Bar
56 Ba Układ okresowy pierwiastków
Bar Bar
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Bar, Ba, 56
Grupa, okres, blok	2 (IIA) , 6, s
Właściwości metaliczne	metal ziem alkalicznych
Właściwości atomowe Masa atomowa 137,237 u Promień atomowy 215 (obl. 253) pm Promień walencyjny 198 Konfiguracja elektronowa [Xe]6s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 18, 8, 2 Elektroujemność 0,89 ( Pauling ) 0,97 ( Allred ) Stopień utlenienia 2 Właściwości kwasowe tlenków silnie zasadowe
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 3150 kg/m3 Twardość 1,25 Kolor srebrzystobiały Temperatura topnienia 1000 K 726,85 °C Temperatura wrzenia 2143 K 1869,85 °C Objętość molowa 38,16×10-6 m3/ mol Ciepło parowania 142 kJ/mol Ciepło topnienia 2,095 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 98 Pa (371 K) Prędkość dźwięku 1620 m/s (293,15K)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 204 J/(kg*K) Konduktywność 3×106 S /m Przewodność cieplna 18,4 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 502,9 kJ/mol II. 965,2 kJ/mol III. 3600 kJ/mol IV. 4725 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 130Ba 0,106% stabilny izotop z 74 neutronami 132Ba 0,101% stabilny izotop z 76 neutronami 133Ba {syn.} 10,51 lat w.e. 0,517 133 Cs 134Ba 2,417% stabilny izotop z 78 neutronami 135Ba 6,592% stabilny izotop z 79 neutronami 136Ba 7,854% stabilny izotop z 80 neutronami 137Ba 11,23% stabilny izotop z 81 neutronami 138Ba 71,7% stabilny izotop z 82 neutronami 140Ba {syn.} 12,76 dni β- 140 La
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Bar (Ba, łac. barium) - pierwiastek chemiczny , metal ziem alkalicznych . Nazwa pochodzi od greckiego słowa ciężki.

Właściwości

Bar jest metalem , bardziej miękkim niż cynk , lecz twardszym niż ołów . Wolny metal jest bardzo aktywny chemicznie. Na powietrzu szybko utlenia się do tlenku BaO i nadtlenku BaO₂. W związkach występuje na +II stopniu utlenienia . Reaguje z wodą , z wydzieleniem wodoru, tworząc wodorotlenek baru (Ba(OH)₂), który jest mocną zasadą; nasycony roztwór tego wodorotlenku zwany jest wodą barytową .

Sole baru są bezbarwne, zawierają kation Ba²⁺, który należy do IV grupy analitycznej , barwią płomień na zielony kolor. Rozpuszczalne sole baru są toksyczne.

Występowanie

W przyrodzie występuje przede wszystkim w postaci minerałów , takich jak baryt (BaSO₄) oraz witeryt (BaCO₃).

Naturalny pierwiastek jest mieszaniną siedmiu izotopów trwałych: ¹³⁰Ba, ¹³²Ba, ¹³⁴Ba, ¹³⁵Ba, ¹³⁶Ba, ¹³⁷Ba i ¹³⁸Ba.

Odkrycie

Bar odkryty został w 1774 roku przez szwedzkiego chemika C.W. Scheelego , zaś w stanie czystym wydorębnił go jako pierwszy Humphry Davy w 1808 . Jako pierwszy polską nazwę - bar - zaproponował Filip Walter .

Otrzymywanie

Wolny metal otrzymuje się przez redukcję w wysokiej temperaturze tlenku baru (BaO) za pomocą glinu lub węgla . Bardzo czysty bar otrzymuje się przez rozkład wodorku baru (BaH₂).

Zastosowanie

Metaliczny bar stosuje się jako dodatek do stopów ołowiu, zwiększający ich twardość (stopy typograficzne ), w metalurgii jako odtleniacz, jako składnik stopów do usuwania gazów resztkowych z lamp elektronowych . Szersze zastosowanie mają związki baru, głównie siarczan(VI) baru . Azotan(V) baru (Ba(NO₃)₂) oraz chloran(V) baru (Ba(ClO₃)₂) są używane do wyrobu sztucznych ogni , gdzie barwią płomień na zielono.

Tlenek baru (BaO) jest półproduktem do otrzymywania nadtlenku baru (BaO₂). Fluorek baru (BaF₂) służy do sporządzania emalii . Tytanian baru (BaTiO₃) ma właściwości piezoelektryczne . Chromian(VI) baru (BaCrO₄) jest stosowany jako żółty pigment do wyrobu farb, zaś manganian(VI) baru (BaMnO₄) jako pigment zielony.

Związki baru dobrze pochłaniają promieniowanie rentgenowskie i promieniowanie γ , są więc stosowane jako składniki osłon przed promieniowaniem. Siarczan(VI) baru znajduje zastosowanie jako kontrast w badaniach rentgenowskich i tomografii komputerowej .