Pallad
46 Pd Układ okresowy pierwiastków
Pallad Pallad
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Pallad, Pd, 46
Grupa, okres, blok	10 (VIIIB) , 5, d
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości atomowe Masa atomowa 106,42 u Promień atomowy 140 (obl. 169) pm Promień walencyjny 131 pm Promień van der Waalsa 163 pm Konfiguracja elektronowa [Kr]4d10 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 18 Elektroujemność 2,20 ( Pauling ) 1,35 ( Allred ) Stopień utlenienia 1, 2, 4, 6 Właściwości kwasowe tlenków średnio zasadowe
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 12023 kg/m3 Twardość 4,75 Kolor srebrzysty Temperatura topnienia 1828,05 K 1554,9 °C Temperatura wrzenia 3236 K 2962,85 °C Objętość molowa 8,56×10-6 m3/ mol Ciepło parowania 357 kJ/mol Ciepło topnienia 17,6 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 1,33 Pa (1825 K) Prędkość dźwięku 3070 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 244 J/(kg*K) Konduktywność 9,5×106 S /m Przewodność cieplna 71,8 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 804,4 kJ/mol II. 1870 kJ/mol III. 3177 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 102Pd 1,02% stabilny izotop z 56 neutronami 103Pd {syn.} 16,97 dni w.e. 103 Rh 104Pd 11,14% stabilny izotop z 58 neutronami 105Pd 22,33% stabilny izotop z 59 neutronami 106Pd 27,33% stabilny izotop z 60 neutronami 107Pd ślady 6,7×106 lat β- 0,033 107 Ag 108Pd 26,46% stabilny izotop z 62 neutronami 110Pd 11,72% stabilny izotop z 64 neutronami
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Pallad (Pd, łac. palladium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym .

Występowanie

Pallad występuje w skorupie ziemskiej w ilości 6×10^-4 ppm głównie jako zanieczyszczenie rud miedzi i cynku . Posiada 25 znanych izotopów z przedziału mas 96-116, z czego trwałe są izotopy 102, 104-106, 108 i 110, tworzące naturalny skład izotopowy tego pierwiastka.

Odkrycie i nazwa

Został odkryty w roku 1803 r. przez Williama Hyde Wollastona , w Londynie . Nazwa pierwiastka pochodzi od greckiej bogini Ateny , którą nazywano również Pallas, co oznacza z greckiego panna. Jako pierwszy polską nazwę "pallad" zaproponował Filip Walter .

Właściwości

Najbardziej przydatnymi związkami palladu są kwas palladowy i tris(trifenylofosfina)pallad(0) (Pd(PPh₃)₃) oraz ich pochodne metaloorganiczne , które są stosowane dość powszechnie jako katalizatory wielu reakcji chemicznych.

Pallad nie ma istotnego znaczenia biologicznego .

W stanie podstawowym ma on nietypową konfigurację elektronową, jako jedyny pierwiastek z 5 okresu nie posiada elektronów na 5 powłoce elektronowej , ze względu na podwójną promocję .

W postaci czystej jest to lśniący, srebrzysto-szary metal, kowalny i ciągliwy. Nie reaguje z wodą i powietrzem. Rozpuszcza się w silnych kwasach i zasadach. Łatwo absorbuje gazowy wodór , gdyż rozmiary wolnych przestrzeni w jego sieci krystalicznej dobrze odpowiadają wielkości cząsteczek H₂. Z tego względu jest stosowany jako tzw. "gąbka wodorowa". To właśnie z powodu absorbujących właściwości palladu wybuchła niegdyś afera z tzw. zimną syntezą jądrową .