Lantan
57 La Układ okresowy pierwiastków
Lantan Lantan
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Lantan, La, 57
Grupa, okres, blok	- , 6, f
Właściwości metaliczne	lantanowiec
Właściwości atomowe Masa atomowa 138,9055 u Promień atomowy 195 pm Promień walencyjny 169 Konfiguracja elektronowa [Xe]5d16s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 18, 9, 2 Elektroujemność 1,10 ( Pauling ) 1,08 ( Allred ) Stopień utlenienia 3 Właściwości kwasowe tlenków silnie zasadowe
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 6146 kg/m3 Twardość 2,5 Kolor srebrzystobiały Temperatura topnienia 1193 K 919,85 °C Temperatura wrzenia 3730 K 3456,85 °C Objętość molowa 22,39×10-6 m3/ mol Ciepło parowania 414 kJ/mol Ciepło topnienia 6,2 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 1,33×10-7 Pa (1193K) Prędkość dźwięku 2475 m/s (293,15K)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 190 J/(kg*K) Konduktywność 1,26×106 S /m Przewodność cieplna 13,5 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 538,1 kJ/mol II. 1067 kJ/mol III. 1850,3 kJ/mol IV. 4819 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 137La {syn.} 6×104 lat w.e. 0,600 137 Ba 138La 0,09% 1,05×1011 lat w.e. β- 1,737 1,044 138 Ba 138 Ce 139La 99,91% stabilny izotop z 82 neutronami 140La {syn.} 40,28 godzin β- 3,761 140 Ce
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Lantan (La, łac. lanthanum) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym . Nazwa pochodzi od greckiego słowa lanthanein – ukrywać się.

Został odkryty w 1839 roku przez Carla Gustawa Mosandera w zanieczyszczeniach tlenku ceru .

Zgodnie z aktualną terminologią IUPAC lantan jest zaliczany do grupy lantanowców , jednak wielu chemików zalicza go do grupy skandowców .

Charakterystyka

Lantan jest srebrzystobiałym metalem , jest miękki i kowalny. Utlenia się na powietrzu, rozkłada wodę , rozpuszcza się w kwasach za wyjątkiem stężonego kwasu siarkowego . Stosowany jest jako dodatek do stali , do stopów glinu i miedzi . Tlenek lantanu służy do wyrobu szkieł optycznych.

Występowanie

Lantan występuje w skorupie ziemskiej w ilości 32 ppm (wagowo). Najważniejszymi minerałami lantanu są:

• monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr)PO₄ – tzw. piasek monacytowy
  oraz dużo rzadsze minerały:
• bastnezyt (Ce,La,Nd,Y,Pr)CO₃F
• ceryt fluorowy (La,Ce)F₃
• parazyt (Ce,La)₂O₃

Zobacz też

• Klasyfikacja lantanowców i aktynowców