarz, samotnie przepłynął
Atlantyk
w 1993 oraz
Morze Północne
i
Bałtyk
zimą 1993/1994 na jachcie
SY Aurora
35ft, weekender. Przypłynął do Gdyni 21 stycznia 1994.
- Klemens Gniech – dyrektor
Stoczni Gdańskiej
(wówczas im.
Lenina
) w latach
1976
-
1981
. Podczas
Sierpnia '80
zwolennik
mediacji
ze
strajkującymi
. Zwolniony ze stoczni, z zakazem pełnienia funkcji kierowniczych w
PRL
, podczas
stanu wojennego
.
-
Rafał Karcz
– sportowiec i instruktor
kick-boxingu
. Członek kadry narodowej, dwukrotny brązowy medalista Pucharu Świata, Mistrz Europy all style karate, pięciokrotny Mistrz Polski.
-
Alicja Kotowska
– zakonnica, zmartwychwstanka, dyrektorka szkoły średniej, przełożona Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstanek w Wejherowie w latach
1934
-
1939
. Rozstrzelana przez
Niemców
w lasach
piaśnickich
, gdzie znajduje się jej grób. W
1999
r. została ogłoszona błogosławioną przez papieża
Jana Pawła II
.
-
Dorota Masłowska
– pisarka i felietonistka, autorka książki-bestselleru z
2002
roku
Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną
i laureatka
Nike
za Pawia Królowej (przyznana w
2006
roku za rok
2005
).
-
Maciej Miecznikowski
– śpiewak
operowy
(
bas
) i estradowy (grupa
Leszcze
). Nie urodził się ani nie mieszka w Wejherowie – ukończył jednak wejherowską Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia i wejherowskie
LO
; śpiewał też w chórze
Cantores Veiherovienses
.
-
Marcin Miotk
– młody, ale mający już na swym koncie liczne sukcesy,
himalaista
– który 5 czerwca 2005 r. zdobył
Mount Everest
(8848 n.p.m.) jako pierwszy Polak nie korzystający z maski tlenowej (patrz w archiwum wiadomości na internetowej stronie UM).
- Cezary Paciorek – kompozytor, pianista,
akordeonista
; uznawany za najlepszego polskiego akordeonistę
jazzowego
. Współpracował z najlepszymi polskim jazzmanami. Laureat wielu nagród, nagrał kilkanaście – różnych stylistycznie – płyt. Interesuje go także muzyka kościelna. Prowadzi Scholę Świętojańską przy gdańskim Duszpasterstwie Środowisk Twórczych.
-
Hubert Skrzypczak
– polski bokser, brązowy medalista
XIX Igrzysk Olimpijskich w Meksyku
, mistrz i wicemistrz Europy. Przez miesięcznik "Boks" został uznany najwybitniejszym polskim pięściarzem w wadze papierowej w historii.
-
Aleksandra Spanowicz
(d. Aleksandra Czubek) – artysta plastyk, nazywana "pierwszą damą
komiksu
polskiego". Zajmuje się także ilustrowaniem książek. Laureatka wielu konkursów, uczestniczka wielu wystaw.
-
Paul Nipkow
– wynalazca, twórca wynalazku nazywanego
tarczą Nipkowa
, stanowiącego podstawowy element pierwszych
telewizorów
i kamer telewizyjnych (tzw. telewizja mechaniczna), który umożliwił powstanie współczesnej
telewizji
. Uczęszczał do Wejherowskiego Gimnazjum (obecne
I Liceum Ogólnokształcące im. Jana III Sobieskiego
). Przez pewien czas mieszkał w tym mieście.
-
Tomasz Pohl
– poeta, prozaik, eseista, autor tekstów piosenek i pieśni. Urodzony w Wejherowie, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. Stworzył m.in. teksty do "Wejherowskiego Misterium Męki Pańskiej", widowiska "Kartki z Katynia". Autor książek: "Niedosyt" (2009), "Słowa pod wysokim napięciem" (1999), "Punkt widzenia" (1998). Laureat licznych konkursów literackich.
-
Wincenty Wrosz
– oficer, a później werbista w Brazylii.
KulturaWejherowo na przestrzeni wieków stanowiło silny ośrodek kultury polskiej, opierając się skutecznie akcji germanizacyjnej (działalność koła filomatów "Wiec" oraz S. Marońskiego, J. Łęgowskiego, L. Jakowickiego; koła śpiewacze i teatry amatorskie). Po 1920 r. miasto było także ważnym ośrodkiem regionalizmu kaszubskiego – wydawana była tu "Gazeta Kaszubska", ukazujące się najpierw jako dwutygodnik, a później tygodnik czasopismo "Klëka", przekształcone w
1939
roku w "Tygodnik Wielkiego Pomorza" oraz "
Świt
". Wejherowo jest siedzibą
Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej
, które gromadzi zabytki piśmiennictwa kaszubsko-pomorskiego, a także organizuje wernisaże i wystawy. Inne muzeum, w którym zapoznać się można z dziejami rodu
Wejherów
oraz z działalnością wejherowskich franciszkanów, zlokalizowane jest w podziemiach
klasztoru
. Verba Sacra – Danuta Stenka czyta Biblię w języku kaszubskim W mieście funkcjonuje Wejherowskie Centrum Kultury, które – podobnie jak Ognisko Pracy Pozaszkolnej – prowadzi liczne sekcje i koła zainteresowań, a także zajmuje się edukacją kulturalną, organizuje duże imprezy o charakterze masowym oraz koordynuje działania kulturalne w mieście i regionie. Przy Wejherowskim Centrum Kultury działa też kino studyjne, które powstało po zamknięciu kina "Świt" pod koniec ubiegłego wieku. W Wejherowie swoją siedzibę ma Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Aleksandra Majkowskiego, działa tu kilka chórów, m.in. chór męski Harmonia oraz odnoszący sukcesy w kraju i w Europie chór mieszany
Cantores Veiherovienses
. Dynamicznie funkcjonują tu również lokalne media, w tym telewizja –
Twoja Telewizja Morska
i
Telewizja Wejherowo
, lokalna prasa – "Gryf Wejherowski", "Panorama Powiatu Wejherowskiego", "Express Powiatu Wejherowskiego" oraz lokalne serwisy internetowe. Cykliczne imprezy kulturalno-rozrywkowe w Wejherowie: -
Open Air Rock Festival
-
Ogólnopolski Festiwal Pieśni o Morzu
-
Verba Sacra
– Modlitwy Katedr Polskich
- Imprezy z cyklu African Battle: Reggae & Dub vs. Old Skul Funk & Afrobeat
- Spotkania z Muzyką Kaszub w pałacu-muzeum
- Jarmark Wejherowski
- Dzień Jakuba
- Festyn Wakacyjny
- koncerty organowe w wejherowskiej kolegiacie
- kameralne koncerty wigilijne w wejherowskiej kolegiacie
- letnie koncerty w parku i na rynku
- poetyckie wieczory literackie i muzyczne w kawiarni-galerii "Insula"
- występy alternatywnych zespołów muzycznych w undergroundowym klubie "Fantomas"
Sport i rekreacjaNajważniejsze obiekty sportowe w Wejherowie to: - Wejherowskie Korty Tenisowe
- Stadion WKS "Gryf" – Wzgórze Wolności
- Sala widowiskowo-sportowa przy Zespole Szkół nr 1
- Kryta pływalnia i lodowisko (przy Zespole Szkół nr 3)
- Pole golfowe "Sierra Golf Club" (Pętkowice k. Wejherowa)
Działają tu też kluby sportowe: -
Wejherowski Klub Sportowy "Gryf"
(przez kilka lat WKS "Gryf" był jedyną w okolicy drużyną III ligi piłkarskiej)
- Klub Sportowy "Sprzęgło" Wejherowo
- Klub Sportowy UKS "Szóstka"
- Klub Sportowy UKS "Ósemka" (koszykówka, Unihokej)
Cykliczne imprezy sportowe w Wejherowie: - turniej
streetballa
na rynku
- wyścig rowerów górskich na morenowych wzgórzach
- biegi im. Jakuba Wejhera
- turnieje piłkarskie
- zawody balonowe
Obiekty sakralne i cmentarzekapliczka Kalwarii Wejherowskiej Kalwaria wejherowskaWejherowo jest niekiedy nazywane "duchową stolicą
Kaszub
" ze względu na znajdujące się tu liczne obiekty kultu religijnego, w tym
sanktuarium pasyjno-maryjne
oraz związane z nimi
ruchy pielgrzymkowe
o wielowiekowej tradycji.
ParafieIstnieją tu następujące
parafie
rzymskokatolickie
i podlegające im obiekty: Na terenie Wejherowa działalność duszpasterską prowadzi również
zbór
Kościoła Zielonoświątkowego
,
protestancka
wspólnota o charakterze
ewangelicznym
oraz zbory Świadków Jehowy. CmentarzeWspółcześnie istniejące to: Od 2004 roku działa w mieście stowarzyszenie, mające na celu upamiętnienie dawnych cmentarzy wejherowskich, do których należą: - Cmentarz Choleryczny
- Cmentarz Ewangelicki – zlikwidowany (bez ekshumacji ciał) w 1951 przez władze komunistyczne ku oburzeniu mieszkańców miasta; obecnie upamiętniony granitowym głazem
- Stary Cmentarz Ewangelicki – przy obecnej ulicy Kościuszki
- Cmentarz Zakładu Psychiatrycznego – położony w lesie za jednostką wojskową, zachowało się sporo płyt nagrobnych, a także oryginalny układ ścieżek. W planach jest utworzenie
lapidarium
- Cmentarz Żołnierzy Niemieckich – zlikwidowany razem z cmentarzem ewangelickim w 1951
- Cmentarz Żydowski – zachowały się ślady
macew
.
Edukacjagmach Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 Poza szkołami podstawowymi, gimnazjami oraz szkołami ponadgimnazjalnymi istnieją w Wejherowie następujące placówki oświatowe: -
Kaszubsko-Pomorska Szkoła Wyższa
- Medyczne Studium Zawodowe im. Z. Kieturakisa
- Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia im. F. Chopina
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Janusza Korczaka
- Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Niesłyszących im. Jana Siestrzyńskiego
- Szkoła Muzyczna YAMAHA
Transport i komunikacja
Komunikacja autobusowaSystem komunikacji miejskiej w Wejherowie składa się z 16 miejskich linii autobusowych, organizowanych przez Miejski Zakład Komunikacji w Wejherowie (obsługiwanych przez MZK Wejherowo, kartuską firmę Przewozy Autobusowe "GRYF" i Pomorską Komunikację Samochodową Wejherowo) i Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni. Z innymi miastami w Polsce Wejherowo ma połączenie dzięki węzłowi drogowemu i kolejowemu. Natomiast do okolicznych miejscowości dotrzeć można
autobusami PKS
. Funkcjonują tu również korporacje taksówkarskie. KolejPrzez Wejherowo przebiega
linia kolejowa nr 202
(
Gdańsk
-
Stargard Szczeciński
). W mieście krzyżują się relacje kolejowe
Berlin
–
Szczecin
–
Koszalin
–
Słupsk
–
Wejherowo
–
Gdynia
oraz, aktualnie nieczynna, Wejherowo –
Garczegorze
. Z
Trójmiastem
Wejherowo połączone jest dzięki
Szybkiej Kolei Miejskiej
, obsługującej dwa przystanki osobowe oraz stację Wejherowo. Stacje i przystanki kolejoweW mieście aktualnie znajduje się stacja kolejowa i dwa czynne przystanki osobowe: Dawniej znajdował sią także przystanek (obecnie
bocznica szlakowa
)
Wejherowo Cementownia
oddany do użytku w
1902
roku. DrogiW Wejherowie krzyżuje sie kilka ważnych dróg: Bibliografia- Józef Borzyszkowski, Klemens Bruski – "Historia Wejherowa", 1998, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, Wejherowo,
- Regina Osowicka, Jerzy Grubba – "Ziemia Wejherowska", 1980, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk,
- Regina Osowicka, Stanisław Janke (red.) – "Bedeker Wejherowski", 2006, Wydawnictwo ACTEN, Wejherowo,
Zobacz też Linki zewnętrznePrzypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Wejherowo":
Gerard Labuda
...
1650
...
Pobrzeże Kaszubskie
częściowo pokrywa się z
Leśnym Kompleksem Promocyjnym
Lasy Oliwsko-Darżlubskie
tworzonym przez Nadleśnictwo Wejherowo i
Nadleśnictwo Gdańsk
[22]. Po za tym przyroda chroniona jest w rezerwatach:
Rezerwat ...
Rumia
...
Wejherowo
WejherowoHerbFlaga
Herb Wejherowa
Flaga Wejherowa
Województwo
pomorskie
Powiat
wejherowski
Gmina
• rodzajWejherowomiejskaZałożono1643
Prawa miejskie
1650
Prezydent miasta
Krzysztof Hildebrandt
Powierzchnia
25,65
km²
Wysokośćod 24 do 110 m
n.p.m.
Ludność (2009)•
liczba
•
gęstość
•
aglomeracja
47 ...
Gniewino
...
Pradolina Redy-Łeby
...
Powiat wejherowski
...
Puck
...
Województwo pomorskie
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Wejherowo":
236. Charakterystyka regionów geograficznych. Pobrzeże Kaszubskie (plansza 10)
...
236. Charakterystyka regionów geograficznych. Pobrzeże Kaszubskie (plansza 7)
...
203. Krainy geograficzne Polski (plansza 14)
...
|