Metale przejściowe to grupa pierwiastków chemicznych odpowiadająca blokowi d w okresowym układzie pierwiastków . Pierwiastków tych jest 40.

Metale tej grupy mają właściwości pośrednie między metalami alkalicznymi a metalami z bloku p układu okresowego. Niektóre z nich (np. itr , cyrkon ) mają właściwości zbliżone do metali alkalicznych i są bardzo reaktywne, zapalając się nawet na powietrzu. Z kolei na drugim końcu skali reaktywności są metale szlachetne , takie jak złoto czy platyna , które nie reagują nawet z bardzo mocnymi kwasami i zasadami . Wspólną cechą prawie wszystkich tych pierwiastków jest zdolność do tworzenia złożonych kompleksów , z których bardzo wiele wykazuje intensywne zabarwienie. Również wiele prostych soli organicznych tych związków wykazuje silne zabarwienie.

Obserwując zmiany własności tej grupy pierwiastków w ramach ich położenia w układzie okresowym można zauważyć następujące tendencje:

• pierwiastki z czwartego okresu są średnio bardziej reaktywne od pierwiastków z okresu piątego i szóstego; stąd np. nikiel jest bardziej reaktywny od platyny , a miedź od złota
• w grupach od 3 do 8 występuje stopniowy zanik reaktywności i własności alkalicznych pierwiastków
• w grupach 9, 10 i 11 występują najbardziej niereaktywne metale takie jak złoto , platyna , pallad , czy srebro
• na początku grupy 11 i w całej grupie 12 reaktywność znowu wzrasta, własności tu zgromadzonych pierwiastków są jednak bardziej zbliżone do metali grup głównych niż do metali alkalicznych.

Fragment układu okresowego zawierającego metale przejściowe:

Zobacz też

• Metale ziem rzadkich
• Półmetale
• Niemetale